Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Theo ông Nguyễn Xuân Khánh, vấn đề này vẫn mang tính thời sự và giá trị thực tiễn, bởi lẽ, từ sau khi thực hiện công cuộc đổi mới và đặc biệt là những năm gần đây, công tác lãnh đạo, quản lý ở nước ta đã có những tiến bộ đáng kể, đưa đất nước vượt qua những thử thách, khó khăn, nhưng những hạn chế trong công tác lãnh đạo, quản lý vẫn là vấn đề được xã hội quan tâm. Những hạn chế đó dẫn đến một số quyết định có chứa những quy định thiếu tính khả thi vẫn được ban hành.

Có thể khẳng định, báo chí, nhà báo đóng vai trò quan trọng trong việc tham gia tuyên truyền giám sát và phản biện xã hội. Từ việc tham gia phản biện dự án đường sắt cao tốc Bắc – Nam và gần đây nhất là dự án lấn sông Đồng Nai để xây khu chung cư cao cấp, vấn đề thu phí tại các trạm BOT đến những vấn đề liên quan đến đổi mới hệ thống giáo dục đều thể hiện rất rõ vai trò của báo chí, những đóng góp tích cực của báo chí, nhà báo trong việc tuyên truyền, phản biện chính sách trên tinh thần xây dựng.

Ảnh minh họa - Intenet

Thực tế, báo chí không phải là chủ thể quản lý và giám sát xã hội. Trong bộ máy của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị, xã hội… đều có các cơ quan thực hiện nhiệm vụ lãnh đạo và quản lý. Báo chí chỉ là một trong những phương tiện, những kênh tham gia vào quản lý, giám sát và phản biện xã hội. Tuy nhiên, điều quan trọng là khả năng cung cấp thông tin của báo chí, khả năng huy động trí tuệ của xã hội, đặc biệt là các chuyên gia, các nhà khoa học vào việc tham gia quản lý và giám sát xã hội.

“Thông qua các tác phẩm, các loại hình báo chí, có thể liên kết xã hội, tạo ra những ý kiến đóng góp mang tính xây dựng để chuyển đến các cơ quan quản lý nhà nước. Nhiều tác phẩm báo chí, thông qua việc phản ánh thực tế đã khơi nguồn cho các chủ trương, chính sách giải quyết vấn đề thực tiễn nhưng quan trọng hơn là tạo được niềm tin đối với nhân dân; báo chí đã cung cấp thông tin, phản biện thông tin để các chủ thể quản lý đưa ra những quyết định đúng đắn, phù hợp, khả thi hay điều chỉnh, sửa đổi kịp thời những nội dung không phù hợp.” Ông Nguyễn Xuân Khánh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, báo chí còn là kênh nhanh nhất đưa các quyết định (chủ trương, chính sách, quy định…) đến với khách thể quản lý và tuyên truyền, vận động thực hiện, tạo ra sự đồng thuận xã hội. Với đặc thù của mình, báo chí, nhà báo đã tham gia một cách đa dạng, linh hoạt, hiệu quả trong vấn đề tham gia lãnh đạo, quản lý việc cung cấp thông tin, phản ánh thực tiễn và phản biện các chủ trương, chính sách…

Vấn đề cơ bản là phải biết sử dụng, phát huy loại phương tiện đặc biệt quan trọng này. Trên thực tế, nhiều thông tin trên báo chí đã gây phức tạp thêm vấn đề lãnh đạo, quản lý, gây ra hậu quả về kinh tế cho các doanh nghiệp, cá nhân. Theo ông Nguyễn Xuân Khánh, để báo chí thực hiện tốt vai trò là người cung cấp thông tin, là phương tiện, công cụ của Đảng, Nhà nước… là phương tiện hiệu quả tham gia lãnh đạo, quản lý cũng cần phải có những điều kiện, yêu cầu cụ thể.

