Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Ngày 28/2/2025, Ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bình Dương đã công bố thông báo kết luận thanh tra số 79/TB-BĐU3 về việc thanh tra Ngân hàng TMCP Phương Đông - Chi nhánh Bình Dương (OCB Bình Dương). Cuộc thanh tra được thực hiện từ ngày 06/01/2025 đến ngày 20/02/2025 theo Quyết định số 323/QĐ-BĐU3 của Chánh Thanh tra, giám sát ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bình Dương.

Những vi phạm nghiêm trọng trong hoạt động cho vay

Điểm nổi bật nhất trong kết luận thanh tra là OCB Bình Dương chưa ban hành quy định nội bộ về "Pháp nhân, cá nhân khác có mối quan hệ tiềm ẩn rủi ro cho hoạt động". Việc thiếu vắng quy định này khiến chi nhánh không có công cụ để nhận diện và kiểm soát các mối quan hệ tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động cho vay, từ đó dễ dẫn đến cấp tín dụng không đúng đối tượng hoặc vượt giới hạn an toàn.

Ngoài ra, thông báo chuyển nợ quá hạn của chi nhánh chưa đầy đủ nội dung theo quy định và hệ thống T24 của OCB chưa tự động theo dõi thời gian thử thách trả nợ của khách hàng. Đây là những lỗ hổng lớn trong hệ thống quản lý nợ, có thể dẫn đến việc đánh giá sai chất lượng danh mục tín dụng và làm gia tăng rủi ro.

Chi nhánh chưa thực sự quan tâm và sâu sát trong khâu kiểm tra, giám sát vốn vay, tình hình hoạt động của khách hàng. Việc thiếu giám sát này làm tăng nguy cơ vốn vay bị sử dụng sai mục đích, không hiệu quả hoặc thậm chí bị chiếm dụng.

Đáng chú ý, chi nhánh đã cấp tín dụng cho khách hàng vay tiêu dùng (mua sắm vật dụng gia đình) với số tiền lớn trên 100 triệu đồng, nhưng chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn chỉ là biên bản giao nhận/bảng kê danh mục hàng hóa. Việc chấp nhận những chứng từ thiếu độ tin cậy này không chỉ vi phạm quy định về quản lý tín dụng mà còn tạo tiền đề cho việc lách luật hoặc rửa tiền.

Thêm vào đó, chi nhánh còn thẩm định và phê duyệt cho khách hàng ân hạn trả nợ gốc 12 tháng mà không có cơ sở chứng minh - một hành vi vi phạm quy trình tín dụng nghiêm trọng, làm tăng rủi ro nợ xấu và khả năng mất vốn trong tương lai.

Một điểm đáng báo động khác là chi nhánh đã thẩm định và xét duyệt cho vay nhu cầu vốn để thanh toán chi phí chuyển nhượng bất động sản/bù đắp nhận chuyển nhượng bất động sản chỉ căn cứ vào giá trị trên giấy mượn tiền/hợp đồng đặt cọc do khách hàng cung cấp, không thu thập và căn cứ vào giá trị thực tế chuyển nhượng trên hợp đồng chuyển nhượng có công chứng.

Việc này không chỉ vi phạm quy định về thẩm định giá trị tài sản bảo đảm mà còn tiềm ẩn nguy cơ cho vay vượt giá trị thực tế của tài sản, tạo điều kiện cho các giao dịch bất động sản "ảo" và cấp vốn cho các hoạt động đầu cơ, thổi giá.

Ngân hàng OCB chi nhánh Bình Dương để xảy ra nhiều vi phạm trong cấp tín dụng. Ảnh: OCB

Bên cạnh đó, Thanh tra còn phát hiện hàng loạt vi phạm liên quan đến hồ sơ vay vốn: Hồ sơ vay vốn chưa chặt chẽ; Hồ sơ tài khoản vay chưa thống nhất, chưa ghi nhận đầy đủ thông tin; Chi nhánh phụ hợp/chưa có đầy đủ cơ sở; Chưa thu thập đầy đủ chứng từ chứng minh nguồn trả nợ; Thẩm định tình hình tài chính và nguồn trả nợ của khách hàng chưa chặt chẽ; Chi nhánh phân kỳ trả nợ chưa phù hợp với nguồn thu nhập của khách hàng; Thẩm định nguồn trả nợ của khách hàng vay chưa phù hợp.

Những vi phạm này cho thấy quy trình thẩm định và kiểm soát tín dụng tại chi nhánh còn nhiều lỗ hổng, có thể dẫn đến việc cấp tín dụng cho các đối tượng không đủ điều kiện hoặc không có khả năng trả nợ, từ đó làm tăng nợ xấu và gây thiệt hại cho ngân hàng.

Ngoài các vi phạm liên quan đến hoạt động tín dụng, kết luận thanh tra còn chỉ ra OCB Bình Dương chưa tuân thủ đúng quy định tại tiết 4.2.1 khoản 4.2 Điều 4 Quyết định số 1087.01/2023/QĐ-TGĐ ngày 23/10/2023 về quy định chuyên chở, mang ngoại tệ ra nước ngoài dành cho khách hàng cá nhân.

