Lợi ích và những nguy cơ tiềm ẩn

Mặc dù ChatGPT chưa được sử dụng chính thức tại Việt Nam nhưng qua các thông tin truyền thông, tính năng của nó cho thấy thực sự sẽ mang lại lợi ích căn bản cho cả người sử dụng, có thể trở thành “trợ thủ” đắc lực nếu được tận dụng đúng cách, đúng mục đích. Nhờ đó, giúp tiết kiệm thời gian và cải thiện hiệu suất công việc. Chat GPT có khả năng ghi nhớ nội dung cuộc trò chuyện trước đó. Từ đó, cung cấp những đề xuất và hỗ trợ được cá nhân hóa. Bên cạnh việc thực hiện các cuộc trò chuyện với con người dưới dạng hỏi đáp thông thường, ChatGPT còn có khả năng làm luận văn, viết thơ, biên tập một bài báo hoặc thậm chí là lập trình cho máy tính…

Trong lĩnh vực nghiên cứu, phổ biến pháp luật, ChatGPT sẽ là một trợ thủ đắc lực cho các chuyên gia pháp luật trong việc xây dựng văn bản và kết cấu nội dung ý tưởng khi nghiên cứu triển khai công việc. Thời gian, chi phí nghiên cứu, phân tích pháp lý đều được rút ngắn lại. Chat GPT cũng có khả năng phân tích dữ liệu pháp lý có sẵn. Từ đó, hỗ trợ giúp chuyên gia đưa ra được những quyết định phù hợp và hiệu quả hơn (mang tính kham khảo), thậm chí, khi được hỏi một câu hỏi pháp lý, ChatGPT sẽ ngay lập tức tìm kiếm các quy phạm pháp luật điều chỉnh, từ luật cho tới nghị quyết, thông tư cho tới các bản án, án lệ… để áp dụng trả lời câu hỏi.

Ứng dụng đúng cách, Chat GPT có thể phổ biến giáo dục pháp luật. Ảnh minh hoạ

Việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả trong thực hiện nhiệm vụ phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với người dân ngày càng được tăng cường ứng dụng. Qua đó, góp phần tạo chuyển biến tích cực trong tuân thủ, chấp hành pháp luật của cán bộ, Nhân dân. Đồng thời, phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng va Nhà nước trong các nội dung quy định tại Nghị quyết số 27-NQ/TW, trong đó xác định đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục, nâng cao nhận thức về Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Quyết định số 749/QĐ-TTg về việc phê duyệt Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030; Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2021 về việc phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, đặc biệt là Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) giai đoạn 2019-2021”. 

Tuy nhiên, không nên vội vàng tuyệt đối hóa công nghệ này, hiện tại ChatGPT vẫn chưa thể vượt qua năng lực tư duy, xử lý thông tin của con người, không ít người hiện nay đang “thần thánh hóa” khả năng của Chatbot AI, bên cạnh những ưu điểm, siêu AI này cũng có một số lỗ hổng như: Do hạn chế về ngôn ngữ, đôi khi Chatbot AI không đưa ra câu trả lời tự nhiên, dễ hiểu. Bởi vì, Chat GPT hoạt động dựa trên dữ liệu có sẵn. Do đó, trong một số tình huống phức tạp hoặc chủ đề mới, siêu AI này có thể không trả lời được hoặc đưa ra thông tin sai lệch. Đặt ra nhiều vấn đề về nguy cơ thông tin sai lệch hay gian lận về học vấn và việc sử dụng Chat GPT có nguy cơ bị đánh cắp những thông tin nhạy cảm.

Trên thế giới, một số nước đã cấm công cụ ChatGPT. Có nước, các cơ quan quản lý đã yêu cầu các công ty công nghệ lớn của nước không cung cấp dịch vụ ChatGPT cho người dân. Cùng với đó, đưa ra thông báo về việc các công ty trong nước muốn ra mắt chatbot hoặc dịch vụ AI có liên quan phải báo cáo và xin phép cơ quan quản lý. Không tổ chức hoặc cá nhân nào được tự ý khởi chạy các dịch vụ kiểu siêu AI như ChatGPT.

Khai thác giá trị tích cực của ChatGPT trong việc hỗ trợ con người thực hiện công tác phổ biến phổ biến pháp luật

Phổ biến pháp luật và cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật là nhiệm vụ quản lý nhà nước có ý nghĩa chiến lược để pháp luật đi vào cuộc sống, gần gũi Nhân dân, góp phần nâng cao ý thức tự giác chấp hành pháp luật trong toàn xã hội, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Hiệu quả của công tác phổ biến pháp luật bị chi phối bởi chất lượng đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật, được cấu thành trên cơ sở một số yếu tố cơ bản như thái độ, kiến thức và kỹ năng.

