Dự thảo Luật PCRT được xây dựng dựa trên 40 khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính quốc tế, kiến nghị của nhóm Châu Á - Thái Bình Dương về PCRT và tình hình thực tiễn của Việt Nam.

Tiêu chí về dấu hiệu giao dịch đáng ngờ cần có quy định rõ ràng

Khoản 3 Điều 26 Dự thảo Luật PCRT nêu: “Các tổ chức tham gia vào giao dịch chuyển tiền điện tử phải có chính sách và quy trình trên cơ sở đánh giá rủi ro của tổ chức để thực hiện, từ chối, tạm dừng, kiểm soát sau giao dịch hoặc báo cáo giao dịch đáng ngờ các giao dịch chuyển tiền điện tử không chính xác, đầy đủ các thông tin theo yêu cầu”. Quy định về các dấu hiệu đáng ngờ phần lớn vẫn là những dấu hiệu định tính, chưa thật sự rõ ràng và rất khó để xác định, ví dụ dấu hiệu: “tỷ lệ chiết khấu với giá trị cao so với bình thường”; “Khách hàng thuyết phục đối tượng báo cáo không báo cáo giao dịch cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền”; “Khách hàng thường xuyên đổi tiền có mệnh giá nhỏ sang mệnh giá lớn”, “Thông tin về nguồn gốc tài sản bảo đảm của khách hàng xin vay vốn không rõ ràng, minh bạch”… Do vậy, cần rà soát, nghiên cứu, chỉnh sửa, bổ sung thêm cho các đối tượng báo cáo những dấu hiệu đáng ngờ để phù hợp với tình hình.

Cần thiết tăng thời hạn báo cáo các giao dịch đáng ngờ

Khoản 2 Điều 30 Dự thảo Luật PCRT quy định “Đối với báo cáo giao dịch đáng ngờ, đối tượng báo cáo phải báo cáo trong thời hạn 2 ngày làm việc kể từ ngày phát sinh giao dịch”. Thời gian như vậy là tương đối ngắn, các tổ chức tín dụng sẽ gặp khó trong việc đảm bảo tuân thủ thời gian báo cáo, vì giao dịch đáng ngờ nhiều trường hợp sẽ bao gồm những chuỗi giao dịch, liên quan đến nhiều khách hàng, nhiều bên liên quan. Do vậy, quá trình thu thập thông tin nhằm đánh giá, báo cáo giao dịch đáng ngờ là rất phức tạp, cần rất nhiều thời gian. Để thời hạn báo cáo phù hợp với mục tiêu báo cáo và thông lệ khu vực, các tổ chức báo cáo cần có đủ thời gian phân tích, đánh giá các dấu hiệu đáng ngờ. Từ đó, để nâng cao chất lượng báo cáo, tại Phiên họp chuyên đề Pháp luật tháng 08/2022, Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng cũng đã đề xuất điều chỉnh thời hạn báo cáo từ 2 ngày đến 5 ngày làm việc, kể từ thời điểm phát sinh hoặc phát hiện giao dịch đáng ngờ.

Nhiều điểm cần sửa đổi trong Dự thảo Luật Phòng, chống rửa tiền

Cung cấp dịch vụ tài sản ảo - tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền

Dự thảo Luật PCRT bổ sung đối tượng báo cáo là tổ chức tài chính được cấp phép thực hiện hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản ảo, cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ, theo đó tạo cơ sở pháp lý để quản lý về PCRT đối với các tổ chức này ngay khi có khung pháp lý điều chỉnh. Quy định tại Dự thảo Luật cũng phù hợp với xu hướng chung của pháp luật về PCRT của các quốc gia trên thế giới.

Hoạt động cung cấp dịch vụ tài sản ảo, tại khuyến nghị số 15 của FATF yêu cầu các quốc gia phải nhận diện và đánh giá rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố liên quan đến tài sản ảo và dịch vụ tài sản ảo. Theo đó, tài sản ảo và dịch vụ tài sản ảo phải được đăng ký hoặc cấp phép bởi cơ quan có thẩm quyền, phải thực hiện các biện pháp phòng ngừa về rửa tiền và tài trợ khủng bố, phải được quản lý, giám sát bởi cơ quan có thẩm quyền. Quốc gia phải có hình phạt phù hợp xử lý đối với trường hợp tài sản ảo và dịch vụ tài sản ảo có vi phạm pháp luật.

Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam chưa có đánh giá cụ thể về rủi ro rửa tiền và tài trợ khủng bố phát sinh từ các hoạt động tài sản ảo và dịch vụ tài sản ảo. Tài sản ảo không được công nhận là phương tiện thanh toán, tuy nhiên, việc nghiêm cấm chỉ giới hạn tới tài sản ảo cho mục đích thanh toán và không bao gồm "tài sản" và việc sử dụng tài sản ảo cho các mục đích khác ngoài thanh toán.

Hoàn thiện khung pháp lý để quản lý tiền ảo

Trong việc góp ý Dự thảo Luật PCRT, Ngân hàng Nhà nước đã nghiên cứu, dự thảo quy định điều khoản mang tính chất khung và trên cơ sở quy định khung này sẽ xây dựng những quy định cụ thể để quản lý những sản phẩm tài chính hiện nay, cũng như sử dụng công nghệ, tiền ảo, đồng thời dựa trên cơ sở khuyến nghị của các tổ chức PCRT thế giới, các quốc gia đều phải quan tâm đến những tài sản, sản phẩm gọi là công nghệ trong lĩnh vực tài chính để đảm bảo quản lý phải chặt chẽ, không để lợi dụng trong vấn đề rửa tiền hoặc phòng chống khủng bố cũng như các mục đích khác.

Bên cạnh đó, Chính phủ sẽ có những văn bản dưới luật quy định về hành vi này để đảm bảo ngăn chặn, PCRT, khủng bố và gian lận trốn thuế./.