Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tòa án nhân dân tối cao (TANDTC) vừa công bố Kết luận thanh tra số 38/KL-TANDTC ngày 20/01/2025 về công tác xét xử tại Tòa án nhân dân thành phố Huế và một số đơn vị Tòa án nhân dân cấp huyện thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Kết quả thanh tra đã phát hiện nhiều vi phạm nghiêm trọng về thời hạn xét xử, quản lý đơn khởi kiện và vi phạm trong công tác hoãn chấp hành án phạt tù.

Vi phạm thời hạn xử lý đơn khởi kiện và tồn đọng nghiêm trọng

Theo kết luận thanh tra, cả ba đơn vị Tòa án được thanh tra đều có số lượng đơn khởi kiện tồn đọng rất lớn, chưa được giải quyết đúng thời hạn. Tòa án nhân dân thành phố Huế hiện có 99 đơn khởi kiện, Tòa án nhân dân thành phố Huế (cũ) có 19 đơn và Tòa án nhân dân huyện Phú Lộc (cũ) có 12 đơn vi phạm thời hạn xử lý, tổng cộng lên đến 130 đơn.

Đáng chú ý, trong số đơn vi phạm thời hạn còn nhiều đơn quá hạn trên 01 năm nhưng chưa được xử lý. Cụ thể, Tòa án nhân dân thành phố Huế có 45 đơn trong tình trạng này, cho thấy sự buông lỏng quản lý nghiêm trọng trong công tác tiếp nhận và xử lý đơn khởi kiện.

Kết luận thanh tra chỉ rõ: "Việc các Tòa án không cập nhật đầy đủ các thông tin theo quy định vào Sổ theo dõi việc nhận đơn khởi kiện, đơn yêu cầu và để đơn khởi kiện, đơn yêu cầu vi phạm thời hạn xử lý là thực hiện chưa nghiêm Quyết định số 289/QĐ-TANDTC ngày 15/12/2017 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Điều 191 Bộ luật tố tụng dân sự và Điều 121 Luật tố tụng hành chính."

Tòa án nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế, nay là Tòa án nhân dân TP Huế. Ảnh: ITN 

Bên cạnh đó, tình trạng vi phạm thời hạn chuẩn bị xét xử các vụ việc cũng hết sức nghiêm trọng. Theo báo cáo, từ ngày 01/10/2021 đến ngày 31/8/2024, có tổng cộng 398 vụ việc vi phạm thời hạn chuẩn bị xét xử. Sau khi kiểm tra, có 199 vụ việc đã giải quyết xét xử hoặc có quyết định đưa vụ án ra xét xử, 199 vụ việc còn lại vẫn vi phạm về thời hạn.

Đặc biệt nghiêm trọng, Đoàn Thanh tra phát hiện có một số vụ việc Tòa án đã thụ lý trong thời gian rất dài nhưng đến nay vẫn chưa có kết quả giải quyết như: Tòa án nhân dân thành phố Huế có 01 vụ việc thụ lý từ năm 2012, 02 vụ việc thụ lý từ năm 2017, 02 vụ việc thụ lý từ năm 2018 và 07 vụ việc thụ lý từ năm 2019. Tòa án nhân dân thành phố Huế (cũ) có 01 vụ việc thụ lý từ năm 2015, 02 vụ việc thụ lý từ năm 2017, 01 vụ việc thụ lý từ năm 2018 và 03 vụ việc thụ lý từ năm 2019.

Theo kết luận thanh tra, nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế này là "do số lượng vụ việc các Tòa án phải giải quyết ngày càng tăng; các vụ án quá thời hạn giải quyết đều là vụ việc phức tạp về dân sự, hôn nhân và gia đình liên quan đến tranh chấp quyền sử dụng đất, chia thừa kế, cần phải xem xét thẩm định tại chỗ và định giá tài sản, đương sự không hợp tác, vụ án có yếu tố nước ngoài."

Việc ra quyết định hoãn chấp hành hình phạt tù cũng được phát hiện nhiều sai sót nghiêm trọng tại cả ba đơn vị được thanh tra. Trong tổng số 82 trường hợp được hoãn chấp hành hình phạt tù (Tòa án nhân dân thành phố Huế: 33 trường hợp, Tòa án nhân dân thành phố Huế (cũ): 46 trường hợp, Tòa án nhân dân huyện Phú Lộc (cũ): 03 trường hợp), có tới 28 trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật. Các vi phạm này cho thấy các Tòa án đã không tuân thủ nghiêm quy định tại Điều 6 Thông tư liên tịch số 01/2021/TTLT về điều kiện hoãn chấp hành án phạt tù.

Tỷ lệ án bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra một vấn đề đáng quan ngại về trách nhiệm của Thẩm phán trong việc ban hành bản án, quyết định. Tại Tòa án nhân dân thành phố Huế, trong nhiệm kỳ Thẩm phán, các Thẩm phán đã giải quyết, xét xử 2.485 vụ, việc. Có 12 bản án, quyết định bị hủy, chiếm tỷ lệ 0,48%, trong đó có 09 bản án, quyết định bị hủy do lỗi chủ quan của Thẩm phán, chiếm tỷ lệ 0,36%.

Đặc biệt, căn cứ tài liệu trong quá trình thanh tra, tại thời điểm thanh tra có 01 Thẩm phán tại Tòa án nhân dân thành phố Huế có bản án bị hủy do lỗi chủ quan chiếm tỷ lệ trên 1,16% trên tổng số vụ, việc đã tham gia giải quyết, xét xử (Thẩm phán Bùi Văn Thanh 1,2%). Đây là vi phạm khoản 7 Điều 9 Quyết định số 120/QĐ-TANDTC về xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân.

Kết luận thanh tra cũng chỉ ra nhiều thiếu sót trong công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo của các Tòa án. Cụ thể, Sổ tiếp công dân của các Tòa án ghi chép không đầy đủ nội dung theo quy định tại Điều 25 Luật Tiếp công dân. Tòa án nhân dân huyện Phú Lộc (cũ) thậm chí không có biển hiệu địa điểm tiếp công dân.

Nhiều vụ việc giải quyết khiếu nại, tố cáo vi phạm thời hạn giải quyết theo quy định tại khoản 3, khoản 6 Điều 194 Bộ luật tố tụng dân sự. Tòa án nhân dân thành phố Huế, Tòa án nhân dân huyện Phú Lộc (cũ) cũng chưa tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục theo quy định, như chưa tổ chức đối thoại, chưa công khai quyết định giải quyết khiếu nại.

Trên cơ sở kết quả thanh tra, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao yêu cầu các Tòa án là đối tượng thanh tra thực hiện ngay việc tổ chức kiểm điểm, chấn chỉnh, khắc phục ngay những vi phạm, thiếu sót đã được chỉ ra trong Kết luận, đặc biệt là vi phạm về thời hạn xử lý đơn khởi kiện, đơn yêu cầu, các vụ án để quá thời hạn giải quyết, các vụ án tạm đình chỉ và các trường hợp hoãn chấp hành hình phạt tù vi phạm quy định. Xử lý trách nhiệm đối với người đứng đầu Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án có vi phạm theo Quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong Tòa án nhân dân.

Đồng thời, tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ, tăng cường công tác kiểm tra trên tất cả các lĩnh vực hoạt động của các Tòa án, nhất là hoạt động xét xử và công tác thi hành án hình sự. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ trong các hoạt động quản lý như: công tác nhận đơn, thụ lý, giải quyết các vụ việc thuộc thẩm quyền, công tác thi hành án hình sự. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục và quán triệt thực hiện các văn bản pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.