Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 91/NQ-CP ngày 18/6/2024 với mục tiêu đẩy mạnh xã hội hóa các dịch vụ sự nghiệp công. Đây là một bước đi quan trọng nhằm mở rộng và nâng cao chất lượng các dịch vụ công, thu hút nguồn lực đầu tư từ xã hội, và giảm gánh nặng tài chính cho ngân sách nhà nước.

Ảnh minh họa (nguồn: laichau.gov.vn)

Chính sách khuyến khích xã hội hóa cung ứng dịch vụ sự nghiệp công đã mang lại nhiều mặt tích cực

Trong những năm qua, Đảng và Nhà nước đã triển khai chủ trương và một số cơ chế chính sách nhằm khuyến khích xã hội hóa đối với các hoạt động dịch vụ sự nghiệp công. Mục tiêu chính là mở rộng, thu hút các nguồn lực, tiềm năng đầu tư trong xã hội và nâng cao chất lượng, số lượng của các loại hình dịch vụ này. Để đạt được điều đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30/5/2008 về chính sách khuyến khích xã hội hóa trong các lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, thể thao, môi trường. Năm 2014, Nghị định số 59/2014/NĐ-CP ngày 16/6/2014 được ban hành nhằm sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 69/2008/NĐ-CP, tạo cơ sở pháp lý vững chắc hơn cho việc triển khai các chính sách này.

Nghị quyết số 91/NQ-CP chỉ rõ, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về chính sách khuyến khích xã hội hóa, tiêu chí quy mô, tiêu chuẩn của các cơ sở thực hiện xã hội hóa trong lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công đến nay đã được ban hành tương đối đầy đủ. Các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đã chú trọng triển khai thực hiện chính sách khuyến khích xã hội hóa; một số địa phương còn ban hành các chính sách ưu đãi đặc thù để nâng cao chất lượng hoạt động của các cơ sở xã hội hóa, phù hợp với điều kiện thực tiễn tại địa phương.

Kết quả thực hiện các chính sách này đã mang lại nhiều mặt tích cực:

Thay đổi nhận thức xã hội: Bước đầu, chính sách đã giúp thay đổi nhận thức của xã hội trong việc sử dụng các dịch vụ sự nghiệp công do đơn vị sự nghiệp ngoài công lập cung ứng. Điều này tạo ra sự đồng thuận và ủng hộ từ phía người dân đối với các cơ sở ngoài công lập.

Mở rộng mạng lưới và thu hút đầu tư: Chính sách đã góp phần mở rộng mạng lưới cung ứng dịch vụ sự nghiệp công và thu hút các nguồn vốn đầu tư trong và ngoài nước. Nhờ đó, dịch vụ sự nghiệp công được phát triển mạnh mẽ hơn.

Đa dạng hóa loại hình và nâng cao chất lượng dịch vụ: Việc đa dạng hoá loại hình, phương thức hoạt động và sản phẩm dịch vụ trong các lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công đã tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh. Điều này thúc đẩy phát triển kỹ thuật, nâng cao chất lượng dịch vụ, giảm áp lực và sự quá tải trong cung cấp dịch vụ của các đơn vị công lập, đồng thời đáp ứng một phần nhu cầu sử dụng dịch vụ chất lượng cao của người dân.

Khuyến khích sáng tạo và chủ động: Chính sách này khuyến khích các cơ sở sự nghiệp công lập chủ động và sáng tạo trong việc thu hút vốn đầu tư của xã hội thông qua huy động vốn, liên doanh, liên kết. Qua đó, các cơ sở này không chỉ mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ mà còn tăng thu nhập cho cán bộ, viên chức.

Thách thức và giải pháp trong việc triển khai xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công

Trong quá trình triển khai xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công tại Việt Nam, đã xuất hiện nhiều thách thức và hạn chế. Một trong số đó là sự thiếu đồng bộ và chưa kịp thời trong việc ban hành các văn bản hướng dẫn triển khai từ các bộ quản lý ngành và địa phương. Điều này dẫn đến mức độ xã hội hóa trong các lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp công không đồng đều, thường tập trung vào những lĩnh vực dễ sinh lợi và ở các địa bàn có điều kiện kinh tế xã hội phát triển.

Chính sách khuyến khích xã hội hóa

Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách ưu đãi về thuế, đất đai và tín dụng để khuyến khích xã hội hóa. Các chính sách này đã được quy định ở mức ưu đãi cao nhất trong các luật và nghị định hiện hành. Tuy nhiên, để đảm bảo việc thực hiện các chính sách này một cách đồng bộ, công khai và minh bạch, cần quy định cụ thể trong các luật như Luật Đất đai, Luật Thuế và các nghị định hướng dẫn. Chính phủ đang trình Quốc hội các dự án sửa đổi luật thuế và các nghị định quy định chi tiết Luật Đất đai, nhưng chưa ban hành các nghị định sửa đổi, bổ sung về chính sách khuyến khích xã hội hóa.

