Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Quang cảnh hội thảo “Góp ý sửa đổi Luật Thi hành án dân sự - Giải pháp xử lý tài sản trong thi hành án các vụ án kinh tế”. Ảnh: PV

Hội thảo quy tụ nhiều chuyên gia am tường về công tác thi hành pháp luật nói chung và thi hành án dân sự (THADS) nói riêng gồm: GS.TS Đỗ Văn Đại, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Luật TP.HCM; TS.LS Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên Đoàn Luật sư Việt Nam; PGS.TS Lê Vũ Nam, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐHQG TP.HCM; Luật sư Lê Hồng Nguyên, Ủy viên ban Thường vụ Liên đoàn Luật sư Việt Nam; Ông Ngụy Cao Thắng, Giám đốc Trung tâm dịch vụ đấu giá tài sản TP.HCM; TS. Nguyễn Văn Tiến, Phó trưởng khoa Luật Dân sự, Trường ĐH Luật TP.HCM; TS. Thái Thị Tuyết Dung, Phó Trưởng ban phụ trách Ban Thanh tra - Pháp chế, ĐHQG TP.HCM; Luật sư Nguyễn Thành Công; Ủy viên BCN Đoàn Luật sư TP.HCM… cùng nhiều chuyên gia uy tín khác.

Trước yêu cầu thực tiễn, sau hơn 16 năm thi hành Luật THADS 2008, Bộ Tư pháp đang chủ trì xây dựng Dự thảo Luật THADS (sửa đổi).

Theo dự thảo tờ trình của cơ quan chủ trì soạn thảo, Luật THADS năm 2008 đã từng bước tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi, nâng cao hiệu quả công tác THADS. Dù vậy, công tác THADS trên thực tiễn vẫn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Tính chất của các vụ việc ngày càng phức tạp, nhất là những vụ việc phải kê biên, xử lý tài sản bảo đảm là bất động sản, nhà đất có giá trị lớn, rải rác ở nhiều địa phương; tình trạng pháp lý của tài sản để bảo đảm thi hành án thường phức tạp, nhiều trường hợp đến giai đoạn thi hành án thì xuất hiện các vấn đề pháp lý phát sinh, cần phải xác minh, làm rõ và giải quyết trước khi xử lý; nhiều tài sản xử lý là dự án hiện chưa hoàn chỉnh thủ tục pháp lý về đầu tư và đất đai theo quy định…

Thực tiễn cho thấy, nhiều vụ án lớn, dù đã tuyên án nhiều năm những vẫn chưa thể thi hành án dứt điểm.

Mới đây, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân. Theo tinh thần của Nghị quyết 68, Nhà nước đảm bảo tạo môi trường kinh doanh minh bạch, an toàn và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của doanh nghiệp, doanh nhân. Đặc biệt, Nghị quyết đã đề ra biện pháp chống hình sự hóa các quan hệ dân sự, kinh tế đảm bảo nguyên tắc “ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước”. Theo đó, “trường hợp áp dụng thực tiễn pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự. Trường hợp đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước và là căn cứ quan trọng để xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo”. 

Nghị quyết cũng yêu cầu phải bảo đảm việc niêm phong, kê biên tạm giữ, phong tỏa tài sản liên quan đến vụ việc, vụ án phải theo đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục, phạm vi, không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức… Có thể thấy, theo tinh thần của Nghị quyết 68 thì trong một vụ án, việc xử lý tài sản để khắc phục hậu quả là vô cùng quan trọng.

Ông Nguyễn Văn Hòa, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TPHCM phát biểu tại hội thảo. Ảnh: PV

Theo ông Nguyễn Văn Hòa, Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự TPHCM, công tác thi hành án tại TPHCM chiếm khoảng 10 - 15% về số vụ việc, nhưng giá trị tài sản phải xử lý chiếm từ 35% đến 50% tổng giá trị toàn quốc. Trong 3 năm gần đây, Cơ quan thi hành án tại TPHCM đã thu hồi được trên 50.000 tỷ đồng, chiếm 76-96% của cả nước. Cục THADS TPHCM đang phối hợp xử lý tài sản trước khi tuyên án theo tinh thần Nghị quyết 164/2024 về thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự.

Ông Hòa cũng lấy ví dụ tại vụ án tập đoàn Vạn Thịnh Phát của bà Trương Mỹ Lan, Cục THADS TPHCM đã thực hiện tốt công tác phối hợp với các cơ quan C03 - Bộ Công an, Tòa án, Viện kiểm sát và các luật sư... để làm rõ tính chất tài sản, dòng tiền ngay từ giai đoạn điều tra, từ đó đạt hiệu quả cao.

“Chúng tôi đã nhiều lần đề xuất xây dựng quy trình riêng cho xử lý tài sản trong các vụ án kinh tế, tham nhũng để tận dụng lợi thế trong từng giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử. Việc này nhằm đảm bảo hiệu quả thu hồi tài sản. Tuy nhiên, đây vẫn là nội dung cần trao đổi và hoàn thiện”, ông Nguyễn Văn Hòa nêu ý kiến. 

Luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam phát biểu tại hội thảo. Ảnh: PV

Theo Luật sư Phan Trung Hoài, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, cần có cơ chế xử lý tài sản đang hình thành dở dang hoặc chưa hoàn thiện về pháp lý; định giá tài sản theo giá thị trường. Ngoài ra, cần hoàn thiện quy định về thu thập thông tin khách quan, xác định thời điểm định giá và hướng dẫn cụ thể về định giá tài sản đặc thù, đảm bảo tính thống nhất và có lợi cho người phạm tội.

Ông Phan Trung Hoài phân tích, để thi hành án triệt để các tài sản trong các vụ án kinh tế mà chỉ sửa mỗi Luật THADS thì chưa đảm bảo. Nhưng trước mắt, ở các vụ án có tài sản bị kê biên, phong tỏa giá trị lớn, hồ sơ pháp lý phức tạp hay có dự án bất động sản còn vướng mắc thì cần thành lập Hội đồng xử lý tài sản thi hành án trong vụ án đó. Việc này cần luật hóa trong Luật THADS sửa đổi này, nhằm xử lý minh bạch, bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của bị cáo, đương sự và lợi ích của Nhà nước, cơ quan, tổ chức.