Cây xóa đói giảm nghèo cho đồng bào dân tộc thiểu số

Từ năm 2017, Công ty Vinafi đến xã Liên Hòa, huyện Vân Hồ, Sơ La khảo sát điều kiện để phát triển vùng nguyên liệu cây gai xanh lấy sợi. Tuy nhiên, kỹ thuật trồng, chăm sóc cây gai xanh còn hạn chế nên năng suất đạt được chưa cao, đến hết năm 2018, trên địa bàn xã Liên Hòa mới chỉ có 6 hộ tham gia trồng với diện tích 4ha.

Năm 2019, dự án “Nâng cao quyền tự chủ kinh tế và vị thế của phụ nữ thông qua phát triển chuỗi liên kết sản xuất và tiêu thụ gai xanh do phụ nữ làm chủ” được triển khai trên địa bàn huyện Mộc Châu và huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La, với sự tham gia của các đối tác là công ty Vinafi, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Sở NN&PTNT). Từ đây, người dân tham gia dự án được tập huấn kỹ thuật gieo, trồng và chăm sóc (cắt tỉa, tưới nước và bón phân), thu hoạch, bảo quản cây gai xanh. Công ty Vinafi hỗ trợ vật tư sản xuất ban đầu, máy móc để bà con yên tâm sản xuất. Sản phẩm gai xanh được Công ty thu mua toàn bộ với giá ổn định.

 Người dân ở Vân Hồ trồng cây gai xanh. Ảnh: CK

Kết quả, thu nhập từ cây gai xanh tăng lên rất cao, ngoài sự mong đợi của bà con dân tộc Thái nơi đây. Hiện, bình quân mỗi ha đất trồng cây gai xanh cho thu hoạch 5 lứa/năm, mỗi lứa cho 1.000-1.200kg gai khô, doanh thu đạt 160 triệu đồng/năm, cao gấp 6 lần so với trồng ngô, sắn.

Theo thống kê từ năm 2019 đến nay, đã có 13 nhóm liên kết sản xuất, thực hiện nhiều khóa tập huấn cho các thành viên đến từ 9 nhóm sản xuất và đào tạo giảng viên nguồn cho đội ngũ quản lý và nông dân nòng cốt. Tính đến hiện tại, số tham gia dự án đã đạt 932 người, trong đó 50% là phụ nữ và 100% là người dân tộc thiểu số.

“Có thể nói, cây gai xanh đã góp phần vào việc xoá đói giảm nghèo cho người dân địa phương”, ông Vì Văn Luyến, Chủ tịch UBND xã Liên Hoà nhấn mạnh.

Đảm bảo sinh kế theo hướng bền vững

Chăm sóc cây gai xanh cũng đã và đang trở thành việc làm quen thuộc của những người phụ nữ thôn Đồng Vệ, xã Chiềng Ken, huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai. Sắc áo truyền thống của người Xa Phó, người Tày, người Dao, người Thái, người Mông… nổi bật giữa những lùm cây sắp đến kỳ thu hoạch.

Trước đây, cả vùng chỉ trồng ngô, trồng sắn, trồng lúa, mỗi năm thu vài ba triệu, cuộc sống không đảm bảo. Cái nghèo mãi đeo đẳng các gia đình nơi vùng cao của tỉnh Lào Cai này. Từ năm 2017, nhận thấy hiệu quả kinh tế từ cây gai xanh - loại cây có thể khai thác để làm nguyên liệu dệt may, Hội Phụ nữ huyện Văn Bàn triển khai dự án Phụ nữ làm chủ chuỗi giá trị cây gai xanh, vận động bà con tham gia để thay đổi cơ cấu cây trồng, cuộc sống đã dần thay đổi.

Chị Lương Thị Điến, dân tộc Xa Phó, Tổ trưởng Tổ liên kết trồng cây gai xanh thôn Đồng Vệ, xã Chiềng Ken cho hay, khi mới được vận động tham gia dự án trồng cây gai xanh, năm đầu tiên, chỉ có 6 hộ tham gia. Chị em lo lắng lắm, sợ không làm được vì đây là loại cây trồng mới.

 Niềm vui khi cây gai xanh cho "quả ngọt". Ảnh: CK

Thế nhưng, khi Hội Phụ nữ huyện Văn Bàn tổ chức các buổi vận động; phân tích giá trị, trồng, chăm sóc; tập huấn kiến thức kỹ năng cho bà con. Năm đầu tiên là minh chứng rõ rệt nhất cho thấy hiệu quả kinh tế do cây gai xanh mang lại: doanh thu từ 120 - 160 triệu đồng/năm, sau khi từ các loại chi phí, có thể thu về 40 - 60 triệu đồng/ha. Thu nhập từ cây gai xanh tăng cao hơn từ 4 - 5 lần so với trồng ngô, trồng sắn. Từ 3 ha trồng cây gai xanh, đến nay, sau 3 năm, dự án đã mở rộng ra được 50 ha với 171 hộ tham gia.

“Nếu như trước đây, người phụ nữ dân tộc không được quyền phát biểu, nói lên ý kiến của mình, không được phản đối lại ý kiến của chồng, thì nay đã khác. Có chuyện gì, vợ chồng cùng bàn bạc, giải quyết. Đàn ông trong gia đình cũng tham gia chia sẻ việc nhà và giúp đỡ vợ con trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm. Nhiều chị em đã trở thành giám đốc HTX, tổ trưởng tổ liên kết, lãnh đạo doanh nghiệp…”, chị Hoàng Thị Năm, dân tộc Tày, thôn Nà Lộc, xã Khánh Yên Hạ chia sẻ.

Đến nay, vùng nguyên liệu gai xanh của huyện Văn Bàn đã phát triển lên 70 ha, tập trung chủ yếu ở các xã Khánh Yên Hạ, Chiềng Ken, Khánh Yên Thượng. Thông qua thành lập các tổ sản xuất do phụ nữ lãnh đạo, kết nối bà con với doanh nghiệp và hướng dẫn về kỹ thuật, dự án Phát triển cây gai xanh của Hội Phụ nữ huyện Văn Bàn được kỳ vọng sẽ xây dựng vùng trồng gai xanh rộng 500 ha, mang lại thu nhập cao gấp 3-4 lần cho 3.550 chị em phụ nữ dân tộc Tày, Mông và Xa Phó tại địa phương./.

 Quỳnh An