Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Thực tế, tại các cuộc thảo luận này, giới phân tích không chỉ tập trung vào câu hỏi liên quan đến tương lai và sự ổn định của châu Á-Thái Bình Dương mà còn  tranh cãi gay gắt về việc làm thế nào để kiểm soát được sự trỗi dậy của Trung Quốc và dung hòa sức mạnh của con rồng châu Á với sức mạnh Mỹ trong khu vực.

Trong bối cảnh không chỉ Trung Quốc mà các quốc gia châu Á-Thái Bình Dương cũng đang chứng tỏ sự trỗi dậy mạnh mẽ của họ, vấn đề cốt lõi mà Washington đang phải đối mặt là vấn đề chia sẻ quyền lực với các thế lực mới trong khu vực. Việc tìm ra câu trả lời cho vấn đề này vô cùng quan trọng đối với sự ổn định chính trị của Châu Á trong thời gian tới đây khi quá trình chuyển giao cán cân quyền lực khu vực về bản chất là một quá trình không lấy gì làm ổn định.

Từ trước đến giờ, Washington vẫn lập luận rằng cần phải nhận thức được mối quan hệ giữa sự tăng trưởng kinh tế Châu Á với cân bằng sức mạnh chiến lược trong châu lục. Tới thời điểm hiện tại, Trung Quốc đã “đủ lông đủ cánh” để đối đầu với sức mạnh của Mỹ tại châu Á và trên thực tế họ đang cạnh tranh quyết liệt với cường quốc số 1 thế giới để giành ảnh hưởng trong khu vực.

Nói cách khác, sự trỗi dậy của người khổng lồ châu Á đã đặt dấu chấm hết cho sự thống trị của Mỹ trong khu vực và trật tự châu Á trong lòng bàn tay Mỹ hiện cũng trở thành chuyện của dĩ vãng.Sự trỗi dậy của Trung Quốc đặt dấu chấm hết cho sự thống trị của Mỹ tại châu Á. Ảnh minh họa: Telegraph.Trong bài bình luận đăng trên East Asia Forum, Peter Drysdale, Biên tập viên tạp chí Đông Á nhận định khả năng trật tự châu Á trong tương lai sẽ được sắp đặt bởi sự cạnh tranh chiến lược giữa Mỹ và Trung Quốc. Sự cạnh tranh này có thể nguy hiểm và phức tạp nhưng liệu nó có thể trở thành phương án tốt nhất hay không thì còn phụ thuộc vào một trong hai khả năng sau.

Khả năng đầu tiên là Trung Quốc trở thành kẻ thống trị, hệ lụy là một cuộc cạnh tranh khốc liệt với con rồng châu Á sẽ diễn ra trong khu vực bởi khó có quốc gia nào chấp nhận tồn tại dưới quyền bá chủ của họ.
Tuy nhiên, có một khả năng khác trong đó, Mỹ tiếp tục hiện diện tại châu Á nhằm cân bằng quyền lực với Trung Quốc mà không tham vọng đơn phương thống trị châu Á. Khả năng này xuất phát từ việc Nhà Trắng không ngừng kêu gọi thiết lập “sự phối hợp của các cường quốc” tại châu Á-Thái Bình Dương.

Khả năng này hoàn toàn có thể dẫn tới một kết quả tốt đẹp cho châu Á – Thái Bình Dương nếu được hiện thực hóa. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn không dễ chút nào bởi để đạt được kết quả này, cả Trung Quốc và Mỹ phải chấp nhận thảo luận và thỏa hiệp về quyền lợi của mỗi bên và chịu chia sẻ quyền lực cùng nhau.

Trong bài bình luận “Tại châu Á ngày nay” mới đây của Amitav Acharya, một học giả nghiên cứu tại ĐH Washington đưa ra một tình huống hoàn toàn đối lập. Trong bài bình luận này, ông chia sẻ “có vô số cơ chế cho sự ổn định: sự phụ thuộc lẫn nhau về kinh tế củng cố và làm tăng sự ràng buộc liên quan đến vấn đề tồn vong của các quốc gia cũng như các quyền lợi đi kèm; Các liên minh trụ cột với Mỹ muốn bảo tổn thế cân bằng quyền lực; các thể chế hợp tác chú trọng đối thoại, vì thế, thói cư xử mang tính cực đoan bị giảm thiểu đi. Các yếu tố trên, nếu tách riêng không bao giờ có khả năng đảm bảo cho một trật tự ổn định nhưng khi được đặt cạnh nhau, chúng lại tạo ra các điều kiện cho sự ổn định.

