Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tuy nhiên, bên cạnh sự hữu ích thì nhìn lại mấy chục năm nước ta tiếp nhận hai nguồn vốn ngoại chính yếu là FDI và ODA, mới thấy không phải mọi nguồn vốn vay ưu đãi lãi suất, mọi sự đầu tư FDI đều là màu hồng. Việc khai thác, tiếp nhận các nguồn vốn ngoại ngày càng có xu hướng giảm đi cả về lượng lẫn chất, cũng như hiệu quả đem lại do ảnh hưởng của tình hình chính trị, kinh tế thế giới và do những sự yếu kém, lãng phí trong sử dụng vốn đầu tư ngoại của chính một số nơi trong nước. Riêng vốn ODA thì đang mỗi năm một giảm, song lại gia tăng các điều kiện đi kèm như phải nhận một số người làm và vật tư của chủ cấp dự án, tính giá cao trừ vào tổng số tiền của dự án, nên giá trị thực tính bằng tiền của mỗi dự án ODA đã chẳng còn là bao. Đây chính là lý do vì sao Chính phủ phải ban hành Nghị định nêu rõ việc kiểm soát chi nguồn vốn ODA cũng phải theo như đối với chi ngân sách nhà nước. Bởi trong thời gian dài vừa qua, nhiều địa phương, nhiều người có liên quan trách nhiệm trong việc giải ngân, sử dụng vốn ODA đã nhầm tưởng hoặc cố tình nhầm tưởng ODA là vốn cho không nên tiêu sài khá phung phí.

Theo Nghị định này, kho bạc nhà nước các cấp sẽ thực hiện việc kiểm soát hồ sơ thanh toán của hai loại dự án: dự án hoặc hợp phần dự án được ngân sách nhà nước cấp phát, loại thứ hai là dự án áp dụng cơ chế cấp phát một phần, vay lại một phần theo tỷ lệ và dự án vay lại của ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Cơ quan cho vay  lại được bộ tài chính ủy quyền thực hiện việc kiểm soát hồ sơ thành toán của dự án hoặc hợp phần dự án áp dụng cơ chế vay lại toàn bộ. Đối với các chương trình, dự án khác chưa được xác định theo các loại dự án trên thì Bộ Tài chính xác định cơ quan kiểm soát chi phù hợp, đảm bảo nguyên tắc không có hai cơ quan kiểm soát chi cùng kiểm soát một hoạt động chi tiêu của dự án.

Việc ban hành Nghị định trên cũng như thực hiện cho nghiêm là để thắng vượt một thực tế là lâu nay, như nhận định của một số Đại biểu Quốc hội khi chất vấn Bộ kế hoạch và Đầu tư là ODA đã ngoài tầm kiểm soát. Còn theo chính Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá thì tình trạng điều chỉnh tổng mức đầu tư đã xảy ra đối với nhiều chương trình, dự án, điển hình là các dự án đường sắt đô thị.

Ảnh minh họa

Để chấn chỉnh, Bộ  sẽ có các giải pháp lập lại trật tự vay và chi nguồn vốn ODA. Bộ kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ ngành, địa phương và các ban quản lý dự án ODA tăng cường quản lý, giám sát theo dõi từ khâu đề xuất, báo cáo khả thi, đến khâu triển khai thực hiện dự án. Theo đó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của ban chỉ đạo quốc gia về ODA và vốn vay ưu đãi trong giải quyết các vướng mắc cho từng dự án cụ thể cần sự phối hợp liên ngành. Hoàn thiện đưa vào vận hành khai thác hệ thống theo dõi giám sát trực tuyến các chương trình dự án ODA và vốn vay ưu đãi tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư để tăng sự chủ động, tính kịp thời, tính công khai minh bạch trong công tác quản lý vốn.

Mới đây, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành hàng loạt quy định nhắm tăng cường kỷ luật ngân sách, như ấn định các mức trần nợ công, nợ chính phủ, nợ nước ngoài, bội chi ngân sách, nghĩa vụ trả nợ quốc gia, kế hoạch đầu tư công trung hạn cho giai đoạn 2016 - 2020. Việc kiểm soát chặt ODA cũng là sự cần thiết để thực hiện các quy định trên.

