Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Tiếp công dân trong thi hành án dân sự góp phần thực hiện tốt quyền khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị của công dân, khắc phục kịp thời những hạn chế, bất cập trong việc thực hiện quyền khiếu nại, tố cáo của công dân về thi hành án dân sự, đồng thời thể hiện mối quan hệ chặt chẽ giữa công tác tiếp công dân và công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo, phản ánh, kiến nghị.

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 2 Luật Tiếp công dân năm 2013, “Tiếp công dân là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật”. Nhận thức rõ được tầm quan trọng của công tác này, thời gian qua Bộ Tư pháp, Cục Thi hành án dân sự địa phương đã ban hành Quy chế tiếp công dân, văn bản hướng dẫn pháp luật về tiếp công dân. Chính vì vậy mà công tác tiếp công dân trong lĩnh vực thi hành án dân sự đã thu được những kết quả nhất định. Từ Tổng cục đến các Cục, Chi cục Thi hành án dân sự đã nhận thức đầy đủ hơn về trách nhiệm tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo, coi đây là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng. Đa số các cơ quan Thi hành án dân sự đã bố trí phòng tiếp công dân. Nhiều đồng chí lãnh đạo đã trực tiếp tiếp công dân định kỳ theo quy định, từng bước khắc phục tình trạng khoán trắng cho một số vụ, phòng chuyên môn; tổ chức đối thoại, chỉ đạo giải quyết khiếu nại các vụ việc phức tạp ngay từ nơi phát sinh; chấn chỉnh những việc làm sai trái của cán bộ, cơ quan cấp dưới; hướng dẫn công dân thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

Ảnh minh họa

Tổng kết 03 năm thực hiện Luật Tiếp công dân, Tổng cục Thi hành án dân sự đã tiếp 1.552 lượt công dân đến khiếu nại, tố cáo, phản ánh, trình bày liên quan đến việc thi hành án dân sự. Trong đó, tiếp thường xuyên 1.526 lượt, chiếm 98,32%; tiếp định kỳ 25 lượt, chiếm 1,6%; tiếp đột xuất 01 lượt. Hầu hết người dân đến địa điểm tiếp công dân của Bộ Tư pháp để trình bày, khiếu nại, tố cáo liên quan đến thi hành án dân sự. Cụ thể, có 1.274 lượt người đến khiếu nại, chiếm 78,14%; 90 lượt người đến tố cáo, chiếm 5,80%; 188 lượt người đến kiến nghị, phản ánh, chiếm 16,06%.

Cục Thi hành án dân sự các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, các cơ quan Thi hành án dân sự địa phương đã tổ chức tiếp 70.399 lượt công dân đến trình bày, phản ánh, khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự. Theo chỉ đạo của lãnh đạo Bộ, Tổng cục đã phân công 01 công chức thường trực tiếp công dân. Từ tháng 10/2016 đến nay đã bổ sung thêm 01 công chức tiếp công dân tại địa điểm tiếp công dân của Bộ, đảm bảo người dân đến khiếu nại luôn được tiếp kịp thời.

Tại các cơ quan thi hành án dân sự địa phương, nhiều cơ quan thi hành án dân sự, nhất là cấp tỉnh, đã quan tâm, chú trọng công tác tiếp công dân, thể hiện từ khâu bố trí địa điểm, bố trí con người đến chấn chỉnh sai sót, đề ra yêu cầu ngày càng cao đối với công tác này. Nhiều cơ quan thi hành án dân sự tuy còn khó khăn về trụ sở, thiếu về biên chế, công việc quá tải nhưng vẫn chú trọng bố trí được địa điểm để tiếp dân. Phần lớn các cơ quan thi hành án dân sự đều chú trọng bố trí cán bộ có kinh nghiệm để làm công tác này, đã xây dựng quy chế tiếp dân, bố trí lịch tiếp dân của lãnh đạo. Thông qua việc tiếp dân đã chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, làm cho người khiếu nại, tố cáo hiểu biết rõ hơn về quyền, nghĩa vụ của mình, nhận thức đúng đắn hơn về chức năng, nhiệm vụ của Chấp hành viên và công tác thi hành án dân sự. Với số lượng hàng ngàn lượt người dân được các cơ quan thi hành án dân sự tiếp và hàng trăm lượt công dân được Tổng cục thi hành án dân sự tiếp tại trụ sở, có nhiều trường hợp thông qua kết quả tiếp dân, tận tình giải thích, đối thoại rõ ràng, đương sự đã nhận thức rõ việc làm của cơ quan thi hành án dân sự, nên đã tự nguyện rút đơn khiếu nại, tố cáo và hợp tác với cơ quan thi hành án dân sự để tổ chức thi hành án. Ví dụ như trường hợp bà Nguyễn Thị Thu Hà liên tục có đơn khiếu nại Công văn số 575/THA ngày 12/05/2012 của Chi cục thi hành án dân sự thành phố BH. Ngày 24/6/2013, Cục Thi hành án dân sự tỉnh ĐN tổ chức đối thoại với công dân, sau khi được giải thích quy định của pháp luật về thẩm quyền của Chấp hành viên, bà Dung đã rút đơn khiếu nại đối với nội dung này.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác tiếp công dân của các cơ quan thi hành án dân sự vẫn còn một số hạn chế, thiếu sót nhất định. Một số cơ quan thi hành án dân sự còn chưa thấy hết được ý nghĩa quan trọng của công tác tiếp dân; cách hiểu và thực hiện một số quy định về công tác tiếp công dân còn chưa thống nhất. Một số nơi, việc tiếp công dân của thủ trưởng còn mang tính hình thức, mới dừng lại ở việc tiếp và hứa hẹn với dân, chưa thực hiện được yêu cầu tiếp công dân và trả lời cho công dân về những khiếu nại, tố cáo của họ. Khi tiếp công dân, cán bộ tiếp công dân thường không nắm vững được thông tin về khiếu nại, tố cáo của công dân đã được cấp có thẩm quyền giải quyết. Việc bố trí cán bộ tiếp công dân thường chưa đảm bảo về chất lượng, thiếu am hiểu về chính sách, pháp luật, có lúc có nơi, cán bộ tiếp dân có thái độ chưa đúng mực, còn thách đố dân; việc tổ chức tiếp dân về khiếu nại, tố cáo chưa chu đáo, sổ sách ghi chép, biên nhận hồ sơ, tài liệu do người đến khiếu nại, tố cáo cung cấp không đầy đủ hoặc để thất lạc hồ sơ, tài liệu của dân.

