Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Đấy là những khu nhà hình thành trong cơ chế bao cấp, quen gọi là nhà tập thể, hai từ chung cư là chuyển cách gọi từ Nam ra Bắc, đều xây dựng thấp tầng, gạch vữa đơn giản, hoặc bê tông lắp ghép, nhằm bao cấp chỗ ở cho cán bộ công nhân viên dưới hình thức phân phối không thu hoặc có thu tiền thuê nhà song giá thuê rất rẻ. Sang thời cơ chế thị trường, những khu nhà bao cấp đó được bán rẻ, có xét giảm trừ công lao đóng góp cho người thuê. Chỉ khác trước về hình thức quản lý và sở hữu, chứ vẫn vẹn nguyên những sự chật chội, bất cập trong sử dụng và xập xệ xuống cấp, lún nứt, lệch nghiêng, hậu quả của chất lượng xây dựng quá kém cộng với tác hại khó tránh của hàng chục năm tồn tại. Phải sửa chữa lớn, chủ yếu là tái thiết những nhà tập thế chung cư xuống cấp, là đòi hỏi tất yếu cũng như điều mà chính quyền và dư luận xã hội tại các thị xã, thành phố đã nói đến từ cách nay mươi, mười lăm năm. Kịp vào khi thị trường bất động sản tăng giá, rồi lên cơn sốt bán mua, thì một số công ty kinh doanh nhà đất đã nhanh chóng dự đoán, toan tính lãi lớn ở các dự án rỡ ra, xây mới, nâng tầng các khu nhà chung cư xuống cấp mà chính quyền đô thị đề xuất và kêu gọi sự hưởng ứng, phối hợp đầu tư. Nhưng sau bước đầu triển khai việc này, mới thấy sửa chữa nâng cấp nhà cũ, hay rỡ ra xây lại là không đơn giản, thuận chiều.

Ảnh minh họa

Như ở Hà Nội, thành phố có tới 1.155 nhà chung cư cao 4-5 tầng và 10 khu từ 1 đến 3 tầng được xây dựng từ nhưng năm 90, 80 thậm chí 70 của thế kỷ trước, hiện tại có hàng trăm nhà chung cư được xếp hạng nguy hiểm cần cải tạo gấp. Mặc dù Chính phủ đã có Nghị quyết là năm 2015 các đô thị trong cả nước sẽ hoàn thành việc cải tạo các chung cư cũ, song đến nay hầu hết các khu nhà chung cư cũ cứ việc điềm nhiên mà… cũ tiếp, cũ thêm. Sau vài ngôi nhà chung cư ở Kim Liên, Giảng Võ được rỡ ra xây lại với bao nhiêu là ỉ eo, kiện tụng, trầy trật thời gian hoàn thành, thì việc cải tạo chung cư cũ ở Hà Nội lại tắc tị. Các dự án lớn từng được phê duyệt, báo đài rầm rộ thông tin, cổ xuý, các nhà đầu tư hào hứng hứa hẹn thời điểm khởi công, nhanh chóng hoàn thành như xây lại khu tập thể phố Nguyễn Công Trứ, khu chung cư Quỳnh Mai,… chưa khởi công đã nhanh chóng tắt lịm hy vọng cải tạo nâng cấp. Khó khăn khởi đầu là giải quyết lợi ích giữa doanh nghiệp đầu tư cải tạo và người dân có nhà chung cư. Người dân ở nhà chung cư thường là cán bộ, công nhân, đời sống kinh tế khó khăn, dù đang chịu cảnh chật chội đông đúc, chỗ ở không những không tiện nghi mà còn chẳng đảm bảo an toàn, song vẫn phải giữ lấy một chỗ để ở, bắt họ di dời thì biết đi đâu? Rỡ cũ, xây mới biết đến bao giờ xong để họ có thể dọn về? Liệu có chắc chắn là được trả lại chỗ ở nếu không hơn thì cũng phải bằng diện tích cũ, hay rồi phải chịu cảnh “một đi không trở lại”?. Một số dự án, chủ đầu tư tuy có hứa hỗ trợ tiền thuê nhà cho các hộ tạm di dời, song lại bắt họ tự đi tìm chỗ thuê, một việc đâu có dễ, hoặc bắt họ tạm cư quá xa, xáo trộn cuộc sống, không công ăn việc làm, khó cho việc học hành của con cháu. Với các nhà chung cư cũ ở những vị trí đắc địa, mặt đường mặt phố, chủ hộ có thể tự mở cửa hiệu hoặc cho thuê kinh doanh, đã tự cơi nới thêm cho nhà cửa rộng rãi, thì dân càng không muốn đi. Về phía doanh nghiệp xây dựng, thoạt đầu cũng có sự rộng rãi tính toán đền trả cho hộ dân có căn hộ chung cư vì nghĩ xây thêm nhiều tầng, tăng thêm nhiều diện tích, căn hộ để bán đi giữa lúc giá nhà đang cao ngất ngưởng mình có rộng chi một chút cũng vẫn thu lời lãi lớn. Bất đồ lại thêm quy định ban hành không cho xây nhà chung cư quá cao tầng vì để tránh đông người ở sẽ tăng dân số, trong khi theo quy hoạch chung dân 4 quận nội thành cũ của Hà Nội, vốn có nhiều chung cư định tái thiết thành nhà cao nhiều tầng, phải giảm từ 1,2 triệu xuống còn 0,8 triệu người. Nhưng không xây cao để bán ngoài số diện tích nhà trả cho các chủ hộ cũ thì lấy đâu tiền để xây, lời lãi gì mà đầu tư? Thành ra nhiều dự án đề ra từ nhiều năm trước, rục rịch khởi công rồi lại thôi.