Vấn đề thứ nhất, rất quan trọng là các cơ quan quản lý phải chủ động cung cấp thông tin, minh bạch thông tin, đặc biệt là những vấn đề quan trọng, những dự án lớn để báo chí, công chúng thực hiện quyền của mình. Các dự án lớn, chủ trương chính sách lớn trước khi triển khai được công khai lấy ý kiến bằng nhiều kênh khác nhau, trong đó có báo chí thì cơ quan quản lý sẽ nhận được những thông tin phản hồi từ thực tế để từ đó có những điều chỉnh, cân nhắc quyết đáp đúng đắn khả thi nhất. Ví dụ như vào năm 2007, khi chủ trương buộc người tham gia giao thông bằng xe gắn máy, mô tô phải đội mũ bảo hiểm. Trước khi quy định này được áp dụng, dự thảo của quy định đã được các cơ quan báo chí tuyên truyền, lấy ý kiến đóng góp rộng rãi trong các tầng lớp nhân dân. Và kết quả quy định này được triển khai rất hiệu quả, nhận được sự đồng tình của đông đảo người dân.

Trong giai đoạn bùng nổ các loại hình truyền thông, cơ quan quản lý Nhà nước và các cơ quan báo chí phải hỗ trợ cùng chủ động chiếm lĩnh mặt trận thông tin, tránh việc cung cấp thông tin, đưa thông tin chính thống chậm để những thông tin không chính thống lan tỏa trên mạng xã hội và các phương tiện truyền thông phi chính thống khác làm ảnh hưởng tiêu cực, phức tạp thêm tình hình.

Vấn đề thứ hai, “xây dựng đội ngũ nhà báo có tâm và tầm” về phía cơ quan báo chí và nhà báo, thực tế để nhà báo thực hiện tốt nhiệm vụ này hoàn toàn không dễ, phải đáp ứng những yêu cầu khắt khe về đạo đức và tính chuyên nghiệp; nhà báo phải có một sự am hiểu sâu sắc về lĩnh vực tham gia, phải hiểu biết về pháp luật, phải có kỹ năng nghề nghiệp nhà báo mới tạo nên những tác phẩm có giá trị đích thực có tác động mạnh mẽ đến xã hội, đến các cơ quan lãnh đạo, quản lý. Trong thời gian qua, số lượng tác phẩm có tính phản biện xã hội ngày càng xuất hiện nhiều trên các sản phẩm báo chí và xã hội thực sự đã mang lại hiệu quả nhưng trong số những tác phẩm đó, số lượng tác phẩm của chính các nhà báo không nhiều mà chủ yếu là của các chuyên gia, các nhà khoa học. Thực tế đó cũng đặt ra một số câu hỏi cần phải suy ngẫm. Thời gian gần đây có không ít phóng viên khi tác nghiệp còn non nớt kinh nghiệm, không tuân thủ Luật Báo chí, tự cho mình quyền vượt lên trên các quy định của Luật Báo chí khi tiếp xúc với những người có trách nhiệm cung cấp thông tin. Điều đó đã tác động tiêu cực đến tâm lý người cung cấp thông tin và ít nhiều những thông tin thu thập được cũng bị ảnh hưởng về mặt khách quan. Trong khi đó nhiệm vụ hàng đầu, quan trọng của lao động báo chí là thu thập được những thông tin khách quan, trung thực. Chính vì vậy, nhà báo phải có “tầm” nhưng cũng phải có “tâm” trong sáng. Bởi một thông tin không chính xác, không khách quan cũng có thể gây hậu quả cho xã hội, làm phức tạp vấn đề. Câu nói “Mắt sáng, lòng trong, bút sắc” của Nhà báo Hữu Thọ vẫn mãi mãi có giá trị đối với người làm báo.

Ông Nguyễn Xuân Khánh nhận định, các cơ quan báo chí cần có chiến lược đào tạo nguồn nhân lực trên tinh thần “thạo một việc, biết nhiều việc”. Chẳng hạn đối với PV không phân biệt PV báo in hay báo điện tử, phát thanh hay truyền hình. Mỗi PV phải tích hợp được các kĩ năng đầy đủ như: Viết, biên tập, quay phim, chụp hình, dựng clip… Có như vậy các cơ quan báo chí mới ứng được nhiệm vụ trong tình hình mới./.

Lan Anh (Lược ghi)