Giải pháp khắc phục tồn tại

Để khắc phục các tồn tại và thu hút thêm nguồn lực đầu tư từ xã hội, Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan và địa phương nghiêm túc, khẩn trương thực hiện các nhiệm vụ và giải pháp đã đề ra trong các nghị quyết và quyết định quan trọng. Một trong những trọng tâm là hoàn thiện các chính sách ưu đãi khuyến khích xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công.

Các bộ, ngành cần tổng kết, đánh giá và rà soát các chính sách ưu đãi, khuyến khích xã hội hóa, đề xuất bổ sung các chính sách ưu đãi để thúc đẩy xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công. Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu, tổng hợp các đề xuất và báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Hoàn thiện chính sách về đất đai và tín dụng

Chính phủ giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì xây dựng các chính sách ưu đãi về đất đai phù hợp với quy định hiện hành. Các bộ, ngành và địa phương cũng được giao nhiệm vụ rà soát, sửa đổi và đơn giản hóa các thủ tục hành chính liên quan đến việc thành lập các cơ sở ngoài công lập, giao đất và hỗ trợ giải phóng mặt bằng để tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở cung ứng dịch vụ sự nghiệp công ngoài công lập hoạt động hiệu quả.

Tiêu chí và quy mô các cơ sở xã hội hóa

Chính phủ cũng giao Bộ Giáo dục và Đào tạo nghiên cứu, sửa đổi quy định về danh mục tiêu chí, quy mô và tiêu chuẩn của các cơ sở xã hội hóa trong lĩnh vực giáo dục đại học. Các bộ quản lý ngành cần rà soát và đề xuất sửa đổi các tiêu chí quy mô, tiêu chuẩn của các cơ sở xã hội hóa để phù hợp với các văn bản pháp luật chuyên ngành.

Danh mục và lộ trình tính giá dịch vụ sự nghiệp công

Các bộ quản lý ngành và địa phương được giao nhiệm vụ rà soát, hoàn thiện và trình cấp có thẩm quyền ban hành danh mục dịch vụ sự nghiệp công sử dụng ngân sách nhà nước. Đối với các dịch vụ không sử dụng ngân sách nhà nước, giá dịch vụ sẽ được xác định theo cơ chế thị trường, đảm bảo thu hút nhà đầu tư ngoài công lập tham gia cung cấp dịch vụ sự nghiệp công.

Chính phủ giao Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Y tế, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội theo chức năng, lĩnh vực được phân công, chủ trì phối hợp với các bộ, ngành và các địa phương thực hiện lộ trình cơ chế giá thị trường có sự quản lý của Nhà nước đối với giá các dịch vụ sự nghiệp công quan trọng như y tế, giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp.

Sắp xếp lại các đơn vị sự nghiệp công lập

Chính phủ giao các bộ quản lý ngành lĩnh vực và các địa phương xây dựng hoặc hoàn thiện phương án sắp xếp, tổ chức lại đơn vị sự nghiệp công lập của từng ngành, lĩnh vực. Một trong những nguyên tắc quan trọng là chuyển đổi các đơn vị sự nghiệp công lập sang hoạt động theo hình thức tự bảo đảm toàn bộ kinh phí hoạt động, đặc biệt là đối với các đơn vị cung cấp dịch vụ sự nghiệp công có khả năng xã hội hóa cao.

Kiểm tra, giám sát và báo cáo

Chính phủ giao các bộ quản lý ngành, lĩnh vực và các địa phương tăng cường trách nhiệm chỉ đạo thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước về xã hội hóa các hoạt động dịch vụ sự nghiệp công, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát tình hình thực hiện của các đơn vị cung ứng dịch vụ. Việc này nhằm đảm bảo chất lượng dịch vụ sự nghiệp công và kịp thời xử lý các vướng mắc, cập nhật và bổ sung chính sách phù hợp với thực tiễn.

Nhìn chung, việc xã hội hóa dịch vụ sự nghiệp công tại Việt Nam còn nhiều thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ. Với các giải pháp cụ thể từ Chính phủ, Việt Nam có thể nâng cao chất lượng dịch vụ công, thu hút đầu tư và đảm bảo sự công bằng, minh bạch. Đây sẽ là động lực quan trọng để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững trong tương lai.