Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Đồng bằng sông Cửu Long bao gồm 13 tỉnh, thành An Giang, Bến Tre, Bạc Liêu, Cà Mau, Đồng Tháp, Hậu Giang, Long An, Sóc Trăng, Kiên Giang, Tiền Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long và thành phố Cần Thơ. Đây là vùng có thiên nhiên đa dạng, là vùng đồng bằng trù phú, rộng lớn nhất Việt Nam. Với diện tích tự nhiên gần 4 triệu ha, gồm 3,8 triệu ha đất nông nghiệp; trong đó diện tích canh tác lúa từ 1,6 đến 1,8 triệu ha với hơn 2 triệu hộ nông dân sản xuất, hàng năm Đồng bằng sông Cửu Long sản xuất hơn 50% sản lượng lúa và cung cấp khoảng 90% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước. Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, vụ Hè Thu 2011, Đồng bằng sông Cửu Long có 2 tỉnh là An Giang và Bến Tre thực hiện cánh đồng mẫu lớn với khoảng 8.000 ha, và có 6.400 hộ nông dân tham gia. Vụ Đông Xuân 2011-2012, có 12/13 tỉnh, thành tham gia phát triển mô hình với diện tích 19.720 ha. Năm 2014 diện tích cánh đồng lớn vùng này đạt khoảng 140.000 ha và năm 2015 là 146.353 ha. PGS. TS Bùi Bá Bổng, Nguyên Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhận định, không có cánh đồng lớn, nông dân Đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục nghèo. Cánh đồng mẫu lớn là điểm tựa để triển khai đưa cơ giới hóa vào đồng ruộng, áp dụng các tiến bộ kỹ thuật. Đây là mô hình cần nhân rộng và là mô hình thực hiện nông thôn mới. Trước khi mô hình cánh đồng lớn ra đời, nhiều mô hình kỹ thuật thâm canh theo hướng tăng năng suất, giảm giá thành trong sản xuất lúa gạo như 3 giảm - 3 tăng, 1 phải - 5 giảm…áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật đã được triển khai thực hiện ở Đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, còn nhiều địa phương thực hiện mô hình "Cánh đồng một giống”, “Cánh đồng hiện đại”, “Cánh đồng lúa chất lượng cao”…từ những hiệu quả đó, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã chính thức phát động mô hình cánh đồng lớn trong toàn vùng Đồng bằng sông Cửu Long ngày 26/3/2011. Về bản chất, cánh đồng lớn là phương thức tổ chức mới trong nông nghiệp; trong đó, nhiều hộ sở hữu đất đai cá thể, nhưng hợp tác với nhau thực hiện cùng một quy trình sản xuất đối với một sản phẩm nhất định theo phương thức "đồng trà, liền khoảnh”, tạo nên liên kết ngang giữa những người sản xuất. Quá trình liên kết này lại được hỗ trợ bởi các doanh nghiệp đầu vào và đầu ra theo các hợp đồng sản xuất và tiêu thụ nông sản ký giữa doanh nghiệp với nông dân, hoặc doanh nghiệp với tổ chức đại diện nông dân, còn gọi là liên kết dọc.       

Khi tham gia cánh đồng lớn, người nông dân được tập huấn kỹ thuật, áp dụng các biện pháp trồng trọt nhằm giảm giá thành sản xuất, tăng năng suất và chất lượng lúa thu hoạch. Ngoài ra, khi tham gia người nông dân được hướng dẫn sử dụng các giống lúa chất lượng, bón phân, thuốc bảo vệ thực vật, đúng thời điểm, đúng kỹ thuật để tiết kiệm chi phí và tăng hiệu quả. Nhờ áp dụng tốt các giải pháp kỹ thuật như sạ hàng, bón phân cân đối, tưới tiết kiệm nước, nên dù năng suất tương đương với sản xuất bên ngoài, nhưng chi phí sản xuất trong cánh đồng lớn giảm từ 15% đến 20% và lợi nhuận tăng hơn 15%. Mô hình đã mang lại hiệu quả thiết thực cho những nông hộ nhỏ, ngoài cái lợi về kinh tế, người nông dân đã biết cách quản lý dịch hại trên đồng ruộng, lựa chọn các loại thuốc sinh học trong phòng trừ dịch hại và sử dụng thuốc theo nguyên tắc 4 đúng, giảm từ 2 đến 5 lần phun thuốc bảo vệ thực vật, nên góp phần giảm ô nhiễm môi trường, hướng đến nền nông nghiệp xanh, bền vững. Qua mô hình cánh đồng lớn, đã thu hút được gần 100.000 hộ nông dân Đồng bằng sông Cửu Long tham gia liên kết trong các hợp tác xã kiểu mới. Tại các vùng liên kết sản xuất của Tập đoàn Lộc Trời (Tiền thân là Công ty cổ phần Bảo vệ thực vật An Giang) ở các tỉnh Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, An Giang, Cần Thơ…các nhà máy chế biến gạo của Tập đoàn Lộc Trời đều chủ động lên lịch thu hoạch, mua lúa cho nông dân. Đội ngũ kỹ sư cùng với bà con tổ chức thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, thành lập các đội bốc xếp, đội ghe vận chuyển lúa về tận nhà, các đội này được thành lập với lực lượng nông dân trong vùng nguyên liệu đảm nhận, các chi phí nhân công bốc vác, thuê ghe, sấy lúa được công ty hỗ trợ chi trả. Bên cạnh việc được năng suất cao, việc tiêu thụ thuận lợi, thu hoạch bán lúa đúng thời điểm theo giá thị trường, đồng thời trong quá trình sản xuất, nông dân được hỗ trợ chi phí thu hoạch, vận chuyển nên có lợi nhuận cao hơn so ngoài vùng nguyên liệu bình quân là 500 đồng/kg lúa.   

