Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tham nhũng từ lâu đã được coi là một rào cản nghiêm trọng đối với sự phát triển và công bằng xã hội. Tuy nhiên, tác động của tham nhũng không đồng đều. Tại một sự kiện bên lề kỳ họp lần thứ 69 của Ủy ban về địa vị phụ nữ (CSW69), các chuyên gia quốc tế đã làm rõ cách tham nhũng ảnh hưởng không cân xứng đến phụ nữ và các nhóm yếu thế. Các chuyên gia nhấn mạnh một điểm cốt yếu: Cuộc chiến chống tham nhũng sẽ không thể hiệu quả và toàn diện nếu thiếu đi lăng kính giới và điều quan trọng là phải thiết lập các thể chế quản trị minh bạch và có trách nhiệm, ưu tiên bình đẳng giới để chống lại tham nhũng.

Tham nhũng và bất bình đẳng giới

Lịch sử cho thấy, cuộc chiến chống tham nhũng và nỗ lực thúc đẩy bình đẳng giới thường được coi là hai lĩnh vực chính sách riêng biệt. Nhiều chương trình phòng, chống tham nhũng chủ yếu dựa trên giải pháp pháp lý, hành chính, nhưng lại thiếu xem xét đến các yếu tố giới tính đặc thù. Trong khi đó, các sáng kiến về bình đẳng giới ít khi coi tham nhũng là một trở ngại mang tính cấu trúc đối với sự công bằng. Việc giải quyết những khoảng trống này là tối quan trọng để tạo ra các chiến lược chống tham nhũng toàn diện và hiệu quả.

Ảnh minh họa (nguồn: thuvienphapluat.vn)

Thực tế, hai vấn đề này lại có mối liên hệ mật thiết và củng cố lẫn nhau. Bất bình đẳng giới làm nảy sinh tham nhũng và ngược lại, tham nhũng làm trầm trọng thêm bất bình đẳng giới. Một Giáo sư từ Đại học Uppsala nêu ba quan điểm liên quan giữa phụ nữ và tham nhũng:

Thứ nhất, giới không chỉ là phụ nữ. Nghiên cứu về giới và tham nhũng vẫn bỏ qua vai trò của nam giới, dù phần lớn người nắm quyền hiện nay là đàn ông. Tham nhũng dựa trên các mạng lưới khép kín mà phụ nữ thường khó tiếp cận do thiếu nguồn lực và quan hệ.

Thứ hai, phụ nữ cũng chỉ là con người. Không nên lý tưởng hóa hay xem nhẹ vai trò của họ. Việc gán cho phụ nữ các phẩm chất như giữ gìn hòa bình, quản lý tài chính hay bảo vệ dân chủ là thiếu công bằng và tạo áp lực quá mức khi họ nắm quyền.

Thứ ba, phụ nữ không thể một mình giải quyết vấn nạn lạm quyền. Cần nhìn nhận cả nam giới là những cá nhân mang đặc điểm giới. Để thay đổi những chuẩn mực giới và phòng chống tham nhũng hiệu quả, phải làm việc với người đang nắm quyền để thúc đẩy cải cách và xây dựng thể chế công bằng, bao trùm.

Do đó, giới tính gắn liền với mọi hình thức tham nhũng, nên cần có góc nhìn giới trong phân tích và xử lý lạm dụng quyền lực.

Ưu tiên bình đẳng giới trong thể chế quản trị

Đối mặt với những tác động sâu sắc của tham nhũng, đặc biệt là đối với phụ nữ và các nhóm yếu thế, điều cấp thiết là thay đổi cách tiếp cận. Thay vì chỉ dựa vào các phương pháp pháp lý cứng nhắc, cần phải giải quyết các mất cân bằng quyền lực mang tính hệ thống ngay từ đầu. Điều này bao gồm việc xem xét cách tham nhũng ảnh hưởng đến phụ nữ, các nhóm yếu thế và cộng đồng. Các phong trào nữ quyền đã và đang đấu tranh chống tham nhũng, nhưng cần phải kết nối tốt hơn các nỗ lực của phong trào nữ quyền và chống tham nhũng.

Điều cốt yếu là phải thiết lập các thể chế quản trị minh bạch và có trách nhiệm, ưu tiên bình đẳng giới để chống lại tham nhũng. Việc giải quyết những thách thức này sẽ góp phần tháo dỡ tham nhũng hệ thống và các tác động bất lợi của nó đối với phụ nữ và trẻ em gái.

Sự kiện bên lề CSW69 năm 2025 đã quy tụ các đại diện từ xã hội dân sự, chính phủ và học thuật để thảo luận về các chiến lược không chỉ chống tham nhũng mà còn thúc đẩy bình đẳng giới và công bằng xã hội. Đây là những nỗ lực quan trọng để thu hẹp khoảng cách giữa hai lĩnh vực này.

Việc có phụ nữ trong các vị trí lãnh đạo là yếu tố cần thiết cho quá trình dân chủ. Có quan niệm cho rằng việc có phụ nữ trong chính trị sẽ giảm tham nhũng. Tuy nhiên, quan niệm này đặt một gánh nặng không công bằng lên phụ nữ.

Để giải quyết tham nhũng và thúc đẩy bình đẳng giới, cần phải chuyển trọng tâm không chỉ vào số lượng phụ nữ trong chính trị, mà còn vào các điều kiện mà họ hoạt động. Thách thức là chuyển đổi không gian chính trị sao cho liêm chính, hòa nhập và trách nhiệm giải trình trở thành chuẩn mực, chứ không phải là ngoại lệ.

Lồng ghép giới trong thể chế và chính sách

Rõ ràng, lồng ghép một quan điểm giới, toàn diện vào các chương trình và chính sách phát triển là điều không thể thiếu. Việc này không chỉ giúp chống tham nhũng mà còn thúc đẩy một văn hóa liêm chính. Có thể thực hiện điều này thông qua việc tổ chức và tham gia các sự kiện bên lề tại nhiều diễn đàn khác nhau, như Đại hội đồng Liên hợp quốc và Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước Liên hợp quốc về Chống tham nhũng (UNCAC).

Nhìn chung, bằng chứng từ các báo cáo và phát hiện của nhóm làm việc Liên hợp quốc về phân biệt đối xử chống lại phụ nữ và trẻ em gái cho thấy tham nhũng đóng vai trò là một rào cản mang tính cấu trúc đối với việc đạt được bình đẳng giới và làm trầm trọng thêm khoảng cách bất bình đẳng. Tham nhũng làm giảm nguồn lực cho phát triển nhạy cảm giới, cản trở cơ hội thăng tiến, làm trầm trọng thêm bạo lực trên cơ sở giới và khiến phụ nữ và trẻ em gái phải chịu sự ép buộc, ảnh hưởng không đáng có, bị gạt ra ngoài lề kinh tế.

Do đó, điều cốt yếu là thiết lập các thể chế quản trị minh bạch và có trách nhiệm, ưu tiên bình đẳng giới để chống lại tham nhũng. Giải quyết những vấn đề này sẽ góp phần tháo dỡ tham nhũng hệ thống và các tác động bất lợi của nó đối với phụ nữ và trẻ em gái.