Về đầu tư FDI, tại Hội nghị tổng kết 30 năm thu hút ĐTNN tại Việt Nam,Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nhận định: Các nhà ĐTNN đã mang vốn, công nghệ vào nước ta, nhìn chung là rất quý, có tranh thủ được nguồn lực này cho phát triển nâng cao quốc lực của đất nước thì phải là trách nhiệm của chúng ta. Khu vực ĐTNN là một bộ phận hữu cơ của nền kinh tế Việt Nam, đang đồng hành cùng lớn lên với quá trình phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Tuy nhiên, Thủ tướng cũng thẳng thắn nhìn nhận: Hợp tác ĐTNN là hợp tác cả về cả quản lý kết nối đầu tư mua lại, sát nhập lẫn nhau, đặc biệt hợp tác bảo vệ môi trường, bảo vệ người lao động, bảo đảm các lợi ích xã hội. Hợp tác ĐTNN phải mang tính chủ động, có sự bình đẳng, lựa chọn, không phải nhà ĐTNN mang gì vào, Việt Nam cũng chấp nhận, mà phải có  lựa chọn, dần thoát khỏi gia công, lắp ráp đơn thuần, nâng tầm trình độ sản xuất, nâng cao tính tự chủ của nền kinh tế quốc gia.

Xuất phát từ thực tiễn của đất nước, Việt Nam tiếp tục thu hút vốn ĐTNN để giải quyết lao động việc làm ở các vùng nông thôn, miền núi. Còn khu vực thành phố phát triển, thị xã thì ưu tiên thu hút đầu tư kỹ thuật, tiên tiến, công nghệ cao. Đây là quan điểm nhân văn của phát triển bền vững, bao trùm, chia sẻ thành quả phát triển với mọi người dân. Nhìn lại chặng đường 30 năm thu hút ĐTNN cũng như nhìn cả hai mặt của tấm huy chương, cần thẳng thắn phân tích những hạn chế, tồn tại, cả những thua thiệt trong thu hút ĐTNN. Các doanh nghiệp đầu tư ĐTNN về cơ bản đang sử dụng công nghệ trung bình, hoặc trung bình tiên tiến so với khu vực, chưa có nhiều tập đoàn đa quốc gia trong các lĩnh vực sử dụng công nghệ cao, công nghệ nguồn. Liên kết giữa khu vực ĐTNN và khu vực trong nước, chuyển giao công nghệ chưa đạt như kỳ vọng, chủ yếu là gia công lắp ráp, tỷ lệ nội địa hóa trong một số ngành còn thấp, giá trị gia tăng trên một số đơn vị sản phẩm không cao. Một số dự án ĐTNN tiêu tốn năng lượng, tài nguyên, gây ô nhiễm môi trường, còn có biểu hiện báo lỗ, chuyển giá, đầu tư chui.

Một mặt, Chính phủ cam kết với các nhà ĐTNN xây dựng môi trường đầu tư ngày càng thuận lợi, mang tính cạnh tranh, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế tiên tiến và phù hợp với các cam kết tiêu chuẩn cao trong các FTA thế hệ mới mà Việt Nam đã tham gia. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bày tỏ: Chính phủ Việt Nam luôn lắng nghe và luôn đồng hành cùng các nhà ĐTNN để hợp tác cùng có lợi, cùng phát triển bền vững. Nhưng mặt khác, Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành và địa phương cần rà soát và hoàn thiện, bổ sung các cơ chế chính sách, giải pháp trong lĩnh vực quản lý của mình. Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoàn thiện báo cáo tổng kết 30 năm thu hút ĐTNN  trình Chính phủ, báo cáo Bộ Chính trị ban hành nghị quyết mới về định hướng hoàn thiện thể chế chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác ĐTNN đến năm 2030. Trên cơ sở đó Chính phủ ban hành chương trình hành động cụ thể để thực hiện tốt hơn nữa công tác thu hút và khai thác hiệu quả ĐTNN .

Trung Vũ