Kết luận thanh tra số 41/KL.HAN-TTGS1 ngày 27/02/2025 của Thanh tra, giám sát Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Chi nhánh TP Hà Nội về tổ chức và hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND) Sen Chiểu đã chỉ ra nhiều vi phạm, từ tổ chức nhân sự đến hoạt động cho vay, dẫn đến việc Quỹ bị xử phạt hành chính với tổng số tiền 16,5 triệu đồng.

Yếu kém từ "bộ não" điều hành, thiếu minh bạch

Mặc dù có quy mô không lớn với 12 cán bộ nhân viên, tổng nguồn vốn hoạt động khoảng 95,8 tỷ đồng, song QTDND Sen Chiểu lại bộc lộ nhiều điểm yếu trong cơ cấu tổ chức nhân sự.

Đáng chú ý nhất là vấn đề nhân sự cấp cao chưa đáp ứng yêu cầu. Cụ thể, thành viên HĐQT Khuất Tiến Đạt và 03 thành viên Ban kiểm soát (BKS) đương nhiệm chưa đủ tiêu chuẩn, điều kiện về vốn góp tối thiểu theo quy định nội bộ của Quỹ (chưa góp đủ 100 triệu đồng). Mặc dù đến ngày 09/01/2025 đã có 02/03 thành viên BKS hoàn thành mức vốn góp quy định, tuy nhiên đây vẫn là một dấu hiệu cho thấy sự thiếu nghiêm túc trong việc chấp hành các quy định.

Đặc biệt nghiêm trọng là từ ngày 23/8/2024 đến thời điểm thanh tra, Quỹ chưa bổ nhiệm Phó Giám đốc, khiến cơ cấu Ban điều hành thiếu đảm bảo, gây ảnh hưởng đến hoạt động của Quỹ, nhất là trong trường hợp Giám đốc đi vắng. Điều này vi phạm quy định tại khoản A mục 8 Điều 19 và 20 Điều lệ Quỹ năm 2021.

Đại hội Đại biểu thành viên Quỹ tín dụng nhân dân Sen Chiểu xã Sen Phương nhiệm kỳ 2024 – 2029. Ảnh: ITN

Sự lỏng lẻo trong tổ chức còn thể hiện ở việc tổ chức Đại hội thành viên ngày 22/8/2024 (235 ngày kể từ ngày kết thúc năm tài chính), vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 34 Thông tư số 04/2015/TT-NHNN và khoản 1 Điều 14 Thông tư số 29/2024/TT-NHNN.

Hoạt động quản trị của HĐQT và Chủ tịch HĐQT cũng bộc lộ nhiều hạn chế. Nội dung và kết luận cuộc họp HĐQT ngày 03/7/2023 không nêu rõ cán bộ được phân công thực hiện theo từng nội dung công việc, chưa đảm bảo tính chính xác và trung thực của biên bản họp HĐQT. Biên bản ghi đã làm việc trực tiếp với cán bộ phòng quản lý về công tác tín dụng nhưng không có biên bản ghi nhận làm việc trực tiếp.

HĐQT cũng chưa thực hiện công tác rà soát thành viên hằng năm đảm bảo thành viên đủ điều kiện theo quy định hiện hành. Một số thành viên chưa được rà soát, bổ sung tài liệu đảm bảo đủ tư cách thành viên theo quy định.

Hoạt động kiểm soát, kiểm toán nội bộ là một điểm yếu nổi bật tại QTDND Sen Chiểu. Thành viên BKS Đỗ Kiều Hưng (kiêm kiểm toán nội bộ) ký các chứng từ kế toán, vi phạm quy định tại Điều 84 Luật Các TCTD năm 2010 và Điều 92, 94 Luật Các TCTD năm 2024.

BKS định kỳ chưa thực hiện thông báo HĐQT, Giám đốc về hệ thống kiểm soát nội bộ; chưa đưa ra các kiến nghị, đề xuất chỉnh sửa, hoàn thiện hệ thống kiểm soát nội bộ; chưa rà soát, đánh giá để đảm bảo tính hiệu quả của công tác KTNB.

Đặc biệt, Trưởng kiểm toán nội bộ là ông Đỗ Kiều Hưng ký các chứng từ kế toán là chưa đảm bảo tính độc lập. KTNB cũng chưa thực hiện việc đánh giá nội bộ đối với hoạt động kiểm toán nội bộ vào cuối cuộc kiểm toán và chưa tự đánh giá lại hằng năm về tổng thể hoạt động kiểm toán nội bộ nhằm đảm bảo chất lượng.

Cho vay: Những sai phạm đáng báo động

Vi phạm trong hoạt động cho vay là một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất được chỉ ra trong kết luận thanh tra, đặc biệt là các vi phạm về cơ cấu lại thời hạn trả nợ và phương thức giải ngân.

