Điển hình như vụ đấu giá một mỏ cát ĐB2B tại xã Điện Thọ, thị xã Điện Bàn (Quảng Nam) với mức trúng giá lên tới 1.534,6% R, tức tăng gần 310 lần (hơn 370 tỷ đồng) so với giá khởi điểm gây sự chú ý đặc biệt trong dư luận. Hiên nay, Lãnh đạo UBND tỉnh Quảng Nam đã giao Công an tỉnh chỉ đạo điều tra, xác minh, làm rõ động cơ, mục đích của của việc trả giá cao bất thường tại phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại điểm mỏ cát trên; xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng đấu giá gây nhiễu loạn thị trường để trục lợi.

Việc đấu giá quyền khai thác khoáng sản có yếu tố bất thường dẫn đến việc nhiều tổ chức, cá nhân sau trúng đấu giá xong đã không thể triển khai được dự án khai thác khoáng sản và chấp nhận bỏ cọc. Từ đó, tác động xấu đến an ninh kinh tế, trật tự xã hội tại địa phương.

Để tăng cường công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản tại các địa phương, theo tác giả cần thực hiện đồng bộ các giải pháp cụ thể như sau:

Thứ nhất, tăng cường tuyền truyền, phổ biến Luật Đấu giá tài sản, Luật Khoáng sản và các văn bản hướng dẫn thi hành nhằm nâng cao hiểu biết, nhận thức pháp luật của doanh nghiệp trong lĩnh vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản; phổ biến đầy đủ các quy định có liên quan cho tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá; cần thông tin rõ cho tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá các thông tin về các nghĩa vụ có liên quan đến việc khai thác khoáng sản đó là hiểu rõ về quyền khai thác khoáng sản và việc tổ chức khai thác khoáng sản….

Cần thanh tra, kiểm tra các cuộc đấu giá quyền khai thác khoáng sản có dấu hiệu bất thường. (Ảnh: Minh Nguyệt)

Thứ hai, người có tài sản đấu giá phải xây dựng phương án đấu giá phù hợp với đặc thù của đối tượng đấu giá là quyền khai thác khoáng sản, trong đó lưu ý lựa chọn hình thức đấu giá phù hợp, hiệu quả, an toàn và công khai, minh bạch… để hạn chế tiêu cực, khiếu nại, tố cáo hoặc các tranh chấp phát sinh trong quá trình tổ chức đấu giá. Người có tài sản đấu giá phải ký kết hợp đồng dịch vụ đấu giá tài sản với các tổ chức đấu giá chuyên nghiệp, uy tín và không có vi phạm tiêu cực để tổ chức đấu giá quyền khai thác các điểm mỏ khoáng sản đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Thứ ba, việc lập hồ sơ mời tham gia đấu giá, xét chọn hồ sơ tham gia đấu giá phải chặt chẽ, ràng buộc các điều kiện khắc khe phù hợp với quy định của pháp luật. Chỉ lựa chọn những doanh nghiệp có đủ năng lực, kinh nghiệm, có hồ sơ đầy đủ với các thông tin trung thực, rõ ràng để tham gia cuộc đấu giá, nhất là xác định các doanh nghiệp tham gia đấu giá có nhu cầu thực sự đối với việc khai thác khoáng sản. Lưu ý đến các doanh nghiệp tham gia đấu giá có năng lực tài chính hạn chế nhưng tham gia trả giá cao để có biện pháp xử lý phù hợp. Việc này sẽ loại trừ được những doanh nghiệp đóng vai trò “quân xanh” tham gia cuộc đấu giá hoặc các doanh nghiệp tham gia đấu giá trả giá cao rồi sau đó bỏ cọc nhằm "phá hoại" các cuộc đấu giá để trục lợi.

Thứ tư, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra các cuộc đấu giá có dấu hiệu bất thường; kiên quyết ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp tổ chức đấu giá tài sản, đấu giá viên, tổ chức, cá nhân tham gia đấu giá có các hành vi vi phạm làm ảnh hưởng đến kết quả đấu giá. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát sản lượng khai thác, đảm bảo thực hiện đầy đủ nghĩa vụ đối với sản lượng khai thác, không được phép khai thác vượt trữ lượng cấp phép, đặc biệt là các mỏ cát, sỏi trên địa bàn. Thực hiện đúng quy định việc lắp đặt trạm cân tại vị trí đưa khoáng sản nguyên khai ra khỏi khu vực khai thác và lắp đặt camera giám sát tại các khu chứa để lưu trữ thông tin, số liệu liên quan theo quy định pháp luật.

Thứ năm, chú trọng công tác đảm bảo an ninh trật tự trong công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người có tài sản, người tham gia đấu giá và cá nhân, tổ chức có liên quan, không để xảy ra các vụ việc mâu thuẫn, phức tạp trở thành điểm nóng, gây mất an ninh trật tự; có phương pháp cảnh báo, ngăn ngừa, xử lý kịp thời không để vụ việc trở nên phức tạp, "điểm nóng", gây mất an ninh trật tự tại các địa điểm tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản.