Nguy cơ gây thất thu ngân sách Nhà nước

Thông báo Kết luận thanh tra 1570/TB-TTCP ngày 25/7/2024 của Thanh tra Chính phủ nêu ra nhiều sai phạm, tồn tại về việc chấp hành chính sách pháp luật trong quản lý, sử dụng đất đai, đất có nguồn gốc từ các nông, lâm trường trên địa bàn tỉnh Gia Lai.

Theo đó, UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản để quản lý nhà nước về lĩnh vực đất đai, nhưng có văn bản ban hành chậm, không toàn diện, có nội dung chưa thực hiện theo quy định của pháp luật đất đai, dẫn đến mất quyền lợi của người sử dụng đất khi bị thu hồi đất, nguy cơ gây thất thu ngân sách Nhà nước khi chuyển mục đích đất trồng lúa sang mục đích phi nông nghiệp.

Cụ thể, chưa quy định: Mức đất và chế độ quản lý việc xây dựng phần mộ, tượng đài, bia tưởng niệm trong nghĩa trang, nghĩa địa bảo đảm tiết kiệm và có chính sách khuyến khích việc an táng không sử dụng đất; mức thu tiền bảo vệ phát triển đất trồng lúa trên địa bàn tỉnh; chậm ban hành quy định việc bồi thường khi nhà nước thu hồi đất mà gây thiệt hại đối với vật nuôi là thủy sản.

Cá biệt, có nội dung quy định, hướng dẫn không phù hợp, cần phải hủy bỏ như: Khoản 2 Điều 5 Quyết định số 03/2020/QĐ-UBND của UBND tỉnh Gia Lai quy định diện tích, kích thước tối thiểu được phép tách thửa và Sở TN&MT hướng dẫn thực hiện tách thửa đất theo Văn bản số 2488/STNMT-ĐKTK ngày 31/8/2018 có nội dung không phù hợp với quy định tại khoản 19 Điều 6 Thông tư số 33/2017/TT-BTNMT. 

Bên cạnh đó, công tác lập, phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất hàng năm của cấp huyện còn chậm, vi phạm trình tự, thủ tục; một số chỉ tiêu sử dụng đất đã đăng ký thực hiện trong năm kế hoạch của cấp huyện đạt thấp (khoảng từ 60% - 70%). Việc xây dựng, ban hành Bảng giá đất giai đoạn 2020-2024, hệ số điều chỉnh giá đất hàng năm, tỷ lệ (%) hàng năm trong giai đoạn 2016-2020 còn vi phạm về trình tự, chưa sát giá thị trường. Việc ban hành Bảng giá đất của 03 đơn vị cấp huyện (huyện Đak Đoa, huyện Chư Păh, TP Pleiku) còn chậm.

Thông báo kết luận thanh tra chỉ rõ, diện tích rừng tự nhiên năm 2017 giảm nhiều so với kiểm kê rừng năm 2014 (giảm 12.030,08 ha), việc rà soát quy hoạch 03 loại rừng năm 2017 có nhiều sai sót, thiếu chính xác, lỏng lẻo trong quản lý; việc đưa ra, đưa vào quy hoạch 03 loại rừng đối với diện tích 139.625,71 ha còn thiếu căn cứ; UBND tỉnh chưa ban hành quyết định phê duyệt điều chỉnh quy hoạch 03 loại rừng, chưa lập Kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng, chưa công bố quy hoạch, kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng, không ban hành Khung giá rừng (từ năm 2020 trở về trước) là không đúng quy định của Luật Bảo vệ và Phát triển rừng năm 2004.

Trong quản lý sử dụng quỹ đất bàn giao về địa phương, đất công ích còn để xảy ra vi phạm: cho thuê đất công ích không thông qua đấu giá (thành phố Pleiku, thị xã An Khê, thị xã Ayun Pa); Quỹ đất được thu hồi bàn giao về địa phương (Chư Prông, Chư Sê, Kbang, Ia Grai) còn quản lý theo hiện trạng, chưa thực hiện đo đạc, lập hồ sơ địa chính, kiểm tra, rà soát, xây dựng phương án sử dụng đất là vi phạm Luật Đất đai năm 2013.

Ảnh minh họa. (Dangcongsan.vn)

Giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất còn nhiều vi phạm

Thông báo Kết luận thanh tra 1570/TB-TTCP nêu, việc giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất (đối với các hộ gia đình cá nhân), cấp Giấy chứng nhận QSDĐ tại khu vực đô thị còn có để xảy ra nhiều vi phạm như: giao đất tái định cư nhưng không ban hành quyết định giao đất, không thẩm định nhu cầu sử dụng đất (huyện Đak Đoa); giao đất không thông qua đấu giá (121 hộ gia đình phường Thắng Lợi, TP Pleiku; Thị xã Ayun Pa; Thị xã An Khê; huyện Đak Đoa; huyện Đức Cơ; huyện Kbang); ban hành quyết định thu hồi đất và các quyết định cho thuê đất có nội dung khác nhau về mục đích sử dụng đất (huyện Đak Đoa); có 2.122 trường hợp không đủ điều kiện tách thửa sau khi chuyển mục đích nhưng được UBND huyện, thị xã và thành phố Pleiku cho phép chuyển mục đích từ đất phi nông nghiệp sang đất ở đô thị là trái quy định.