Giám đốc QTDND Sen Chiếu đã xét duyệt cho vay đối với 02 khách hàng (Lê Hữu Mùi và Kiều Thị Thanh) và người có liên quan trong thời gian năm 2022, 2023 vượt 25% vốn tự có. Thanh tra, giám sát NHNN Chi nhánh TP Hà Nội đã lập biên bản vi phạm hành chính và ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 20 triệu đồng, buộc thu hồi phần vượt 25% trong 6 tháng.

Đáng chú ý, trong thời kỳ thanh tra, Quỹ cơ cấu lại thời hạn trả nợ, giữ nguyên nhóm nợ (nợ nhóm 1) đối với 06 khách hàng (13 hồ sơ), dư nợ thời điểm 30/11/2024: 2.017,50 triệu đồng, nhưng chưa thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh khách hàng không có khả năng trả nợ đúng hạn nợ gốc và/hoặc lãi theo hợp đồng tín dụng đã ký và tài liệu chứng minh khách hàng có khả năng trả nợ đúng thời hạn trả nợ được cơ cấu. Việc này vi phạm quy định tại khoản 4, 5 Điều 4 Thông tư số 02/2023/TT-NHNN ngày 23/4/2023.

Quỹ cũng đã thực hiện giải ngân bằng tiền mặt trực tiếp hoặc chuyển khoản vào tài khoản của khách hàng vay vốn với số tiền trên 100 triệu đồng mà không có tài liệu chứng minh bên thụ hưởng là cá nhân không có tài khoản thanh toán hoặc mục đích khoản vay không phải để bù đắp vốn tự có.

Kết quả kiểm tra chọn mẫu 164/303 hồ sơ từ nợ nhóm 1 đến nhóm 5 đã phát hiện nhiều tồn tại trong thẩm định và quyết định cho vay: 103/164 hồ sơ thẩm định chưa đánh giá dư nợ gốc và lãi phải trả cho các khoản vay khác; 143/164 hồ sơ chưa thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh khách hàng có vốn tự có tham gia vào phương án; 153/164 hồ sơ chưa thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh nguồn thu nhập để trả nợ và 13/164 hồ sơ cho vay vượt 70% giá trị tài sản bảo đảm.

Cần tăng cường thanh tra các QTDND

Căn cứ kết quả thanh tra, Thanh tra, giám sát chi nhánh đã tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính số 01/BB-VPHC ngày 13/01/2025 đối với 03 hành vi vi phạm hành chính của QTDND Sen Chiếu: "Tổ chức Đại hội thành viên không đúng quy định"; "Cơ cấu lại thời hạn trả nợ không đúng quy định của pháp luật"; "Sử dụng phương thức giải ngân không đúng quy định".

Phó Chánh thanh tra, giám sát phụ trách đã ban hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 11/QĐ-XPHC ngày 22/01/2025, với tổng số tiền phạt của 03 hành vi vi phạm hành chính: 16.500.000 đồng.

Từ những vi phạm trên, Kết luận thanh tra cũng đã đưa ra nhiều kiến nghị đối với QTDND Sen Chiểu nhằm khắc phục những vi phạm, tồn tại đã nêu, trong đó yêu cầu tổ chức kiểm điểm, xem xét trách nhiệm của các bộ phận, cá nhân liên quan.

HĐQT và Giám đốc cần nghiêm túc rà soát, cập nhật các văn bản pháp luật, đảm bảo tuân thủ đúng các quy định về tổ chức nhân sự, hoạt động cho vay, cơ cấu lại thời hạn trả nợ và phương thức giải ngân.

Việc khẩn trương bổ nhiệm Phó Giám đốc để đảm bảo cơ cấu Ban điều hành, cùng với việc rà soát và yêu cầu các thành viên bổ sung đủ vốn góp là những nhiệm vụ cấp bách.

Đối với hoạt động cho vay, cần rà soát toàn bộ quy trình, thu thập đầy đủ tài liệu chứng minh tình hình tài chính, nguồn trả nợ của khách hàng, tuân thủ đúng các quy định về thẩm định, phê duyệt khoản vay và cơ cấu lại thời hạn trả nợ.

Các vi phạm của QTDND Sen Chiểu phản ánh những rủi ro trong quản trị, điều hành các tổ chức tín dụng quy mô nhỏ. Nếu không được nhận diện và khắc phục kịp thời, những vi phạm này có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến an toàn hoạt động của quỹ và quyền lợi của thành viên.

Kết luận thanh tra là cơ sở quan trọng để QTDND Sen Chiểu nhìn nhận đúng những tồn tại, hạn chế trong hoạt động và có biện pháp khắc phục hiệu quả. Đồng thời, đây cũng là bài học cho các tổ chức tín dụng khác trong việc tăng cường quản trị, kiểm soát để đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, tuân thủ đúng các quy định của pháp luật.

Thời gian tới, NHNN cần tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, giám sát đối với các QTDND, nhất là những quỹ có quy mô nhỏ, năng lực quản trị còn hạn chế, nhằm phát hiện sớm các vi phạm, ngăn ngừa rủi ro và bảo đảm sự phát triển lành mạnh, bền vững của hệ thống.