Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Theo Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA), riêng tháng 3 năm nay tổng số ô tô bán được đã tới 16.399 xe, tăng 33% so với tháng 2. Cũng theo VAMA, 17/18 thành viên của tổ chức này đều thăng hoa về doanh số, như công ty Trường Hải bán ra gần 6.000 ô tô, tăng gần 80% so với cùng kỳ năm ngoái với 2 thương hiệu chủ lực là Kia và Mazda. Hãng Toyota đứng thứ 2 về  doanh số, riêng xe du lịch chiếm số 1, với 3.742 xe, tăng 38% so với cùng kỳ. Hãng For tháng 3 bán hàng tăng tới 71%. Về một phương diện  kinh doanh, đây là một thực tế đáng mừng, phản ánh sự gia tăng cả cầu lẫn cung ô tô. Cầu tăng do kinh tế phát triển, thu nhập của nhiều người dân tăng, nên cung bán được nhiều, phản ảnh sự hồi phục và phát triển của nền kinh tế chung. Cầu kích thích cung, cung đáp ứng được cầu cho thấy sự tăng trưởng của kinh doanh ô tô, trước hết là hàng nhập khẩu, riêng tháng 3 xe nhập khẩu nguyên chiếc đã bán là 3.522 xe, toàn quý I là 48.707 ô tô nhập ngoại, tăng tới hơn 60% so với cùng kỳ. Sau xe nhập ngoại là xe lắp ráp trong nước tháng 3, bán tới 12.877 xe, tăng 63% so với tháng trước. Thị trường ô tô tăng trưởng như thế là đáng để mừng.

Ảnh minh họa

Điều còn phải suy nghĩ và là bài học cho sản xuất ô tô, ấy là tuy tăng trưởng cao, nhưng các số liệu trên cho thấy chủ yếu là bán xe nhập ngoại và xe lắp ráp trong nước bằng các máy móc, thiết bị, phụ tùng cũng nhập ngoại. Chiếc xe nội địa hoàn toàn thì chưa có đã đành, tỷ lệ nội địa hoá phụ tùng của các hãng lắp ráp ô tô cũng chưa được là bao, thực sự là không đáng kể. Mà một nền kinh tế muốn mạnh, phát triển cho thực chất, đem lại nguồn thu cao, đa dạng và phong phú, phải chủ yếu là sản xuất nội địa, sử dụng nguyên vật liệu nội địa, con người và kỹ thuật trong nước. Ngành sản xuất ô tô cũng vậy thôi. Nhà nước đã rất chú ý điều này, ở nhiều ngành nghề sản xuất nội địa đã đạt được những kết quả khá. Riêng về ngành sản xuất ô tô, ta cũng đã có những chính sách, chủ trương nâng cao nhanh tỷ lệ nội địa hoá trong lắp ráp ô tô, tiến tới có thể nội địa sản xuất được hoàn toàn ô tô. Chiến lược này đã có từ năm 1991 và quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030, mà mục tiêu là phát triển ngành công nghiệp ô tô trở thành ngành quan trọng của đất nước, đáp ứng tối đa nhu cầu thị trường nội địa về các loại xe tải, xe khách thông dụng, một số xe chuyên dụng, phấn đấu trở thành nhà cung cấp linh kiện phụ tùng và một số cụm chi tiết có giá trị cao trong chuỗi sản xuất công nghiệp ô tô cho thế giới. Thế nhưng sau nhiều năm thực tế đem lại đáng để buồn, đến cung cấp phụ tùng linh kiện cho lắp ráp ô tô trong nước cũng còn chưa làm được, nói gì đến bán cho nước ngoài. Còn tự mình lắp ô tô bằng cả kỹ thuật nội lẫn phụ tùng nội thì mãi hãy vẫn còn là một ước mơ xa vời. Cũng đã có một, hai chủ hãng sãn xuất ô tô nêu quyết tâm cao về việc nội địa hoá trong lắp ráp, thử làm ô tô nội, song hoàn toàn thất bại, thua lỗ, hết vốn, không ngân hàng nào dại cho nhà sản xuất ô tô nội suy vong đó vay tiếp, cơ sở thành tan hoang.

