Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tới dự buổi tọa đàm, có sự tham gia của PGS. TS. Dương Văn Quảng (Nguyễn Giám đốc Học viên Ngoại giao), nhà văn Nguyễn Trương Quý, ông Nguyễn Cảnh Bình (CT HĐQT Alpha Books, Giám đốc Trung tâm hợp tác trí tuệ VICC). Các diễn giả đã đưa ra nhìn nhận của mình về “Xứ Đông Dương” – cuốn sách gây hiệu ứng mạnh mẽ đến bạn đọc, đặc biệt những ai quan tâm đến lịch sử.

“Xứ Đông Dương” (tên tiếng Pháp: L'Indo-Chine française: Souvenirslà hồi ký của Joseph Athanase Paul Doumer (1857 - 1932). Tác giả là Toàn quyền Đông Dương giai đoạn từ năm 1897 đến năm 1902, và sau này trở thành tổng thống Pháp (từ năm 1931 cho đến khi bị ám sát vào ngày 7-5-1932). Paul Doumer không chỉ là một nhà cai trị, ông còn là một học giả, một nhà kỹ trị, một chính trị gia đầy tham vọng muốn biến Đông Dương trở thành một nước Pháp ở Viễn Đông. Không chỉ dừng lại ở việc ghi chép về người thật việc thật, tác giả còn thể hiện rõ tầm nhìn xây dựng và phát triển quốc gia trong bối cảnh xứ Đông Dương nhưng cũng trong viễn cảnh chung của cộng đồng nước Pháp.

Trong buổi tọa đàm, nhận xét về cuốn sách PGS, TS Dương Văn Quảng chia sẻ: “Cuốn sách được viết dưới con mắt của một Toàn quyền nhằm tự khẳng định rằng mình đã “hoàn thành trọng trách lớn lao ở Đông Dương tốt hơn bất kỳ ai khác” “với niềm tự hào phụng sự nước Pháp”. Hơn thế nữa con người này có một quyết tâm sắt đá là phải thành công trong việc biến xứ sở này thành tiền đồn của Pháp tại Viễn Đông. “Ngay từ đầu, Tôi đã cho rằng sự hiện diện của nước Cộng hòa Pháp tại Đông Dương không chỉ vì sứ mệnh tổ chức và quản lý thuộc địa, mà nước Pháp còn phải hành động trong khuôn khổ những phương tiện có trong tay để chính sự phát triển của thuộc địa truyền thêm sức mạnh, từ đó tăng cường danh tiếng, quyền lực và hành động của nước Pháp tại Viễn Đông”. Như vậy, lẽ đương nhiên nó chứa đựng nhiều sự kiện, nhiều đánh giá mang nặng tính chủ quan, không trùng khớp với lịch sử mà chúng ta từng biết và không phù hợp với cách nhìn của Việt Nam về cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất tại Đông Đương. Điều đáng lưu ý với bạn đọc là cuốn sách truyền tải rất nhiều thông tin về xứ Đông Dương, nhất là về một giai đoạn lịch sử mang tính bước ngoặt về nhận thức trong xã hội Việt Nam lúc đó. Những năm tháng này cùng với những sự kiện diễn ra mang đậm dấu ấn lịch sử cần được nghiên cứu một cách thấu đáo, khách quan, tránh những thành kiến và phê phán một chiều”

Ông Nguyễn Cảnh Bình cho biết “Xứ Đông Dương” là một cuốn hồi ký nên khá hấp dẫn. Ông đã đọc nó, say mê như đọc một cuốn tiểu thuyết. Tác giả, với lối hành văn đẹp đẽ giàu hình ảnh, đã khắc họa khá chân thực và sinh động chân dung của vua Thành Thái, vua Norodom, Tổng đốc Trần Bá Lộc... cũng như giúp cho độc giả dễ dàng hình dung bối cảnh Đông Dương ngày ấy, địa hình, khí hậu, sản vật và con người.

Tuy nhiên, có một điều gần như được đồng thuận nhất trí trong những ý kiến đối lập khác nhau, đó là việc mọi người đều coi Paul Doumer là một gương mặt lịch sử có tầm vóc lớn, một hiện tượng lịch sử để lại nhiều dấu ấn sâu đậm đối với Việt Nam cũng như nước Pháp thời cận đại. Những chuyển biến về Kinh tế - Xã hội và phát triển đô thị ở Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX cần được coi như những tiến hóa mang tính bước ngoặt của lịch sử dân tộc, trong đó có vai trò và sự đóng góp lớn của Paul Doumer. Một nhân cách độc lập, cấp tiến, bênh vực sự công bằng xã hội, một kẻ thù không khoan nhượng đối với tệ giáo điều, nạn tham nhũng và sự lười biếng trì trệ cũng có thể là một tấm gương đáng suy ngẫm đối với xã hội Việt Nam đương đại.

Lịch sử vốn là bức thông điệp đa nghĩa mà quá khứ luôn luôn nhắn gửi cho hiện tại. Tìm hiểu, suy ngẫm về bức tranh toàn cảnh của xã hội Việt Nam cách đây hơn một thế kỷ, những con người có vai trò ảnh hưởng tới xã hội ấy, trong đó có những hồi ức của Toàn quyền Paul Doumer, chắc chắn là những điều bổ ích và sẽ không bao giờ thừa./.

Tổng hợp