Thông qua những kết quả đạt được và tồn tại, hạn chế trong công tác tiếp dân của các cơ quan, thi hành án dân sự, tác giả rút ra một số kinh nghiệm như sau:

Để đảm bảo tính nghiêm túc trong quá trình thực hiện trách nhiệm của mình, cán bộ tiếp công dân phải mặc trang phục chỉnh tề, đeo thẻ công chức theo quy định, tự giới thiệu chức vụ của mình để người được tiếp biết. Là đại diện cho cơ quan nhà nước, cán bộ tiếp dân phải có tác phong làm việc đàng hoàng, nghiêm túc, có thái độ đúng mực, lịch sự khi tiếp xúc với nhân dân không được nói tục, quát nạt nhân dân; biết lắng nghe và tôn trọng ý kiến của người dân đến khiếu nại, tố cáo; phải ân cần hướng dẫn cho nhân dân, nhất là những người kém hiểu biết. Bất cứ sự sơ xuất, nóng vội, thiếu kiềm chế nào của cán bộ tiếp dân đều dẫn đến sự đánh giá sai lệch của người dân về cơ quan nhà nước, về tinh thần trách nhiệm của cán bộ công chức. Vì vậy, điểm lưu ý đầu tiên là thái độ của người tiếp công dân nhất là đối với công dân có khiếu nại bức xúc.

Tùy tình huống phù hợp, cán bộ tiếp dân cần xử lý một cách linh hoạt, phù hợp. Đối với những trường hợp khiếu nại có cơ sở, cán bộ tiếp công dân cần phải có thái độ nghiêm túc, cầu thị, biết lắng nghe và công tâm khi xử lý vụ việc theo đúng quy định của pháp luật. Tuyệt đối không để người dân phải đi lại nhiều lần để khiếu nại mà vẫn không được giải quyết, hoặc tỏ thái độ không nghiêm túc, coi thường, thể hiện tinh thần trách nhiệm với nhân dân và Nhà nước.
          Đối với trường hợp người đi khiếu nại có thái độ bức xúc, có những cử chỉ, lời nói quá khích,… cán bộ tiếp công dân phải bình tĩnh nghe họ trình bày hết sự việc, đồng thời nhắc nhở người đi khiếu nại phải có thái độ đúng mực.
          Đối với trường hợp người đi khiếu nại, tố cáo có hành vi gây rối, vu cáo, coi thường cán bộ và cơ quan nhà nước, cán bộ tiếp công dân phải bình tĩnh, ứng xử linh hoạt, mềm dẻo nhưng cương quyết, yêu cầu họ chấm dứt hành vi vi phạm pháp luật. Nếu họ không chấm dứt hành vi trên thì cán bộ tiếp công dân trước tiên phải có thái độ rõ ràng, liên hệ ngay với bảo vệ cơ quan, nơi tiếp công dân để cùng khống chế hành vi trên, sau đó báo cáo ngay với Thủ trưởng cơ quan xin ý kiến giải quyết. Nếu xét thấy cần thiết thì tiến hành lập biên bản xử lý hành vi vi phạm pháp luật này.

