Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Khoản 16 Điều 2 Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 được sửa đổi, bổ sung năm 2004, năm 2005 quy định về vấn đề này như sau: "Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật bao gồm quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu, quyết định giải quyết khiếu nại lần hai mà trong thời hạn do pháp luật quy định người khiếu nại không khiếu nại tiếp, không khởi kiện vụ án hành chính tại Toà án".

Ảnh minh họa

Theo quy định trên thì thời điểm quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật được hiểu:

- Sau 30 ngày (hoặc không quá 45 ngày đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn) kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu của Chủ tịch UBND cấp xã, Chủ tịch UBND cấp huyện, Thủ trưởng cơ quan thuộc UBND cấp huyện, thuộc sở, ngành; Giám đốc sở, thủ trưởng các ngành thuộc UBND cấp tỉnh và một số trường hợp của UBND cấp tỉnh) mà không khiếu nại tiếp hay khởi kiện tại Toà án.

- Sau 30 ngày (hoặc không quá 45 ngày đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn) kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu của Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh mà không khởi kiện tại Toà.

- Sau 30 ngày (hoặc không quá 45 ngày đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn) kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần hai mà không khởi kiện tại Toà.

- Quyết định giải quyết khiếu nại (lần đầu và lần hai) chưa có hiệu lực nếu quyền khởi kiện của công dân vẫn còn và khiếu kiện đó vẫn đang được cơ quan có thẩm quyền (cơ quan hành chính hay Toà án) xem xét, giải quyết.

Như vậy, thời điểm có hiệu lực pháp luật của quyết định giải quyết khiếu nại không được quy định một cách rõ ràng, cụ thể mà nó được “ẩn” trong các Điều 2 (khoản 16), Điều 39 và Điều 46 Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 được sửa đổi, bổ sung năm 2004, năm 2005. Chính vì “ẩn” trong các điều luật nên ở một số cơ quan hành chính nhà nước, nhất là cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương đã có sự hiểu sai và hiểu khác nhau về vấn đề này. Cá biệt có địa phương (cấp tỉnh) ghi rõ thành một điều luật trong quyết định giải quyết là “Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký”.

Vì quyết định giải quyết khiếu nại còn phụ thuộc vào việc công dân có tiếp tục thực quyền khiếu kiện tiếp nữa hay không nên chúng ta không thể biết trước được thời điểm bắt đầu từ khi nào, do vậy không nên quy định cụ thể về thời điểm có hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại trong quyết định giải quyết khiếu nại mà chỉ nên hướng dẫn công dân thực hiện quyền khiếu kiện tiếp theo của mình khi có căn cứ cho rằng quyết định giải quyết đó là chưa đúng, chưa khách quan. Và đương nhiên, hết thời hạn đó mà công dân không thực hiện quyền khiếu kiện tiếp theo như pháp luật cho phép thì quyết định giải quyết khiếu nại sẽ đương nhiên có hiệu lực pháp luật và có hiệu lực thi hành trên thực tế.

Về vấn đề này, Thanh tra Chính phủ đã có hướng dẫn cụ thể tại Biểu mẫu số 43 Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu; 44 Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai ban hành kèm theo Quyết định số 1131/2008/QĐ-TTCP ngày 18 tháng 6 năm 2008. Tuy nhiên, một số địa phương chưa thực hiện theo các biểu mẫu hướng dẫn của Thanh tra Chính phủ, cùng với việc nghiên cứu chưa sâu các quy định của pháp luật về thời điểm có hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại dẫn đến có những quy định sai sót như đã nêu ở trên. Điều này một mặt đã làm mất đi quyền khiếu kiện của công dân, mặt khác dẫn đến sai phạm trong việc thực thi quyết định giải quyết khiếu nại có “hiệu lực” của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp dưới.

Để có sự hiểu thống nhất và hiểu đúng về thời điểm có hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại, Luật Khiếu nại năm 2011 đã quy định cụ thể vấn đề này như sau:

“Điều 44. Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật

1. Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu có hiệu lực pháp luật sau 30 ngày, kể từ ngày ban hành mà người khiếu nại không khiếu nại lần hai; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.

2. Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai có hiệu lực pháp luật sau 30 ngày, kể từ ngày ban hành; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.
3. Trường hợp người khiếu nại không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì có quyền khởi kiện vụ án hành chính tại Tòa án theo quy định của Luật tố tụng hành chính.

4. Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật có hiệu lực thi hành ngay”.

Quy định trên đã khắc phục tình trạng hiểu không đúng và không thống nhất từ phía cơ quan nhà nước, nhưng lại gây bất lợi cho người khiếu nại. Sự bất lợi ở chỗ lợi dụng quy định trên, sẽ xảy ra tình trạng một số cơ quan nhà nước khi ban hành quyết định giải quyết khiếu nại cố ý chậm gửi cho công dân quyết định giải quyết. Khi công dân nhận được quyết định giải quyết thì thời hạn thực hiện quyền khiếu nại tiếp hoặc khởi kiện tại toà đã hết hoặc gần hết. Và đương nhiên công dân sẽ khó có thể thực hiện được quyền khởi kiện tiếp theo mà buộc phải thực hiện quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực vì thời điểm quyết định có hiệu lực được tính từ ngày ban hành.

Để đảm bảo tính khách quan, đảm bảo quyền lợi của người dân nên quy định thời điểm có hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại như Luật Khiếu nại, tố cáo năm 1998 chứ không nên quy định thời điểm có hiệu lực của quyết định giải quyết khiếu nại tính từ ngày ban hành. Do vậy, Điều 44 Luật Khiếu nại nên được sửa đổi bằng việc loại bỏ khoản 3 vì không liên quan và bổ sung vào khoản 1 cụm từ “…người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu… hoặc không khởi kiện tại Tòa án”; khoản 2 cụm từ “…kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần hai mà người khiếu nại không khởi kiện tại Tòa án…”.
Cụ thể như sau:

“Điều 44. Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật

1. Quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu có hiệu lực pháp luật sau 30 ngày kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu mà người khiếu nại không khiếu nại lần hai hoặc không khởi kiện tại Tòa án; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.

2. Quyết định giải quyết khiếu nại lần hai có hiệu lực pháp luật sau 30 ngày, kể từ ngày người khiếu nại nhận được quyết định giải quyết khiếu nại lần hai mà người khiếu nại không khởi kiện tại Tòa án; đối với vùng sâu, vùng xa đi lại khó khăn thì thời hạn có thể kéo dài hơn nhưng không quá 45 ngày.

3. Quyết định giải quyết khiếu nại có hiệu lực pháp luật có hiệu lực thi hành ngay”.

Việc sửa đổi như trên vừa giúp cho người giải quyết khiếu nại cũng như người khiếu nại hiểu đúng và hiểu thống nhất, vừa đảm bảo được quyền lợi của công dân, cơ quan, tổ chức khi phát sinh khiếu nại./.

Mai Văn Duẩn
Văn phòng UBND tỉnh Bắc Ninh