Trong lĩnh vực phòng chống rửa tiền - một lĩnh vực ngày càng được coi trọng trong bối cảnh tội phạm tài chính ngày càng tinh vi - chi nhánh chưa thu thập đầy đủ thông tin nhận biết khách hàng theo quy định khi mở tài khoản thanh toán. Việc này không chỉ vi phạm quy định về phòng chống rửa tiền mà còn có thể khiến ngân hàng vô tình trở thành công cụ cho các hoạt động phạm pháp, đồng thời đối mặt với các rủi ro pháp lý và danh tiếng.

Trách nhiệm và các biện pháp xử lý

Kết luận thanh tra xác định rõ trách nhiệm tập thể đối với các vi phạm, tồn tại và sai sót, bao gồm: Hội đồng tín dụng tại Hội sở, Hội đồng tín dụng khu vực của OCB; Bộ phận tái thẩm định của OCB, bộ phận xử lý nợ của OCB; Ban lãnh đạo Chi nhánh, PGD; Các Phòng, Ban nghiệp vụ có liên quan.

Các đơn vị này cùng chịu trách nhiệm chung trong việc để xảy ra các sai sót, vi phạm đã nêu trong kết luận thanh tra.

Về trách nhiệm cá nhân, những người có liên quan đến các vi phạm, sai sót, tồn tại phải chịu trách nhiệm cá nhân theo nhiệm vụ, quyền hạn của mình trong việc thực hiện từng nghiệp vụ, từng công việc được phân công và từng hồ sơ, chứng từ khi ký, kiểm soát, trình, thẩm định, tái thẩm định, phê duyệt đối với từng khách hàng.

Để khắc phục các vi phạm, hạn chế và giảm thiểu rủi ro, Thanh tra, giám sát ngân hàng Nhà nước Chi nhánh tỉnh Bình Dương đã đưa ra nhiều kiến nghị quan trọng: Đối với Tổng Giám đốc OCB, thực hiện 06 kiến nghị; Đối với Ban kiểm soát OCB, thực hiện 01 kiến nghị; Đối với Giám đốc OCB Bình Dương, thực hiện 09 kiến nghị.

Mặc dù kết luận thanh tra không nêu chi tiết nội dung của các kiến nghị này, nhưng có thể thấy cơ quan thanh tra đã yêu cầu các cấp quản lý từ hội sở đến chi nhánh phải có trách nhiệm khắc phục những vi phạm, tồn tại đã phát hiện.

Ngoài ra, Thanh tra còn đưa ra nhiều khuyến nghị quan trọng nhằm nâng cao chất lượng hoạt động tại chi nhánh như:

OCB Bình Dương cần quan tâm lưu ý đến những tồn tại, cảnh báo rủi ro đối với các khách hàng đã nêu trong báo cáo kết quả thanh tra. Thường xuyên kiểm tra, giám sát vốn vay đối với khách hàng, đồng thời có biện pháp theo dõi chặt chẽ tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh, dòng tiền, phân tích tình hình tài chính của khách hàng.

Tiến độ thực hiện dự án/phương án vay vốn, kế hoạch kinh doanh, nguồn trả nợ, biến động tài sản doanh nghiệp, tình hình tổ chức, bộ máy, quản trị điều hành của khách hàng, thay đổi về tài sản bảo đảm, định giá lại tài sản bảo đảm theo định kỳ cần được theo dõi chặt chẽ.

Quan tâm tình hình vay nợ của khách hàng tại các TCTD khác, có biện pháp quản lý chặt chẽ tài sản bảo đảm và kịp thời áp dụng các biện pháp xử lý tín dụng phù hợp theo quy định của OCB và pháp luật.

Xây dựng các biện pháp, kế hoạch cụ thể để thu hồi các khoản nợ xấu, kể cả các khoản nợ đã xử lý bằng dự phòng rủi ro, nhằm hạn chế tổn thất cho ngân hàng. Lưu ý nội dung cảnh báo rủi ro nêu tại Kết luận thanh tra, đồng thời xây dựng biện pháp kiểm soát rủi ro, chú trọng và nâng cao chất lượng trong hoạt động cho vay.

Nhìn tổng thể, các vi phạm và tồn tại tại OCB Bình Dương cho thấy một bức tranh đáng lo ngại về công tác quản trị rủi ro và tuân thủ quy định tại chi nhánh. Việc thiếu các quy định nội bộ về nhận diện rủi ro, cấp tín dụng dựa trên chứng từ không đáng tin cậy, thẩm định không chặt chẽ và thiếu giám sát sau cho vay là những điểm yếu cơ bản đang đe dọa an toàn hệ thống.

Đặc biệt, trong bối cảnh thị trường bất động sản có nhiều biến động và các hoạt động gian lận tài chính ngày càng tinh vi, những vi phạm liên quan đến cho vay mua bất động sản và thiếu kiểm soát về phòng chống rửa tiền có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng không chỉ cho riêng chi nhánh mà còn cho cả ngân hàng.