Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Đa số ý kiến cho rằng, dự thảo Bộ luật được xây dựng công phu, về cơ bản đã thể chế hóa được đầy đủ, toàn diện các quan điểm, chủ trương của Đảng đã được xác định tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật và Chiến lược cải cách tư pháp; đã cụ thể hóa được các quy định của Hiến pháp năm 2013 về quyền con người, quyền công dân, về xây dựng thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; bảo đảm phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên; kế thừa, phát triển được các quy định còn phù hợp của pháp luật dân sự hiện hành và các giá trị văn hóa, tập quán, truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc. Những vấn đề bất cập, tồn tại của thực tiễn đặt ra trong quá trình tổng kết việc thi hành Bộ luật dân sự năm 2005 về cơ bản đều đã có phương hướng giải quyết hợp lý trong dự thảo Bộ luật. Vì vậy, hầu hết các ý kiến đều đánh giá cao về tính dự báo, tính ổn định lâu dài và tính khả thi của dự thảo Bộ luật.

Tuy nhiên, bên cạnh những đánh giá tích cực nêu trên, cũng có nhiều ý kiến cho rằng, dự thảo Bộ luật vẫn còn nhiều lỗi về mặt kỹ thuật văn bản; một số quy định có nội dung hoặc chưa rõ ràng, chưa hợp lý hoặc chưa giải quyết được triệt để các vấn đề phát sinh trong thực tiễn giao lưu dân sự. Những vấn đề này cần được khắc phục để bảo đảm quy định của Bộ luật dân sự thực sự trở thành những chuẩn mực pháp lý trong ứng xử của người dân, trong hoạt động của các cơ quan có thẩm quyền; bảo đảm hành lang pháp lý thuận lợi, an toàn, ít rủi ro hơn cho người dân, cho các hoạt động kinh tế nói riêng và cho sự phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nói chung và cho quá trình hội nhập quốc tế của đất nước.

Dự thảo Bộ luật Dân sự được Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp 9

Cụ thể, về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự cơ bản có ba loại ý kiến. Đa số ý kiến nhất trí với quy định như trong dự thảo Bộ luật về trách nhiệm của Tòa án, cơ quan khác có thẩm quyền của Nhà nước trong việc bảo vệ quyền dân sự và cho rằng, đây là một trong các nội dung mang tính đột phá, thể hiện giá trị nhân văn của việc sửa đổi Bộ luật dân sự lần này; góp phần thể hiện sự tôn trọng và bảo vệ một cách kịp thời, triệt để hơn quyền con người, quyền công dân trong lĩnh vực dân sự, là một bước đi cụ thể trong việc triển khai thi hành khoản 3 Điều 102 của Hiến pháp năm 2013, theo đó, “Tòa án Nhân dân có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân”; đồng thời, góp phần thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp của Đảng và Nhà nước ta.

Bên cạnh đó, cũng có ý kiến đề nghị không quy định vấn đề này vì sẽ khó bảo đảm tính khả thi, tạo gánh nặng cho cơ quan xét xử, trong khi theo quy định tại khoản 2 Điều 103 Hiến pháp năm 2013 thì “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật”.

Ngoài ra cũng có ý kiến nhất trí về sự cần thiết của việc quy định vấn đề này để tôn trọng, bảo vệ tốt hơn quyền con người, quyền công dân, nhưng lại cho rằng, quy định về trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền trong việc bảo vệ quyền dân sự liên quan nhiều đến thẩm quyền, thủ tục tố tụng nên cần được quy định trong Bộ luật tố tụng dân sự thay vì quy định trong Bộ luật dân sự.

Chính phủ nhất trí với ý kiến đa số của Nhân dân như đã báo cáo ở trên. Chính phủ cho rằng, quyền được yêu cầu bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình là một trong những nội dung cơ bản của quyền dân sự. Mặt khác, dự thảo Bộ luật lần này không chỉ quy định về trách nhiệm thụ lý, giải quyết vụ, việc dân sự đối với Tòa án mà còn đối với cả các cơ quan khác có thẩm quyền của Nhà nước như cơ quan hành chính nhà nước. Do đó, xuất phát từ vị trí, vai trò của Bộ luật dân sự là luật chung, luật nền của hệ thống pháp luật điều chỉnh các quan hệ dân sự thì quy định vấn đề này trong Bộ luật dân sự là phù hợp.

Tiếp thu ý kiến Nhân dân về việc cần nâng cao hơn nữa trách nhiệm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong việc tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự, Chính phủ đã chỉ đạo chỉnh lý quy định về vấn đề này theo hướng, Tòa án, cơ quan khác có thẩm quyền có trách nhiệm tôn trọng, bảo vệ quyền dân sự của cá nhân, pháp nhân; Tòa án không được từ chối giải quyết vụ, việc dân sự vì lý do chưa có điều luật để áp dụng; trong trường hợp này, trước hết ưu tiên áp dụng sự thỏa thuận của các chủ thể, nếu chủ thể không có thỏa thuận thì tập quán, tương tự pháp luật, các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự, án lệ và lẽ công bằng được áp dụng để xem xét, giải quyết.

Về hình thức sở hữu vấn đề này cơ bản có hai loại ý kiến. Đa số ý kiến nhất trí với quy định như trong dự thảo Bộ luật, theo đó, bên cạnh sở hữu riêng, sở hữu chung thì cần ghi nhận sở hữu toàn dân là một hình thức sở hữu độc lập.

Loại ý kiến thứ hai đề nghị, hình thức sở hữu được quy định trong Bộ luật dân sự chỉ bao gồm sở hữu riêng và sở hữu chung. Đối với sở hữu toàn dân, việc thực hiện quyền của chủ sở hữu đối với tài sản thuộc sở hữu toàn dân mang yếu tố chính trị - kinh tế rất phức tạp nên cần được điều chỉnh ở các luật chuyên ngành.

Chính phủ nhất trí với ý kiến đa số của Nhân dân và cho rằng, việc Bộ luật dân sự quy định hình thức sở hữu toàn dân là cần thiết để cụ thể hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 trong việc chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản thuộc sở hữu toàn dân và tạo cơ chế pháp lý để Nhà nước thực hiện các quyền năng của chủ thể đại diện chủ sở hữu đối với tài sản thuộc sở hữu toàn dân trong các quan hệ dân sự./.

Minh Quang