Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tỉ lệ nhập siêu trên kim ngạch nhập khẩu của các năm tương ứng là: 2000: 7,97%; 7,91%; 18,19%; 25,34%; 20,71%; 13,3%; 12,72%; 29,25%; 28,76 % và 2009: 22,51%. Có thể thấy mức độ nhập siêu/xuất khẩu là rất lớn (Các năm 2000, 2001, 2002, 2005, 2006 và 2010 là dưới 20%, còn của 5 năm còn lại đều trên 20%). Mức 2007 và 2008 gần 29%.Các số liệu trên chỉ liên quan đến xuất-nhập khẩu hàng hoá, chưa nói đến xuất-nhập khẩu dịch vụ (chủ yếu là vận tải và du lịch), mà chúng ta cũng nhập siêu tuy ở mức độ ít hơn (thí dụ, nhập siêu dịch vụ của  năm 2008 và 2009 là  0,95 tỉ và 1,133 tỉ USD).Căn bệnh này nằm trong cơ cấu của nền kinh tế, và vì thế không tái cơ cấu nền kinh tế thì sẽ khó cải thiện nổi.Ngày 28 và 29-12-2010, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội và Viện Khoa học xã hội Việt Nam đã có hội thảo tại Huế bàn về “tái cơ cấu đầu tư công” ngoài các mục tiêu khác cũng có mục tiêu tìm cách cải thiện bất cân đối xuất nhập khẩu này.Nguyên nhân sâu xa về nhập siêu nằm ở đâu? Không trả lời được cho các câu hỏi này thì khó có thể tìm ra cách cải thiện tình hình.Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, khu vực kinh tế đầu tư nước ngoài (FDI) luôn luôn xuất siêu, tức là xuất nhiều hơn nhập, nếu tính cả xuất dầu thô (xuất dầu thô của các liên doanh và công ty có vốn đầu tư nước ngoài được Tổng cục Thống kê tính cho khu vực FDI).Tỉ lệ xuất khẩu của khu vực FDI trên tổng xuất khẩu từ 2003 đến nay đều trên 50%; năm 2006 đạt mức cao nhất 57,9% và mấy năm gần đây là 55,1% (2008) và 53,2% (2009) trong khi tỉ lệ nhập khẩu trên tổng nhập khẩu của khu vực FDI từ năm 2000 đến nay chưa bao giờ vượt quá 37,3% (năm 2009).Nói cách khác, khu vực kinh tế trong nước luôn nhập nhiều hơn 63% tổng nhập khẩu và luôn xuất ít hơn 50% tổng xuất khẩu.Như thế khu vực kinh tế trong nước là khu vực chính gây ra căn bệnh mất cân đối thương mại trong 10 năm qua.  Nếu trừ xuất khẩu dầu thô, thì vài năm trở lại đây khu vực FDI cũng nhập siêu.Trong khu vực doanh nghiệp trong nước, các doanh nghiệp nhà nước và các doanh nghiệp tư nhân đóng vai trò thế nào trong căn bệnh nhập siêu?Bốc xếp hàng nhập khẩu. Ảnh: TLĐáng tiếc số liệu của Tổng cục Thống kê không chi tiết để có thể phân số lượng xuất nhập khẩu ra theo tiêu chí: khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực tư nhân trong nước.Nhìn vào cơ cấu các mặt hàng xuất và nhập khẩu và phỏng đoán các loại mặt hàng nào do khu vực doanh nghiệp nhà nước và khu vực doanh nghiệp tư nhân làm ra, tôi đi đến phỏng đoán khu vực doanh nghiệp nhà nước là tác nhân chính gây ra căn bệnh nhập siêu này.TS Vũ Thành Tự Anh đánh giá rằng trừ xuất khẩu dầu thô và than, thì các doanh nghiệp nhà nước đóng góp khoảng 15-20% của tổng xuất khẩu.Trong hội nghị nêu trên ở Huế, có hai tác giả của Viện Kinh tế Việt Nam đánh giá rằng “doanh nghiệp nhà nước chiếm 17,6% trong tổng xuất khẩu của nền kinh tế, lấy trung bình cho giai đoạn 2004-2009”.Họ cũng tiến hành phân tích các tác động gián tiếp của hiện tượng “doanh nghiệp nhà nước gây ra nhập siêu”.Các số liệu thống kê cho thấy nhập siêu của cả nền kinh tế có độ tương quan mạnh với đầu tư cho các doanh nghiệp nhà nước. Lý do chủ yếu là do các doanh nhiệp nhà nước có động cơ nhập nhiều do ràng buộc ngân sách mềm.Các khoản ưu đãi cho các doanh nghiệp nhà nước làm cho sản phẩm của họ có giá cao hơn thị trường, các sản phẩm này lại được dùng làm đầu vào cho các doanh nghiệp xuất khẩu khác, khiến cho xuất khẩu kém cạnh tranh hơn và càng có tác động xấu đến xuất khẩu nói chung hay cũng làm tăng nhập siêu.Việc mở rộng đầu tư của các doanh nghiệp nhà nước có tác động lấn át khu vực tư nhân cũng làm cho xuất khẩu của khu vực tư nhân và xuất khẩu của Việt Nam nói chung kém cạnh tranh hơn hay làm trầm trọng thêm bệnh nhập siêu của cả nền kinh tế.Các chuyên gia cho rằng đồng tiền VN bị định giá cao so với các ngoại tệ khác chỉ có lợi cho các doanh nghiệp nhập khẩu (mà phần lớn là các doanh nghiệp nhà nước) nên cũng làm bệnh nhập siêu trầm trọng hơn.Có thể thấy, chẳng những các doanh nghiệp nhà nước là nguyên nhân trực tiếp gây ra căn bệnh nhập siêu, mà các tác động phụ, gián tiếp của đầu tư trong khu vực doanh nghiệp nhà nước cũng làm cho căn bệnh nhập siêu thêm trầm trọng hơn.Đấy là thực tế dựa trên các số liệu thống kê của Nhà nước: Khu vực doanh nghiệp nhà nước là nguyên nhân chính gây ra căn bệnh nhập siêu suốt hàng chục năm qua.