Cũng theo ông Archarya, ba kịch bản chi phối các cuộc đối thoại về tương lai chính trị châu Á đã lỗi thời. Đầu tiên là kịch bản Trung Quốc bây giờ là Đức của những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 với các dự đoán rằng tranh giành quyền lực sẽ dẫn đến sự bùng nổ chiến tranh. Bức tranh của châu Âu trong quá khứ sẽ trở thành viễn cảnh của châu Á trong tương lai.

Khả năng thứ hai là sự trỗi dậy của Trung Quốc gần giống với Mỹ ở thế kỷ 19. Ở thời điểm này, theo sau khi lớn mạnh lên, Mỹ nỗ lực gia tăng ảnh hưởng và áp đặt các quy tắc lên khu vực Mỹ Latinh và Caribe. Trong khi ngày nay, Trung Quốc rõ ràng đang cố gắng mở rộng ảnh hưởng của họ tại Trung Á, Đông Nam Á và một số đất nước thuộc khu vực Nam Á. Do đó, bức tranh quá khứ của Mỹ sẽ trở thành tương lai của chính châu Á.

Kịch bản thứ ba, châu Á sẽ quay trở lại tuân theo trật tự chư hầu trong đó, Trung Quốc giữ vai trò thống trị như là một bá chủ ôn hòa, có quyền đặt ra các đặc quyền thương mại nhưng có trách nhiệm bảo vệ an ninh cho các láng giềng nhỏ bé của họ. Điều đó có nghĩa là, châu Á sẽ tái hiện lại bức tranh quá khứ của chính mình.

Theo kết luận của ông Archarya, chẳng có kịch bản nào trong ba kịch bản trên quyết định tương lai chính trị đặc thù của châu Á. Ông lập luận, những thiếu sót của chúng chính là không quan tâm đến những thay đổi quan trọng ở châu Á trong những thập kỷ qua.

Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, có ba yếu tố định hình an ninh của châu Á đó là:  chủ nghĩa kinh tế quốc gia, chủ nghĩa đa phương hóa an ninh và chủ nghĩa độc đoán chính trị. Tuy nhiên, trong những thập kỷ vừa qua, châu Á đạt được những thành tựu quan trọng trong việc quốc tế hóa nền kinh tế, thành lập các tổ chức đa phương và dân chủ hóa nền chính trị.

Ngoài ra, điều đáng chú ý là, ông Acharya kịch liệt bác bỏ quan điểm về một châu Á nằm trong “sự phối hợp của các cường quốc” nhằm mục đích điều khiển sự chuyển giao chính trị của toàn châu Á.

Theo ông, trật tự đang được thai nghén tại châu Á hiện nay không giống với những gì từng xảy ra ở châu Âu thế kỷ 19. Việc coi châu Á như một “sự phối hợp của các cường quốc” thật viễn vông và hết sức nguy hiểm.

Để thật sự tạo ra sự phối hợp, các cường quốc lớn cần phải tìm thấy điểm chung ở hệ tư tưởng của họ. Tuy nhiên, việc chờ đợi Trung Quốc tiến đến hệ tư tưởng dân chủ như Mỹ là điều hoàn toàn vô ích và lãng phí thời gian.

Cuối cùng, ông Archarya kết luận: sự cạnh tranh giữa các cường quốc tại châu Á sẽ không kết thúc. Tuy nhiên, với nghệ thuật lãnh đạo đất nước, tài trí và sự khôn khéo của các nhà lãnh đạo cộng với sự may mắn, một châu Á thế kỷ 21 sẽ có thể tránh được phong ba bão táp – điều mà châu Âu thế kỷ 20 không tránh được trong một cuộc cạnh tranh tương tự.

Theo Bạch Dương / Đất Việt