Cánh đồng lúa trải dài ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Tỉnh Tiền Giang triển khai xây dựng mô hình Cánh đồng lớn từ năm 2013, đến năm 2015 đã có 3 doanh nghiệp liên kết với nông dân sản xuất trong cánh đồng lớn với diện tích gần 4.540 ha. Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang, nông dân khi tham gia sản xuất trong cánh đồng lớn được áp dụng đồng bộ những tiến bộ kỹ thuật trên quy mô lớn như đồng nhất về giống lúa, quy trình sản xuất, ứng dụng các biện pháp kỹ thuật, thúc đẩy cơ giới hóa, bảo vệ môi trường, giảm ô nhiễm trong nông nghiệp, góp phần tăng thu nhập, năng suất tăng, chi phí giảm, hạ giá thành. Xây dựng mô hình cánh đồng lớn đã và đang hình thành được chuỗi lợi ích hài hòa giữa doanh nghiệp và nông dân, việc phân chia lợi nhuận trong chuỗi giá trị cơ bản đảm bảo và giải quyết một số cản trở trong xây dựng chuỗi giá trị.        

Ông Huỳnh Văn Thòn, Chủ tịch HĐQT, Tổng Giám đốc Tập đoàn Lộc Trời (SRP) nêu rõ : Với tầm nhìn xây dựng chuỗi giá trị nông nghiệp bền vững, bắt đầu từ hạt giống, thuốc bảo vệ thực vật, Tập đoàn Lộc Trời cũng là đơn vị đầu tư mạnh nhất cho hoạt động chế biến lúa gạo. Tập đoàn Lộc Trời đã xây dựng và đang vận hành hệ thống 5 nhà máy xay xát, chế biến và tồn trữ lúa gạo trải rộng khắp vùng Đồng bằng sông Cửu Long với công suất lên đến 1 triệu tấn/năm. C  ó nhiều nông dân sản xuất trong cánh đồng lớn thực hiện các tiêu chí sản xuất trong bộ 46 tiêu chí của SRP. Việc mở rộng áp dụng các tiêu chí này còn góp phần nâng cao vị thế của nông dân thành vị thế quốc gia, với sản xuất an toàn, bền vững môi trường và giúp đời sống của nông dân được nâng cao. Theo ông Nguyễn Hoàng, Phó Giám đốc ngành lương thực, Tập đoàn Lộc Trời, xây dựng cánh đồng mẫu lớn và phát triển hợp tác xã kiểu mới là ý tưởng nhằm tổ chức lại sản xuất nông nghiệp có giá trị hàng hóa và sản xuất bền vững. Đó là một phần quan trọng để xây dựng nông thôn mới. Sự hài hòa về lợi ích giữa các bên, sự ổn định về sản xuất và tiêu thụ, sẽ tạo cho người nông dân yên tâm, tin tưởng, để hết lòng hết sức dồn tâm huyết trên thửa ruộng của mình chính là chìa khóa cho thành công của lúa gạo Việt trên thương trường thế giới.        

TS. Đoàn Ngọc Phả, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh An Giang cho hay, thực hiện chương trình tái cơ cấu ngành nông nghiệp, tỉnh đã triển khai quy hoạch các tiểu vùng sản xuất cây lúa theo mô hình cánh đồng lớn, với quy mô diện tích rộng 25.000 ha, trên diện tích này sẽ sản xuất từ 2 đến 3 vụ/ năm, để đạt diện tích trồng lúa theo mô hình cánh đồng lớn là 60.000 ha/năm. Kết quả thực tế cho thấy, giá thành sản xuất cho cây lúa trong cánh đồng lớn đã giảm bình quân từ 10% đến 20% tổng chi phí đầu tư sản xuất, và tiết kiệm nhiều chi phí cho nông dân. Gs.TS Võ Tòng Xuân, Nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học An Giang khẳng định: “trong quá trình hội nhập, nông dân ngày nay cần phải hướng tới làm ăn lớn, chứ không thể làm ăn cá thể, nhỏ lẻ và trông chờ, ỷ lại như trước; phải liên kết 4 nhà: Nhà nước, nhà nông, nhà khoa học và nhà doanh nghiệp. Chúng tôi tập hợp các doanh nghiệp để họ làm trung tâm của mô hình này. Họ xây nhà máy, sân phơi, tổ chức người nông dân trồng lúa theo các tiêu chuẩn sản xuất bền vững. Mô hình nầy giúp các doanh nghiệp thu mua được lúa chất lượng cao. Còn nông dân, nhờ được trang bị kiến thức, có sự hỗ trợ về kỹ thuật, lúa sẽ ít sâu bệnh, có giá thành thấp, cuối vụ sẽ thu được lợi nhuận cao”.       

PGS.TS Dương Văn Chín, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp Định Thành (An Giang) cho biết, hiệu quả của việc thực hiện dự án Cánh đồng mẫu lớn tại xã Vọng Thê, huyện Thoại Sơn, tỉnh An Giang là nông dân trong vùng dự án thực hiện có hiệu quả việc giảm lượng giống gieo sạ, giảm được lượng phân đạm bón lúa, giảm số lần phun xịt thuốc trừ sâu. Trong khi đó, năng suất cây lúa vẫn tăng và hiệu quả lợi nhuận cao hơn 2,7 triệu đồng/ha so với ruộng lúa của nông dân sản xuất ngoài mô hình này./.      

(Tổng hợp)