Đối với trường hợp vụ việc khiếu nại đông người, tức là những vụ khiếu kiện có tính chất hết sức phức tạp, những người tham gia không chỉ là những người có lợi ích liên quan mà còn cả người thân của họ, thậm chí cả những người bị kích động, lôi kéo, đôi khi có cả những thương binh nặng, thân nhân liệt sỹ, người có công với cách mạng... Những người đi khiếu kiện trong trường hợp này thường có thái độ quá khích, đưa ra những yêu sách mang tính áp đặt chủ quan với cơ quan nhà nước. Cán bộ tiếp dân cần bình tĩnh nắm bắt nội dung cơ bản của vụ việc, báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của Thủ trưởng cơ quan thi hành án. Sau khi có ý kiến chỉ đạo của Thủ trưởng thì việc tiếp công dân được tiến hành theo trình tự sau:

Thứ nhất, đề nghị những người đi khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh cử ra đại diện theo quy định tại điểm a Khoản 1 Điều 31 Luật Tiếp công dân năm 2013.

Thứ hai, giải thích quyền và nghĩa vụ cho người đại diện. Yêu cầu họ trình bày trung thực sự việc, thực hiện nội quy nơi tiếp công dân và các quyền nghĩa vụ khác của người khiếu nại, tố cáo.

Thứ ba, yêu cầu người đại diện trình bày nội dung vụ việc, xác định bản chất vụ việc, nguyên nhân phát sinh vụ việc. Quá trình tiếp công dân, cán bộ tiếp dân cần lưu ý, phân loại các ý kiến để phân loại đối tượng: người nào thực sự có lợi ích liên quan đến việc khiếu nại, người nào lợi dụng việc khiếu nại, tố cáo...

Người tiếp công dân tóm tắt nội dung sự việc, xác định cơ quan nào có thẩm quyền, trách nhiệm giải quyết vụ việc, giải thích rõ cho dân hiểu các quy định của pháp luật về trình tự, thủ tục, thẩm quyền giải quyết khiếu nại, tố cáo. Yêu cầu người đại diện giải thích cho những người đi khiếu kiện cùng thực hiện hướng dẫn của cán bộ tiếp công dân.

Thứ tư, độ tuổi của người đi khiếu nại: Cán bộ tiếp công dân cũng cần phải chú ý để xem họ đã thành niên hay chưa, nếu người khiếu nại có độ tuổi rất cao thì cần phải liên hệ hỏi lại Chấp hành viên đã giải quyết vụ việc hoặc cán bộ tiếp công dân trước đó xem trong quá trình thi hành án, hoặc tiếp công dân khiếu nại này có biểu hiện gì đặc biệt không. Nếu có những biểu hiện đặc biệt, người giải quyết khiếu nại phải gặp trực tiếp, đặt các câu hỏi, nghe trả lời để kiểm tra năng lực hành vi của người khiếu nại. Hoặc nhiều khi cán bộ tiếp dân còn tùy thuộc vào tuổi tác, chức vụ, nghề nghiệp, tính cách, giới tính, mức độ bức xúc để có căn cứ của nội dung khiếu nại và có thái độ, cách thức tiếp cho phù hợp bảo đảm hiệu quả của việc tiếp công dân.

Có thể khẳng định rằng, tiếp công dân trong lĩnh vực thi hành án dân sự có ý nghĩa hết sức quan trọng, là “cầu nối” giữa Đảng và Nhà nước với Nhân dân, là một trong những nhân tố tác động đến chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực thi hành án dân sự và liên quan trực tiếp đến việc thực hiện quyền làm chủ của nhân dân mà Hiến pháp đã quy định.

Để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, mỗi một cán bộ được giao nhiệm vụ tiếp công dân phải công tâm, gắn bó với công việc. Thường xuyên trau dồi kiến thức, thực hiện đồng bộ các kỹ năng tiếp công dân, nắm bắt được các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động giao tiếp trong tiếp công dân. Trao đổi, học hỏi đồng nghiệp, rút kinh nghiệm để tiếp công dân thành công, góp phần làm yên lòng dân. Thực hiện tốt việc tiếp công dân sẽ góp phần phát huy bản chất Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân, phát huy quyền dân chủ của nhân dân; đồng thời là sự thể hiện trách nhiệm của cơ quan nhà nước đối với Nhân dân. Thông qua công tác tiếp công dân, Đảng, Nhà nước nói chung, các cơ quan thi hành án nói riêng có điều kiện lắng nghe, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng, ý kiến của nhân dân liên quan đến hoạt động thi hành án dân sự, thu nhận được những thông tin phản hồi về những vấn đề nảy sinh trong công tác thi hành án dân sự, từ đó đề ra những chủ trương, quyết định đúng đắn hợp lòng dân./.

Lê Thị Kim Thanh
Tổng cục Thi hành án dân sự, Bộ Tư pháp