Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Việt Nam là một nước có quá nhiều trường đại học, cao đẳng, trung cấp và các cơ sở dạy nghề, nhưng những năm gần đây cho đến hiện nay vẫn có tình trạng các doanh nghiệp thiếu lao động, nhất là lao động có tay nghề cao, mỗi phiên chợ lao động số người đến dự tuyển thì đông nhưng số được tuyển lại ít. Báo đài liên tiếp thông tin về nhiều cử nhân, học viên các trường dạy nghề không xin được việc làm. Doanh nghiệp không chỉ kêu khó tuyển lao động, mà còn kêu rằng với số lao động ít ỏi họ tuyển được, doanh nghiệp lại phải dạy thêm về nghề, thậm chí đào tạo lại. Tại sao lại có sự nghịch lý như trên? Vì sao lại cứ vênh nhau giữa sản phẩm đào tạo của các cơ sở dạy nghề và việc tuyển dụng của các doanh nghiệp? Câu trả lời dễ thấy trước hết là do các trường dạy nghề đều ồ ạt mở lớp, cốt thu học phí, còn không chú ý đúng mức đến đầu ra của sản phẩm đào tạo, cứ bỏ mặc sinh viên, học viên sau khi ra trường tự đi tìm việc làm. Lẽ ra các cơ sở đào tạo lao động, dạy nghề phải xét cầu khi làm việc cung. Cái gốc là thiếu một sự liên kết, một sự đặt hàng của doanh nghiệp với cơ sở đào tạo. Theo các chuyên gia kinh tế, nội dung của nhiều cuộc hội thảo mới đây, tuy Luật Giáo dục nghề nghiệp đã quy định quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp trong hoạt động giáo dục ngành nghề, như có thể thành lập cơ sở dạy nghề, phối hợp với các cơ sở dạy nghề để tổ chức đào tạo, doanh nghiệp có trách nhiệm cung cấp thông tin về nhu cầu đào tạo hoặc đặt hàng với cơ sở dạy nghề, tham gia xây dựng chương trình, giáo trình, tổ chức giảng dạy, hướng dẫn thực tập, đánh giá kết quả học tập. Nhưng xem ra phần đông các doanh nghiệp không tha thiết với dạy nghề, cứ chờ sẳn sản phẩm của các cơ sở đào tạo ra lò rồi mình tuyển chọn, như đi chợ mua thứ mình cần mua vậy! Và do thế, tất nhiên là khó tuyển được số lao động doanh nghiệp đang cần, luôn gặp sự thiếu, yếu. Một trong những điểm yếu của thực trạng đào tạo và sử dụng lao động ở nước ta hiện nay là khả năng và năng suất lao động của Việt Nam rất thấp, càng khó, càng bất cập khi hội nhập mở rộng.

Vì lợi ích chung của kinh tế, xã hội cả nước, thiết nghĩ các cơ sở đào tạo phải liên kết với các doanh nghiệp mà khắc phục sự yếu kém kể trên, chú ý hơn đến việc dạy học viên về kỹ năng chuyên môn, khả năng thích ứng công nghệ, phải đổi mới phương thức đào tạo theo cơ chế thị trường và hội nhập kinh tế. Đặc biệt cần chú ý đặt việc đào tạo lao động gắn với nhu cầu của xã hội, cơ sở dạy nghề phải dạy nghề theo yêu cầu của các doanh nghiệp, mỗi doanhh nghiệp cần có cơ chế đặt hàng. Để có bước đột phá trong giáo dục nghề nghiệp còn phải chú ý đến cả các hình thức kết hợp giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo nghề, kể từ xây dựng các tiêu chuẩn nghề, đến các chương trình đào tạo, quá trình đánh giá thi cử để công nhận các kết quả đào tạo nghề. Việc gắn kết giữa cơ sở giáo dục nghề nghiệp với doanh nghiệp là rất quan trọng vì sẽ mang lại lợi ích không chỉ cho cơ sở đào tạo, không còn sợ trống trường, vắng lớp, thất thu, thậm chí phải đóng cửa trường, mà còn cho doanh nghiệp về sự dễ tuyển thợ, người học tìm được nơi làm sau khi ra trường. Nhà trường và doanh nghiệp còn cần hợp tác cung cấp thông tin về nhu cầu tuyển dụng lao động, về kỹ thuật mới, công nghệ mới, phản ánh lại chất lượng của sinh viên đại học, cao đẳng hay người học nghề đang làm việc trong doanh nghiệp để trên cơ sở đó các trường và cơ sở dạy nghề có sự giảng dạy phù hợp hơn. Các doanh nghiệp nên hỗ trợ học bổng cho người học nghề, hỗ trợ về kinh phí máy móc thiết bị cho cơ sở dạy nghề. Các cơ sở dạy nghề cũng cần phải có môi trường và kết quả đào tạo tốt, hấp dẫn các doanh nghiệp để họ thích thú và có trách nhiệm, muốn hợp tác với các cơ sở đào tạo.

Nhu cầu về tuyển dụng lao động của doanh nghiệp vừa đa dạng vừa biến động theo sự biến chuyển của kinh tế trong nước cũng như trên thế giới, nên các cơ sở dạy nghề phải có các biện pháp phù hợp đáp ứng yêu cầu của doanh nghiệp, các cơ quan nhà nước liên đới trách nhiệm cũng cần có một chính sách hỗ trợ cụ thể. Cần đặt đúng vị trí từng chủ thể từ nhà trường cho đến doanh nghiệp, người học. Nhà trường phải tự chủ, doanh nghiệp đừng chỉ có kêu tại sao lao động được đào tạo ra không đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp, mà phải liên kết đặt hàng đào tạo. Sau khi nhận lao động về thì các doanh nghiệp cũng cần phải có cơ chế động viên khuyến khích người lao động để họ đóng góp cao nhất cho sự phát triển của doanh nghiệp, tạo ra môi trường làm việc giúp họ nâng cao tay nghề và năng suất lao động. Không chỉ các cơ sở dạy nghề mà đến cả các trường đại học cũng phải có sợ phối hợp với các doanh nghiệp, lựa chọn môn học phù hợp với yêu cầu của các doanh nghiệp và thị trường. Các trường đại học cao đẳng phải hình dung nhu cầu xã hội trong thời gian tới thế nào để chủ động đón đầu cho việc đào tạo. Theo sự phân công mới của Chính phủ thì việc dạy nghề do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội quản lý, đảm trách, được biết tới đây bộ này sẽ phối hợp với các đoàn thể, tổ chức xã hội khảo sát thực trạng thị trường lao động, nhu cầu của các doanh nghiệp, khả năng của các trường đào tạo và cơ sở dạy nghề để có chính sách và các hình thức chỉ đạo, hỗ trợ phù hợp .

                                                                                                                 Trung Vũ