Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 127/NQ-CP, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc cụ thể hóa và đẩy nhanh tiến độ triển khai siêu dự án đường sắt chiến lược Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Với tổng mức đầu tư sơ bộ ước tính hơn 8 tỷ USD (khoảng 194.929 tỷ đồng), tuyến đường sắt điện khí hóa đầu tiên của Việt Nam này có chiều dài hơn 403km, hứa hẹn sẽ tạo ra một động lực phát triển kinh tế - xã hội to lớn, kết nối 9 tỉnh, thành phố từ Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương đến điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, Hải Phòng.

Nghị quyết 127/NQ-CP được ban hành nhằm thể chế hóa đầy đủ các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp đã được Quốc hội vạch ra trong Nghị quyết số 187/2025/QH15 về chủ trương đầu tư Dự án. Đồng thời, văn bản này xác định rõ ràng trách nhiệm và thời gian thực hiện cho từng bộ, ngành, địa phương, tạo cơ sở pháp lý vững chắc để Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo, điều hành, đảm bảo dự án được triển khai tuân thủ quy định pháp luật, đúng tiến độ, chất lượng, hiệu quả, công khai, minh bạch và đặc biệt là phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Trước những thách thức của một dự án quy mô lớn, áp dụng công nghệ mới, trải dài trên nhiều địa bàn, và là dự án đường sắt điện khí hóa đầu tiên trong bối cảnh nguồn nhân lực ngành còn hạn chế, Quốc hội đã cho phép áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, bên cạnh các nhiệm vụ thường xuyên, Chính phủ đã giao các bộ, cơ quan ngang bộ và Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố tập trung vào ba nhóm nhiệm vụ trọng tâm.

Thứ nhất là việc xây dựng và ban hành các văn bản quy phạm pháp luật cần thiết. Theo đó, các chính sách đặc thù, đặc biệt của Dự án sẽ được áp dụng tương tự như Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, thông qua các văn bản hướng dẫn chung. Một điểm đáng chú ý là chính sách quy định tại khoản 18 Điều 3 Nghị quyết số 187/2025/QH15 của Quốc hội sẽ được tích hợp vào Nghị định hướng dẫn thiết kế kỹ thuật tổng thể do Bộ Xây dựng chủ trì biên soạn.

Triển khai các nhiệm vụ để khởi công xây dựng đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng trong tháng 12/2025. (Ảnh minh họa: ITN)

Nhóm nhiệm vụ thứ hai và cũng là trọng tâm, là việc triển khai trực tiếp Dự án. Bộ Xây dựng được giao vai trò là cơ quan chủ quản, có trách nhiệm phối hợp với các bộ, ngành, địa phương liên quan để tổ chức lập, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Dự án và sau đó là tổ chức triển khai theo đúng tiến độ. Để đảm bảo sự linh hoạt và hiệu quả, Thủ tướng Chính phủ sẽ ủy quyền cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng thực hiện các nội dung thuộc thẩm quyền của người quyết định đầu tư, bao gồm việc quyết định giao chủ đầu tư, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, chấp thuận danh mục tiêu chuẩn áp dụng và hồ sơ thiết kế các yếu tố cơ bản như hướng tuyến, nhà ga, làm cơ sở để Chủ đầu tư phê duyệt hồ sơ cắm cọc giải phóng mặt bằng.

Về phía các địa phương, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố sẽ chủ trì công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư. Chủ tịch Ủy ban nhân dân các địa phương cũng được giao quyền quyết định đầu tư hoặc ủy quyền cho người đứng đầu cơ quan trực thuộc quyết định các dự án liên quan đến giải phóng mặt bằng, tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật mà không cần phải lập chủ trương đầu tư riêng. Các tỉnh, thành phố cũng được yêu cầu chủ động ứng trước vốn ngân sách địa phương cho công tác này.

Lộ trình thực hiện được đặt ra hết sức khẩn trương. Ngay trong tháng 5 năm 2025, các thủ tục phê duyệt dự án hỗ trợ kỹ thuật, lựa chọn nhà thầu tư vấn lập Báo cáo nghiên cứu khả thi và chỉ định thầu liên danh tư vấn khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật tổng thể phải được hoàn thành. Công tác khảo sát, lập và phê duyệt thiết kế kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật tổng thể (bao gồm dự toán) sẽ diễn ra từ tháng 6 năm 2025 và một số gói thầu dự kiến hoàn thành trong tháng 9 cùng năm. Song song đó, việc đàm phán và ký kết Hiệp định xây dựng cầu chung tại biên giới hai nước với phía Trung Quốc được đặt mục tiêu trong tháng 7 năm 2025, cùng thời điểm phấn đấu hoàn thành công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi. Tiếp đó, Hội đồng thẩm định Nhà nước sẽ thẩm định và trình Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án trong tháng 8 năm 2025.

Việc tổ chức lựa chọn nhà thầu giai đoạn thực hiện dự án theo hình thức chỉ định thầu, ký kết hợp đồng và đảm bảo các điều kiện để khởi công xây dựng được ấn định vào tháng 12 năm 2025. Các địa phương cũng phải khẩn trương lập, phê duyệt dự án xây dựng các khu tái định cư để đảm bảo khởi công đồng loạt trong năm 2025, trong khi công tác bồi thường, hỗ trợ, di dời công trình đường điện bị ảnh hưởng, do các địa phương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện, sẽ kéo dài từ tháng 4 năm 2025 đến tháng 9 năm 2026. Chính phủ yêu cầu triển khai thi công xây dựng, mua sắm, lắp đặt thiết bị với mục tiêu hoàn thành Dự án chậm nhất vào năm 2030. Để đảm bảo nguồn lực, Bộ Xây dựng sẽ rà soát, đăng ký nhu cầu vốn, và Bộ Tài chính chủ trì tham mưu Chính phủ cân đối bố trí đủ.

Nhóm nhiệm vụ thứ ba là triển khai thực hiện phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD) tại các ga đường sắt. Chính phủ yêu cầu các địa phương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành rà soát, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết vùng phụ cận ga, điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng nếu cần. Các địa phương cũng sẽ tổ chức lập, phê duyệt dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD, bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương cho công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và phát triển vùng lân cận, đồng thời tổ chức đấu giá quỹ đất vùng phụ cận ga để phát triển đô thị theo quy định.

Với những chỉ đạo cụ thể và lộ trình rõ ràng tại Nghị quyết 127/NQ-CP, Chính phủ thể hiện quyết tâm cao độ trong việc đưa siêu dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng từ chủ trương thành hiện thực, góp phần quan trọng vào sự nghiệp hiện đại hóa hạ tầng giao thông và phát triển kinh tế - xã hội bền vững của đất nước.