Song không thể cứ để chung cư mãi cũ, tiếp tục xuống cấp, rình rập hiểm nguy như thế, nỗi lo là của các hộ dân đang ở và trách nhiệm tái thiết cũng là của họ và của  nhà nước, chứ không thể đùn đẩy cho doanh nghiệp. Được biết Uỷ ban nhân dân thành phố Hà Nội vừa kiến nghị Chính phủ ban hành quy định về trách nhiệm của các bên liên quan đến việc cải tạo nâng cấp các khu chung cư cũ nát. Cũng cần ban hành phương thức tiến hành, trong đó có phương thức xây dựng khu đô thị mới để di dân, mua lại nhà cũ theo cơ chế thị trường, có sự kiểm định giá của giới chuyên môn, xem xét lại việc hạn chế tầng xây cao khi rỡ nhà chung cư cũ, xây nhà mới sao cho chủ đầu tư có điều kiện để lấy thu cân đối chi và có lãi. Còn theo ông Trịnh Đình Dũng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng, hiện nay vẫn thiếu cơ chế đồng bộ, thiếu chế tài mạnh để cải tạo hay tái thiết chung cư cũ. Pháp luật hiện hành cũng chưa nêu rõ quy định xử lý công trình hết tuổi thọ, mất an toàn và trách nhiệm của người dân trong những trường hợp này. Bộ Xây dựng sẽ có trách nhiệm hoạch định các quy chuẩn tuổi thọ công trình phù hợp với thực tế, xây dựng cơ chế chính sách để thu hút các nguồn lực tham  gia cải tạo nâng cấp chung cư cũ, đảm bảo lợi ích hài hoà 3 bên: nhà nước, hộ dân và doanh nghiệp. Tổ chức ngay việc lập, phê duyệt quy hoạch cải tạo các khu chung cư theo hướng tổng thể, không làm từng dãy nhà đơn lẻ và tìm chủ đầu tư mạnh về năng lực xây dựng và tài chính.

Dư luận đang rất mong các đề xuất trên sớm được chuẩn y, thực hiện, chứ không thì các chung cư cũ không chỉ cũ tiếp mà một số ngôi nhà sẽ sụp đổ vì không thể cứ mãi “trơ gan cùng tuế nguyệt” sự  lún nghiêng dột nứt!...

 Trung Vũ