Để hỗ trợ cho ô tô nội địa, nhà nước cũng đã có nhiều biện pháp như tạo mọi thuận lợi cho các hãng lắp ráp ô tô trong nước, đánh thuế cao xe nhập ngoại khiến cho giá đắt mấy lần giá gốc. Nhưng kết cục là chỉ vớ bẫm cho các hãng đầu tư nước ngoài  lắp ráp ô tô tại Việt Nam, còn chẳng giúp gì được cho sản xuất ô tô nội, thậm chí là làm phụ tùng nội, thiệt thòi cho người mua. Điểm yếu nhất của ngành sản xuất ô tô nội địa là ta chưa phát triển được công nghiệp hỗ trợ nói chung mà phần hỗ trợ cho công nghiệp ô tô cần nhiều nhất. Sự thất bại về nội địa hoá ô tô không chỉ thể hiện ở chỗ dẫm chân tại chỗ, mà còn khiến phải hoài nghi về tính khả thi của quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ô tô Việt Nam. Một số chuyên gia kinh tế, giám đốc công ty ô tô đã thử đi tìm cách thức để có thể vượt suy, cố thắng, cạnh tranh được cho ô tô có tỷ lệ phụ kiện nội địa cao, với ô tô ngoại nhập cả chiếc, hay ô tô lắp ráp gần hoàn toàn bằng các thứ ngoại nhập, như không làm xe khách, mà làm xe tải, xe bus, đẩy mạnh công nghiệp hỗ trợ để cung cấp phụ liệu. Song làm được như thế đâu có dễ, phải tạo sự trường vốn, phải có thời gian, song chúng ta đang tiến gần đến chỗ cuối năm 2015 thuế nhập khẩu giảm nhiều và giảm hết, không thu vào năm 2018, thôi rồi việc dùng biện pháp đánh thuế rõ cao ô tô nhập khẩu để cứu ô tô nội! Ô tô ngoại nhập bán đúng giá rẻ, ô tô nội cạnh tranh sao nổi. Ngay một số doanh nghiệp đang lắp ráp ô tô phụ tùng ngoại cũng đã bỏ bớt lắp ráp để nhập ô tô về bán.

Nhưng trước tình hình đó, chẳng lẽ ngành sản xuất ô tô nội đành khoanh tay chịu thua sao? Nhiều cán bộ thuộc các cơ quan kinh tế, công nghiệp đang cố đi tìm câu trả lời theo hướng tích cực là vẫn phải phát triển sản xuất ô tô nội địa. Trong khi nhiều chủ doanh nghiệp ô tô nội thì cho biết, họ tiếp tục sản xuất hay chuyển sang nhập khẩu ô tô, quyết định thế nào còn chờ xem các cơ quan chức năng đưa ra biện pháp cứu nguy, tháo gỡ khó khăn cho họ. Đó là những chính sách liên quan tới thuế, những cơ chế ưu đãi trong phát triển các ngành cơ khí, công nghiệp hỗ trợ. Cũng cần có những luật và văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện những điều trên trong thực tế. Quy hoạch phát triển công nghiệp ô tô được thông qua từ tháng 7 năm 2014, nhưng đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn thực hiện, rất khó cho sản xuất cũng như hội nhập thị trường ô tô thế giới. Tất nhiên nhà nước chỉ định hướng và hỗ trợ với mức độ nhất định cho các doanh nghiệp, còn các chủ doanh nghiệp sản xuất ô tô sẽ căn cứ trên cơ sở đó, cũng như năng lực của mình mà quyết định vẫn tiếp tục, hay không tiếp tục sản xuất ô tô, nếu tiếp tục thì đổi mới thế nào làm cái gì, đáp ứng đến đâu lợi ích của người tiêu dùng Việt Nam khi mua ô tô nội trước tương lai cận kề họ có thể mua ô tô ngoại nhập giá  rẻ do miễn thuế.

Trung Vũ