Không chỉ vậy, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất không phù hợp Kế hoạch sử dụng đất (thành phố Pleiku, huyện Đak Đoa, thị xã Ayun Pa); cấp Giấy chứng nhận QSDĐ sai quy định (đất sản xuất kinh doanh với thời hạn lâu dài) (huyện Đak Đoa). Việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ hầu hết là chậm thời gian so với quy định, còn vi phạm về trình tự thủ tục. Việc UBND thị xã Auyn Pa hỗ trợ giảm 20% tiền sử dụng đất (tương ứng số tiền 92,4 triệu đồng) là chưa đúng quy định. 

Qua thanh tra phát hiện, quá trình thực hiện giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất còn vi phạm trình tự thủ tục như: giao đất, cho thuê đất nhưng không ban hành quyết định giao đất, không có biên bản bàn giao đất ngoài thực địa; không có văn bản thẩm định nhu cầu sử dụng đất; thẩm định điều kiện giao đất, chậm giải quyết hồ sơ hành chính theo quy định.

Đồng thời, có 24 cuộc đấu giá QSDĐ vi phạm trình tự, thủ tục; còn tình trạng chậm nộp tiền trúng đấu giá theo phương án phê duyệt nhưng cơ quan chức năng không hủy kết quả trúng đấu giá và thu hồi tiền đặt cọc (huyện Chư Sê với số tiền tạm tính 15.179 triệu đồng); một số cá nhân thường xuyên trúng đấu giá nhiều lô đất, sau đó bán lại cho người có nhu cầu và kê khai giá chuyển nhượng thấp hơn giá trúng đấu giá của 373 lô đất thuộc 09 huyện, thị xã, thành phố có dấu hiệu kê khai không trung thực, nhưng cơ quan chức năng không kịp thời tham mưu xử lý, có nguy cơ làm giảm thu thuế, lệ phí phải nộp (tạm tính 1.575 triệu đồng).

UBND tỉnh Gia Lai ủy quyền cho UBND TP Pleiku ban hành quyết định phê duyệt đấu giá quyền sử dụng đất, phê duyệt phương án đấu giá quyền sử dụng đất khi dự án không có trong kế hoạch sử dụng đất.

Trong quản lý, sắp xếp, sử dụng tài sản công còn để xảy ra một số vi phạm, tồn tại như: UBND tỉnh chậm phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu nhà nước; đến thời điểm thanh tra chưa phê duyệt phương án tổng thể sắp xếp lại, xử lý tài sản của các sở, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn toàn tỉnh; bán thanh lý tài sản công và đấu giá cho thuê quyền sử dụng đất trái chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (huyện Chư Prông); tham mưu điều chuyển tài sản công (Khu ký túc xã Trường trung cấp Y tế) cho Bệnh viện đa khoa tỉnh không đúng trình tự, thủ tục theo quy định. Văn phòng Tỉnh uỷ, Liên đoàn Lao động tỉnh còn sử dụng nhà đất công liên doanh, liên kết không đúng quy định, sử dụng đất sai mục đích vi phạm các hành vi bị nghiêm cấm… 

Trong quản lý sử dụng đất của các doanh nghiệp cổ phần hoá còn để vi phạm diễn ra trong thời gian dài, cụ thể: giao đất trái thẩm quyền; không có văn bản, quyết định giao quản lý hoặc giao đất sai đối tượng quản lý; không ban hành quyết định cho thuê đất, không ký hợp đồng thuê đất để làm căn cứ tính thu tiền thuê đất, đã làm lãng phí nguồn tài nguyên đất đai.

Thông báo Kết luận thanh tra 1570 cũng chỉ rõ, trong quản lý sử dụng đất nông lâm trường còn để xảy ra một số vi phạm như: Công ty lâm nghiệp quản lý sử dụng đất yếu kém để người dân lấn chiếm, sử dụng đất chưa đúng với diện tích đất được giao; việc kiểm kê, đánh giá, theo dõi diễn biến tài nguyên rừng đối với Công ty lâm nghiệp chưa chính xác nên khi chi trả tiền dịch vụ tài nguyên rừng có trường hợp không đúng với diện tích thực tế đơn vị quản lý sử dụng; sau khi sắp xếp đổi mới mô hình hoạt động, nhiều Công ty lâm nghiệp được giao diện tích đất trong đó có cả diện tích chưa được xử lý dứt điểm.

Ngoài ra, trong việc thực hiện nghĩa vụ tài chính của người sử dụng đất, cơ quan chức năng chưa có biện pháp đôn đốc thu nộp về ngân sách đối với số tiền sử dụng đất (29.442 triệu đồng), tiền thuê đất (30.722 triệu đồng) của người sử dụng còn nợ và tiền phạt chậm nộp là chưa làm hết trách nhiệm. Việc miễn tiền thuê đất còn để xảy ra vi phạm, có nguy cơ thất thu ngân sách nhà nước (Công ty Thủy điện An Khê - KaNak, dự án Trường học Asean)./.