Trong bất kỳ lĩnh vực nào, mặc dù chúng ta có thái độ tích cực, kiến thức khá phong phú, nhưng không có kỹ năng tốt, thì việc giải quyết các tình huống, vấn đề thực tế vẫn kém hiệu quả. Chính yếu tố này dịch vụ ChatGPT không thể làm thay con người trong công tác phổ biến pháp luật. Bởi lẽ, một cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật tốt họ cũng phải rèn luyện, tích lũy kỹ năng, tức khả năng vận dụng những kiến thức thu nhận được trong một lĩnh vực nào đó vào thực tế, thì đối với công tác phổ biến pháp luật, một số kỹ năng quan trọng không thể không nhắc đến là kỹ năng lắng nghe, kỹ năng thuyết phục, kỹ năng hỏi, kỹ năng soạn thảo văn bản phổ biến….

Bên cạnh đó, để đạt được mục tiêu phổ biến, cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật phải biết xác định chính xác “trong hoạt động tuyên truyền, phổ biến cần trang bị kỹ năng, xác định đối tượng và lựa chọn hình thức hay cách thức tuyên truyền, phổ biến”; phải tìm hiểu về đối tượng cần được phổ biến như số lượng, giới tính, độ tuổi, trình độ, nghề nghiệp, thành phần dân tộc, tôn giáo, những vấn đề về tâm lý, tâm tư của họ… sẽ giúp cho cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật lựa chọn được cách thức chuyển tải nội dung phổ biến, thời điểm thời lượng, địa điểm, kỹ thuật hỗ trợ thích hợp để việc vận động đạt được mục đích đề ra. Bởi, nếu chỉ có một cách thức mang áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng khả năng thất bại sẽ không ít.

Vậy, dịch vụ ChatGPT sẽ hỗ trợ người làm công tác phổ biến ở vấn đề nào? Đó là câu hỏi cần phải nhận thức đúng, dịch vụ ChatGPT không thể thay thế con người trong công tác phổ biến pháp luật, khi trí tuệ nhân tạo phát triển, công nghệ ngày càng hiện đại buộc cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật phải nâng tầm phương pháp khai khác tri thức, tận dụng thêm ChatGPT hỗ trợ những công việc. Bởi lẽ, ChatGPT không thể đảm bảo tính chính xác, rõ ràng trong thông điệp phổ biến  “cái tâm, cái tầm”, “cái lý, cái tình” trong nội dung phổ biến pháp luật như con người. Để thỏa mãn được yêu cầu đó, chỉ con người/cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật trải nghiệm qua vốn sống, kinh nghiệm họ biết cần sử dụng từ ngữ gì để gần gũi với cuộc sống của người dân; đi thẳng vào chủ đề; kết cấu câu đơn giản, diễn đạt theo trật tự lô gíc; thậm chí họ còn cần đưa ra những ví dụ, những số liệu cụ thể minh họa cho mỗi ý, mỗi luận điểm, sử dụng hình ảnh, hình tượng quen thuộc với người dân giải thích tại sao họ cần phải làm như vậy. Các câu chuyện được rút ra từ thực tế của bản thân cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật mà dịch vụ ChatGPT không bao giờ đạt tới “giá trị thuyết phục người được phổ biến” mong đợi.

Việc biết cách vận dụng, ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ AI, dịch vụ ChatGPT là rất cần thiết, giúp cán bộ làm công tác phổ biến pháp luật một số nội dung như: Tham khảo ChatGPT để mở rộng kiến thức, bởi vì, ChatGPT được huấn luyện trên nhiều nguồn dữ liệu, nó có thể giúp người dùng mở rộng kiến thức của mình trên nhiều lĩnh vực khác nhau tra cứu tham khảo thông tin không chính thống vì ChatGPT hiểu biết sâu sắc về nhiều lĩnh vực trên một lượng dữ liệu lớn về nhiều lĩnh vực khác nhau…

Trước những tranh cãi về tác động của ChatGPT tới công tác phổ biến pháp luật trong thời gian tới, thay vì lo lắng những tác động tiêu cực của công nghệ thì cần nghĩ cách để thích nghi, không được tuyệt đối hóa công nghệ. Thống nhất nhận thức về chuyển đổi số trong phổ biến giáo dục pháp luật. Cái cần phải nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phổ biến pháp luật hiện nay là tư duy thích ứng. Tư duy thích ứng sẽ giúp cho chúng ta sẽ tiếp nhận những cái gì mới đang diễn ra trên thực tế để có những đối sách phù hợp thay vì cứ phải lo lắng hay đề cao giá trị tuyệt đối của trí tuệ nhân tạo./.