Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Song sau một giai đoạn dài vừa tiến bước và xây dựng, đến nay nhìn lại thì thấy bên cạnh nhiều ưu thế, hiệu quả, cũng có nhiều điểm còn cách xa mục tiêu hoặc đang chững lại so với yêu cầu đặt ra của một nền kinh tế thực sự là kinh tế thị trường. Nên cần có sự chỉnh sửa, thúc đẩy quá trình tiếp theo phải thực hiện các yêu cầu mà một nền kinh tế thị trường hoàn chỉnh đòi hỏi. Đây vừa là để phát triển mạnh hơn nữa kinh tế trong nước, vừa là để có thể hội nhập sâu hơn vào kinh tế toàn cầu, để được nhiều nước trên thế giới cùng công nhận kinh tế nước ta là kinh tế thị trường.

Những vấn đề trên đã là nội dung của nhiều cuộc hội thảo về kinh tế tiến hành mới đây. Theo đó, một điều dễ thấy là cơ chế thị trường có nhiều thành phần kinh tế, nhưng chủ yếu nhất vẫn là hai hệ thống: doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và doanh nghiệp tư nhân (DNTN). Yêu cầu trước nhất để hoàn thiện nền kinh tế thị trường là cần tái cơ cấu các DNNN. Sau kết quả bước đầu mà phần lớn là với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, thì vẫn còn nhiều DNNN chậm cổ phần hoá. Theo một khảo sát của Phòng Thương mại vầ Công nghiệp Việt Nam (VCCI), kết quả hoạt động của các DNNN được đánh giá là còn thấp và sự tín nhiệm bị thụt lùi, năm 2011 có 29% số người được hỏi trả lời: đóng góp của DNNN là tích cực, đến năm 2014 chỉ còn 19%. Để cải thiện chức năng và tính hiệu quả hoạt động của các DNNN, những ý kiến khảo sát đều cho rằng phải  tăng cường các biện pháp công khai minh bạch hoạt động kinh doanh của DNNN và cần củng cố các quy định pháp luật liên quan tới quản trị doanh nghiệp và kiểm toán độc lập. Thực tế là hiện nay việc cải cách DNNN hầu như do trung ương ép xuống, còn nhiều DNNN chưa muốn cải cách mạnh, sự cản trở cải cách có xuất phát từ tính toán lợi ích, các DNNN đang sống tốt với môi trường hiện tại, vừa có chân trong nhà nước với bao ưu đãi, lại vừa có chân trong thị trường mà họ chiếm lĩnh ngành quan trọng có vị thế độc quyền. Vì thuộc sở hữu nhà nước, các DNNN không sợ phá sản, dễ vay tiền ngân hàng, ưu ái về đất đai, thậm chí có được hợp đồng ngon lành từ ngân sách, nên họ chẳng muốn cổ phần hoá làm gì. Trước đây, với những thương vụ bán hoặc đóng cửa các doanh nghiệp thua lỗ nhưng dạng nhỏ không mấy phức tạp, đã dễ cho việc cổ phần hoá một số DNNN. Bây giờ tiến trình tái cơ cấu chậm lại vì rất nhiều DNNN chưa cổ phần hoá đều có quy mô lớn hơn nhiều, rất khó khăn trong giải quyết các vấn đề tài chính, đất đai và minh bạch trong quản lý công ty. Dù sở hữu nhà nước đã thu hẹp lại trong các lĩnh vực thương mại, nhưng các kế hoạch của chính phủ vẫn tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì tầm kiểm soát đối với rất nhiều ngành nghề chiến lược, đặc biệt là các ngành nghề liên quan đến cơ sở hạ tầng và cung cấp dịch vụ công ích như điện, nước, viễn thông bưu chính, cảng biển và sân bay luôn có khuynh hướng độc quyền tự nhiên, độc quyền nhóm. Do thế, muốn cổ phần hoá, còn phải dựa vào sự rà soát toàn diện các chính sách về bảo đảm cạnh tranh lành mạnh giữa các loại hình doanh nghiệp, giám sát hoạt động điều tiết và các tiêu chuẩn quản lý công ty đối với DNNN.

Theo nhiều chuyên gia kinh tế, cần tiếp tục rà soát và xây dựng lộ trình giảm dần cách đối xử mang tính phân biệt, khác biệt, chẳng hạn như tiếp cận đất đai, tín dụng, mua sắm chính phủ,… là những thứ có thể ảnh hưởng đến môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa DNTN và DNNN. Nhiều điều trong sự đánh giá vai trò chức năng của DNNN là công cụ ổn định kinh tế vĩ mô, là lực lượng vật chất để nhà nước điều tiết nền kinh tế, đã không còn phù hợp với yêu cầu đổi mới, chuyển nhanh chuyển mạnh nền kinh tế nước ta sang kinh tế thị trường hoàn chỉnh và hiện đại. Đối với DNNN, phải thực sự tái cơ cấu mới khẳng định được cục diện kinh tế hiện nay. Một số chuyên gia kinh tế có nhận định: xem như là ta đã đi được nửa chặng đường kinh tế thị trường, muốn tiến nhanh và thực sự hiệu quả trên nửa chặng đường còn lại, thì các DNNN phải cổ phần hoá nhanh hơn, các DNTN cũng phải tham gia kinh tế thị trường mạnh mẽ hơn, phải vượt  khỏi tâm lý vừa đòi hỏi nhà nước đối xử bình đẳng, vừa lại muốn có bàn tay can thiệp của nhà nước trong việc này việc khác, nhất là bình ổn giá những hàng hoá thiết yếu. Hệ thống kinh tế thị trường hiện nay chưa thực sự hoàn thiện, đầy đủ đã khiến những mặt tốt không được phát huy, khiếm khuyết chậm được kiểm soát, khắc phục. Chính sách, khuôn khổ pháp luật vận dụng vào việc thực hiện kinh tế thị trường còn chậm trễ, luật Doanh nghiệp và luật Đầu tư còn thiếu các văn bản hướng dẫn. Muốn nền kinh tế thị trường đầy đủ, hoàn thiện, cần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước cũng như nâng cao  vai trò, quyền của nhân dân trong xây dựng và phát triển kinh tế. Cần phải chấm dứt tình trạng hiện nay là phần đông DNTN và kể cả người dân đều rất thích kinh tế thị trường nhưng cũng lại thích nhà nước ôm ấp bảo vệ, bao cấp lo toan cho họ nhiều thứ. Vì lợi ích chung của kinh tế đất nước cũng như của mỗi doanh nghiệp, kể cả DNNN lẫn DNTN đều phải cùng Đảng và Nhà nước đẩy mạnh việc hoàn chỉnh, hiện đại kinh tế thị trường.                           

                                                                                                                                           Trung Vũ