Công cụ mạnh mẽ trong chống tham nhũng và tiêu cực

Chiều 23/11, với 413/422 đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành, Luật Di sản văn hóa sửa đổi đã chính thức được thông qua, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong công tác quản lý và bảo vệ di sản văn hóa của đất nước. Theo đó, từ ngày 1/7/2025, cơ quan thanh tra chuyên ngành về di sản văn hóa sẽ được thành lập, mở ra một cơ chế giám sát chặt chẽ hơn trong lĩnh vực vốn tiềm ẩn nhiều vấn đề phức tạp và tiêu cực.

Thanh tra di sản văn hóa sẽ trực thuộc cơ quan tham mưu quản lý nhà nước về di sản văn hóa ở trung ương, với nhiệm vụ giám sát, thanh tra chuyên ngành, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, và đặc biệt là phòng chống tham nhũng, tiêu cực trong lĩnh vực này. Đây là lần đầu tiên một cơ chế thanh tra chuyên biệt cho di sản văn hóa được quy định trong luật, phản ánh tầm quan trọng của lĩnh vực này trong đời sống xã hội và kinh tế.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh, quản lý nhà nước về di sản văn hóa là một lĩnh vực lớn, phức tạp và mang tính đặc thù cao. Chính phủ, sau khi cân nhắc kỹ lưỡng, đã thống nhất với đề xuất thành lập cơ quan thanh tra chuyên ngành ngay trong Luật Di sản văn hóa sửa đổi, thay vì để ở mức nghị định như đề xuất ban đầu.

Việc thành lập cơ quan thanh tra di sản văn hóa không chỉ nhằm bảo vệ các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể mà còn là công cụ mạnh mẽ để xử lý các hành vi tiêu cực trong lĩnh vực này. Thực tế cho thấy, các vụ việc vi phạm trong quản lý di sản như trục lợi từ việc khai thác, trùng tu di tích hay quản lý nguồn thu từ các khu di sản vẫn xảy ra, gây thất thoát lớn về tài sản văn hóa và niềm tin xã hội.

Động thái này cũng được kỳ vọng sẽ nâng cao trách nhiệm giải trình và minh bạch trong quản lý di sản, đảm bảo rằng các nguồn lực đầu tư vào lĩnh vực này được sử dụng hiệu quả, đúng mục đích.

Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh (Ảnh: QH).

"Người bảo vệ thầm lặng" cho giá trị trường tồn của văn hóa Việt Nam

Việc thành lập thanh tra di sản văn hóa theo Luật Di sản văn hóa sửa đổi là một dấu mốc đáng chú ý, khẳng định quyết tâm của Nhà nước trong việc tăng cường bảo vệ và phát huy giá trị di sản. Đây không chỉ là biện pháp nhằm đảm bảo các quy định pháp luật được thực thi nghiêm túc mà còn giúp giải quyết những bất cập lâu nay trong công tác quản lý di sản – một lĩnh vực vốn giàu giá trị nhưng cũng tiềm ẩn nhiều thách thức.

Tuy nhiên, điều quan trọng không chỉ nằm ở việc thành lập, mà còn ở cách vận hành hiệu quả của cơ quan này. Thanh tra di sản văn hóa cần được trao đủ quyền lực và nguồn lực để thực hiện tốt nhiệm vụ giám sát, xử lý các vi phạm cũng như ngăn chặn tiêu cực. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý ở trung ương và địa phương nhằm tạo ra mạng lưới bảo vệ di sản toàn diện và hiệu quả hơn.

Sự ra đời của thanh tra di sản văn hóa không chỉ mang ý nghĩa bảo vệ di sản vật thể và phi vật thể mà còn góp phần khơi dậy ý thức cộng đồng trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc. Hy vọng rằng, với sự đồng lòng từ các cấp, cơ quan thanh tra sẽ không chỉ là một “bức tượng gỗ” mà trở thành “người bảo vệ thầm lặng” cho những giá trị trường tồn của văn hóa Việt Nam./.