Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Lúc đó tôi không hiểu lắm những câu chuyện ông kể và ý nghĩa sâu xa của bài thơ này. Lớn lên, học được võ vẽ mấy chữ Hán Việt, tôi tìm thấy bài thơ ấy ở trong sách “Cổ học tinh hoa”, nguyên văn như sau:

Quốc chính thiên tâm thuận

Quan thanh dân tự an

Thê hiền phu họa thiểu

Tử hiếu phụ tâm khoan

Dịch nghĩa:                          

Nước chính  nghĩa lòng trời (mới) thuận

Quan liêm khiết (muôn) dân (sẽ ) tự yên bình

Vợ hiền  chồng ít gặp tai họa

Con cái  hiếu thảo (khiến) lòng cha khoan hòa...

Ảnh minh họa. vnphoto.net. 

Thơ chữ Hán có tính khái quát rất cao, “ý tại ngôn ngoại”. Đoạn thơ trên thiết nghĩ không cần phân tích dài dòng, người đọc đều tự cảm nhận được sự thâm thúy của nó. Chỉ  xin lạm bàn đôi điều với câu thứ 3  “thê hiền phu họa thiểu”.

Bố tôi phân đàn bà ra hai loại là “đần bà” và “đền bà”. Vợ hiền cũng có hai loại là hiền minh và hiền ngu. Hiền ngu là những bà vợ hiền lành nhu nhược, không bao giờ cãi lại chồng hoặc xóm giềng. Chồng làm gì cũng mặc, kể cả khi chồng có bồ hoặc lấy vợ bé cũng không ghen, không dám phản ứng, luôn tỏ ra an phận. Vợ hiền loại này đối lập với “vợ dữ”, luôn thao túng chồng kiểu quan bà, nhận hối lộ cửa sau, hoặc bồ bịch công khai “ông ăn chả bà ăn nem” dẫn đến chồng bị vạ ghen ngược. Nhiều trường hợp vợ vì quá mù quáng ghen tuông mà làm mất mặt chồng, dẫn đến cảnh “ hai vợ chồng xô xát/bát đũa quăng khắp nơi/tim người giá moi được/cũng ném đi cho rồi” (Trần Dần). Những người vợ hiền ngu được gọi là “đần bà”, không chỉ làm hư chồng con, không giúp được sự nghiệp cho chồng mà còn có nguy cơ làm mất đi hạnh phúc của chính mình…

Các bà vợ hiền minh được người đời gọi là “đền bà” bởi công trạng to lớn của họ không chỉ đối với chồng và gia đình chồng mà còn tác động đến cả xã hội. Trong lịch sử Việt Nam có không ít những phụ nữ được ca ngợi như nguyên phi Ỷ Lan. Dân gian thường có câu “vợ ngoan làm sang cho chồng” hoặc “giầu vì bạn, sang vì vợ”. Bữa ăn thù tiếp bạn bè, dù vật chất đạm bạc nhưng với một người vợ khéo tay và đảm đang, lại mau mắn vui vẻ thì bè bạn của chồng sẽ cảm thấy ngon miệng còn hơn cả những bữa yến tiệc thịnh soạn mà không khí nặng nề… Trong Truyện Kiều, ai cũng biết nàng Hoạn Thư ghen tuông “cực kỳ”, đến mức Thúy Kiều phải sợ mà trốn đi, còn chàng Thúc Sinh thì cuối cùng đành lặng lẽ bỏ phở về… ăn cơm nhà! Khi ở đỉnh cao quyền lực, Thúy Kiều được Từ Hải cho “thăng đường” bắt Hoạn Thư đến để vạch tội thì nàng Hoạn Thư bỗng trở thành vị “luật sư” tự biện rất giỏi: Rằng:“Tôi chút dạ đàn bà/ ghen tuông thì cũng người ta thường tình”. Vợ chàng họ Thúc còn tiếp tục “lập luận”: Lòng riêng, riêng cũng kính yêu/chồng chung chưa dễ ai chiều cho ai… đến nỗi chính Thúy Kiều cũng phải tâm phục, khẩu phục: Khen cho: “Thật đã nên rằng/ khôn ngoan đến mực, nói năng phải lời…” và quyết định tha bổng Hoạn Thư tại toà! Thiết nghĩ về khía cạnh trí tuệ và cách ứng xử, nàng Hoạn Thư cũng nên được xếp vào diện hiền minh, ít nhất là đối với đấng lang quân Thúc Sinh…

Truyện dân gian Việt Nam cũng nói đến sự hiền minh của một người vợ. Có hai anh em nhà nọ bố mẹ mất sớm. Người em nghèo khó tần tảo làm ăn, không giao du với ai. Người anh thì giàu có, rất quảng giao, suốt ngày đàn đúm rượu chè, không quan tâm gì tới người em. Người vợ nhiều lần khuyên chồng “một giọt máu đào hơn ao nước lã”, muốn chồng xa lánh đám bạn bè kia nhưng anh chồng không nghe liền nghĩ ra một cách. Hôm ấy chờ chồng đi uống rượu với bạn, người vợ ở nhà giết một con chó rồi bó chiếu để ở góc vườn. Khi anh chồng về, nàng tỏ ra sợ sệt nói rằng có một gã ăn mày vào xin cơm, do nàng nhỡ tay nên gã bị chết và bảo chồng tìm bạn bè đến chôn gấp kẻo quan biết. Anh chồng tưởng thật liền đi tìm đám bạn nhậu nhờ giúp thì ai cũng từ chối, sợ bị liên lụy. Cuối cùng chị vợ “chợt nhớ” chồng còn có một người em trai, bèn bảo chồng sang kể sự thực  và người em sốt sắng đến ngay. Chuyện vẫn chưa dừng ở đó. Trong đám bạn bè của chồng có mấy kẻ xấu muốn kiếm chác đã bí mật đi báo quan để được nhận thưởng. Khi quan đem lính đến bắt người chồng thì người vợ mới kể hết sự tình. Quan sai lính ra góc vườn đào lên thì thấy đúng là một con chó! Anh chồng từ đó ngộ ra và trở lại giúp đỡ người em, đoạn tuyệt với đám bạn… ít, bè… nhiều kia!

Người vợ trong câu chuyện thật xứng đáng là vợ hiền trong câu thơ “Thê hiền phu họa thiểu”.

 Phạm  Minh Mẫn