Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Theo với đà phát triển kinh tế xã hội, nhiều vấn đề lớn đặt ra cần giải quyết gấp, như quy hoạch, mở mang hợp lý đô thị, xây dựng thêm các khu công nghiệp, khu chế xuất, lấp đầy nhà máy cho các khu công nghiệp đã lập trước, đừng để nước xả thuỷ điện kết hợp với nước lũ làm trôi dạt nhà cửa, tính mạng của nhân dân, hay, chống ô nhiễm môi trường do nhiều nhà máy xả chất thải, khí thải, nước thải chưa xử lý ra địa bàn, sông ngòi xung quanh, khắc phục tình trạng quá tải của các bệnh viện tuyến trên, hai, ba bệnh nhân phải nằm chung một giường, hoặc đẩy nhanh việc cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước, phát triển thêm nhiều các doanh nghiệp tư nhân, khuyến khích tuổi trẻ khởi nghiệp,... Có lẽ vì thế mà nhiều việc thoạt nhìn tưởng là nhỏ, chuyện vặt, ít được các cơ quan có trách nhiệm và chính quyền cơ sở quan tâm giải quyết. Cho đến cả người dân khi ra phố, mắt nhìn thấy, chân vấp phải mới thấy cần phải giải quyết ngay cũng như phòng ngăn ngay các phế thải từ các cơ sở sản xuất, xây dựng đổ bừa, đổ trộm ra đường, xuống ven sông, hay đổ ở những khu đất còn để trống kề liền với phố, các khu dân cư gây ô nhiễm nghiêm trọng môi trường, phí hại lớn đất đai. Bấy giờ mới bức xúc kêu ca, phản ánh, nhắc nhở chính quyền phường xã, quận huyện, tỉnh, thành phố quan tâm giải quyết. Mà những vấn nạn về phế thải thì đâu có nhỏ chuyện như rác thải sinh hoạt nhiều bà quét nhà rồi đổ bừa ra đường. Theo thống kê của bộ Xây dựng, tổng lượng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hoá chất, phân bón lên tới hơn 20 triệu tấn mỗi năm, cần đến hàng nghìn ha đất để làm chỗ chứa. Dự kiến đến 2018 với số lượng và quy mô các nhà máy phát triển theo quy hoạch, khối lượng rác thải sẽ là 61 triệu tấn, đến năm 2020 là 109 triệu tấn, năm 2030 là 422 triệu tấn. Nhưng ngay chỉ với tổng lượng tro xỉ ở mức vài chục triệu tấn như hiện nay thì số lượng phế thải được xử lý, sử dụng  mới chiếm 30% so với tổng lượng thải ra.

Giải quyết thế nào cho hết, cho hợp lý số phế thải ngày càng lớn, là cả một vấn đề to tát, nhưng nếu không giải quyết nổi sẽ hao tốn lớn về tài nguyên đất làm các bãi chứa, hoặc chiếm dụng bừa bãi các góc phố, các khoảng đất chờ xây dựng rồi gây cản trở xây dựng và giao thông đi lại, ô nhiễm nghiêm trọng môi trường. Nếu ngăn chặn, không để xảy ra như vậy theo cách bắt các nhà máy phải dừng sản xuất, các công trình xây dựng tạm ngừng thi công, sẽ ảnh hưởng lớn đến sản xuất, kinh doanh, xây dựng. Để giải quyết cho hợp lý, chỉ có lợi chứ không thêm khó, gây hại, nhà nước cũng đã có nhiều quy định về xử lý phế thải, nhưng rồi vẫn ách tắc vì những chính sách, quy định đó lại không bắt buộc xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao ngoài mục đích không để gây ô nhiễm môi trường, còn vì mục đích sử dụng làm nguyên liệu sản xuất, vật liệu xây dựng. Nhiều nhà máy nhiệt điện còn dùng nước biển mặn để xả thải và phun vào tro, xỉ nên chất thải đó vĩnh viễn không thể sử dụng được, hoặc xả lẫn lộn phế thải làm giảm hiệu quả xử lý, sử dụng tro, xỉ, thạch cao. Hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn cho xử lý, sử dụng tro, xỉ trong sản xuất vật liệu xây dựng còn thiếu. Nhiều văn bản quy phạm pháp luật về quản lý chất thải chưa đi vào thực tế hoặc chưa có chế tài đủ mạnh. Ở một số nước phát triển, trên 90% lượng tro, xỉ rác thải được xử lý vào nhiều lĩnh vực như san lấp ao hồ để làm nền cho các công trình xây dựng, làm đê kè nền đường, làm phụ gia xi măng cốt liệu nhẹ, bê tông đúc sẵn, gạch không nung, làm nguyên liệu để thu hồi kim loại. Ở Việt nam cũng đã có một sổ nơi sử dụng tro phế thải làm phụ gia bê tông khối lớn cho các trương trình đập thuỷ điện áp dụng công nghệ bê tông đầm lăn, làm gạch bê tông, xi măng cốt liệu, tiếc rằng việc này chưa áp dụng nhiều. Trong khi các nhà máy, nhiều công trình xây dựng lại đang có nhu cầu rất lớn về sử dụng tro, xỉ, thạch cao, hoàn toàn có thể tiêu thụ hết khối lượng phế thải từ các nhà máy nhiệt điện, hoá chất, thay thế cho lượng thạch cao vẫn phải nhập khẩu, để phế thải không chiếm nhiều diện tích đất để chứa đựng, lại không ô nhiễm môi trường.

Theo chỉ thị mới đây của Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, bộ Xây dựng đã phối hợp với các  cơ quan liên đới tổ  chức điều tra, khảo sát đánh giá thực trạng việc xử lý phế thải, tìm cách đẩy mạnh việc dùng làm nguyên liệu. Bắt buộc các nhà máy phải tổ chức xử lý phế thải theo hướng vừa xử lý, vừa sử dụng, nhà nước tạo điều kiện, cơ chế chính sách thuận lợi để các tổ chức, cá nhân tham gia việc sử dụng, tái sử dụng phế thải làm nguyên liệu, vật liệu xây dựng song phải bảo đảm kỹ thuật, quy chuẩn  tiêu chuẩn, sau đó dược coi là sản phẩm hàng hoá vật liệu xây dựng. Mục tiêu là từ nay đến năm 2020 khoảng 75 triệu tấn tro, xỉ sẽ được tái sử dụng làm vật liệu xây dựng. Các doanh nghiệp tham gia xử lý tái chế tro, xỉ, thạch cao sẽ được ưu đãi về thuế, thuê nhà xưởng. Doanh nghiệp xử dụng trên 50% lượng thạch cao làm tấm thạch cao xây dựng được giảm 30% thuế VAT hiện hành.

       Trung Vũ