Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Trước hết cần phải hiểu bản chất của vắc xin, vắc xin là một chế phẩm sinh học đặc biệt có nguồn gốc từ các vi sinh vật gây bệnh hoặc độc tố của chúng hoặc do tổng hợp sinh học đã được bào chế làm mất khả năng gây bệnh nhưng vẫn còn khả năng kích thích cơ thể sinh kháng thể bảo vệ.  Quinvaxem là vắc xin phối hợp phòng chống 5 loại bệnh ("5 trong 1"): bạch hầu (D), uốn ván (T), ho gà (P), viêm gan B (HBV) và các bệnh (viêm màng não, viêm phổi, v.v.) có thể gây ra bởi vi khuẩn Hib. Đây là những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Trẻ nhỏ dễ mắc các bệnh này, ảnh hưởng tới sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Vắc xin tác động cho cơ thể sản sinh ra các kháng thể chống lại những bệnh này. Quinvaxem là vaccine được tổ chức GAVI tài trợ miễn phí cho Việt Nam, nằm trong "Chương trình tiêm chủng mở rộng" của Bộ y tế Việt Nam và được tiêm miễn phí cho trẻ dưới 1 tuổi (thường là 2-3-4 tháng tuổi) theo Quyết định số 845/QĐ-BYT ngày 17/03/2010.

Tổ chức Y tế thế giới đã có xác nhận về tính hiệu quả cũng như an toàn trong phòng bệnh của vắc xin Quinvaxem. Tuy nhiên, cũng như các thuốc hay loại vắc xin khác khi tiêm đều có thể xảy ra các phản ứng. Theo khuyên cáo của Tổ chức Y tế thế giới, các phản ứng nặng thường rất hiếm gặp. Sau tiêm chủng trẻ có thể có một số các phản ứng thông thường như sốt nhẹ (dưới 38,5°C), đau hoặc sưng tấy nhẹ tại chỗ tiêm, quấy khóc… Tuy nhiên, các phản ứng này sẽ tự khỏi trong vòng 1 ngày.

Trong khi đó vắc xin 5 trong 1 Pentaxim hay còn goi là vắc xin dịch vụ dùng để ngừa 5 loại bệnh là Ho gà, uốn ván, bạch cầu, bại liệt, viêm não do vi trung HiB. Sự khác nhau cơ bản giữa Pentaxim và Quinvaxem là thành phần kháng nguyên ho gà có trong vắc xin. Quinvaxem sử dụng thành phần kháng nguyên ho gà toàn tế bào còn Pentaxim sử dụng thành phần ho gà vô bào. Pentaxim không ngừa được bệnh viêm gan B còn Quinvaxem không ngừa được bệnh bại liệt. Trong 2 loại vắc xin 5 trong 1 Pentaxim và vắc xin 5 trong 1 Quinvaxem có những thành phần khác nhau nên chúng cũng dùng để ngừa 5 bệnh khác nhau.

Với vắc xin 5 trong 1 Quinvaxem của Hàn Quốc thì là vắc xin toàn tế bào, có thành phần ho gà còn vắc xin dịch vụ 5 trong 1 Pentaxim của Pháp và Bỉ thì là vô bào nên không có thành phần ho gà mà thay thế bằng thành phần kháng nguyên đặc thù vì vậy mà tinh khiết hơn.

Cục Y tế dự phòng cho biết, bất kỳ vắc xin nào khi được nhập khẩu vào Việt Nam, dù là Quinvaxem, Pentaxim, hay bất cứ loại nào khác đều phải có đủ ba giấy kiểm định chất lượng gồm: kiểm định của nhà máy, kiểm định của quốc gia sở tại, và kiểm định chất lượng khi đã vào Việt Nam. Do đó, chất lượng của các vắc xin này đều được bảo đảm. Đồng thời, Bộ Y tế có quy định và thông tin về bảo quản cũng như sử dụng vắc xin đầy đủ tại các trang thông tin chính thức.

Tuy nhiên, việc Quinvaxem bị một bộ phận người dân có điều kiện kinh tế nghi ngờ chất lượng so với Pentaxem và các vắc xin dịch vụ khác bởi được phân phối miễn phí trên diện rộng và bởi định kiến “tiền nào của ấy” tồn tại trong đông đảo người dân. Về nguyên nhân vắc xin Quinvaxem có tỷ lệ phản ứng cao hơn Pentaxem và các vắc xin dịch vụ khác một phần là bởi Quinvaxem được đưa vào chương trình Tiêm chủng mở rộng cho nên mỗi năm Việt Nam sử dụng hết 4,5 triệu liều Quinvaxem cho 1,5 triệu trẻ trong cả nước trong khi Pentaxem chỉ sử dụng khoảng 100 nghìn liều tiêm cho 33 nghìn trẻ/năm. Do đó, tỷ lệ phản ứng sau tiêm, bao gồm cả phản ứng nặng như sốc phản vệ, lớn hơn nhiều so với Pentaxem hay các vắc xin dịch vụ khác. Theo Hội đồng đánh giá tai biến vắc xin của Bộ Y tế, năm 2015 có tổng số 3.000 trẻ có phản ứng sau tiêm vắc xin, 32 trường hợp phản ứng nặng có 16 trường hợp chết. Trong số này, tử vong sau tiêm vắc xin lao là 5 trường hợp, Quinvaxem 8 trường hợp và viêm gan B có 3 trường hợp.

Hiện nay, nguồn cung ứng các vắc xin Pentaxim trên thế giới và tại Việt Nam rất khó khăn, không có để sử dụng, ngay cả trong tiêm dịch vụ. Nguyên nhân chủ yếu là do các nhà sản xuất không có khả năng cung ứng đầy đủ. Tình trạng khan hiếm vắc xin Pentaxim được cho biết là sẽ vẫn tiếp tục khan hiếm, do đó nếu tiếp tục chờ đợi, trẻ có thể sẽ bị mắc bệnh ho gà, bạch hầu, uốn ván, viêm gan B... Do đó, Bộ Y tế cũng đã đưa ra khuyến cáo mạnh mẽ tới các bậc phụ huynh hãy đưa trẻ đi tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch để phòng các bệnh: bạch hầu, ho gà, uốn ván,... vào lúc trẻ hai, ba, bốn tháng tuổi bởi đây là thời điểm “vàng” để vắc xin phát huy cao nhất tác dụng bảo vệ sức khỏe của trẻ. Nếu liều vắc xin nào bị bỏ lỡ hoặc tiêm muộn thì cần được tiêm lại vào thời gian sau đó. Khoảng thời gian giữa các mũi tiêm tối thiểu là một tháng. Trẻ đã tiêm mũi một, mũi hai của vắc xin dịch vụ mà chưa tiêm đủ liều thì cũng có thể tiêm vắc xin Quinvaxem.

Dương Nguyễn

(Tổng hợp)