Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Một trong những số đó thì chỉ số nhận thức về tham nhũng CPI được xem là bảng xếp hạng uy tín về mức độ tham nhũng của các quốc gia trên thế giới.  Thực ra việc đánh giá các chỉ số xã hội dựa trên thực nghiệm việc quan sát thực tế của người được khảo sát không phải là khái niệm quá mới mà đây là công cụ đuược sử dụng trong thời gian dài như việc xây dựng bộ chỉ số khảo sát đánh giá về mức độ hài lòng trong dịch vụ công, chỉ số hạnh phúc của người dân ở mỗi quốc gia và các vùng lãnh thổ, hành vi giới tính hay hiệu quả trong công tác giảng dạy ở lớp học. Những câu hỏi đơn giản “như bạn cảm thấy thế nào về môi trường bạn đang sống?”  hay “bạn có hài lòng với cuộc sống hiện tại của bạn không?” sẽ dễ dàng đưa đến cho người nghiên cứu cái nhìn tổng quan về quá trình phỏng vấn thực nghiệm. Tuy nhiên trong công tác Chống tham nhũng nói riêng hay lĩnh vực công nói chung thì chỉ số nhận thức của người dân, công chức về tham nhũng không phải là một hằng số đặc biệt nó có sự khác biệt rõ ràng bởi sự ảnh hưởng của các yếu tố vùng miền, trình độ phát triển kinh tế, giới tính, trình độ học vấn, truyền thống văn hóa hay sự khác biệt về giới  cũng như thể chế chính trị của từng quốc gia. Chính vì vậy trong khoảng 1990-1995 có chừng 5 báo cáo dạng này tuy nhiên giữa 2001 tới 2005 có tới chừng 100 báo cáo có sử dụng chỉ số nhận thức. (Likewise, Selligson 2006) Một mấu chốt căn bản của Tham nhũng đó là nó có thể được thể hiện bằng những vụ án những bê bối hối lộ hay quan chức bị bắt, khởi tố hay xét xử một mặt các hành vi tham nhũng  đã được thể hiện có nghĩa là có hành vi thực hiện nhưng  không ai phát hiện ra hoặc ranh giới giữa tham nhũng và không tham nhũng chưa được xác nhận. Thường thì độ cảm nhận tham nhũng dựa trên những hành vi được phát hiện và nhận thấy có tham nhũng ở những hành vi chưa xác định thường không có một sự ổn định cụ thể. Chính vì vậy thường để đánh giá tham nhũng chúng ta thường sử dụng cả 3 chỉ số cơ bản đó là chỉ số về nhận thức, chỉ số thực tế và chỉ số tự đánh giá tham nhũng.Chỉ số nhận thức về tham nhũngThực ra không chỉ TI thực hiện chỉ số này mà ngay cả tổ chức tư vấn chính trị và rủi ro kinh tế (PERC) cũng thường thực hiện hàng năm trong báo cáo của mình với đối tượng được hỏi thường là công dân, nhà đầu tư tại các quốc gia như việc hỏi bạn thấy tham nhũng có ảnh hưởng thế nào trong lĩnh vực công… chỉ số nhận thức về tham nhũng mang  lại nhiều lợi ích trong việc đánh giá tham nhũng như việc tiếp cận đa chiều, dễ dàng thực hiện, nó đưa ra yêu cầu dễ đối người được hỏi khi không phải đưa ra định nghĩa thế nào là tham nhũng thế nào là không thậm chí không cần phân vân mình đúng hay sai trong việc trả lời khảo sát!?. Điều đặc biệt như đề cập ở trên thì chỉ số nhận thức tham nhũng đưa ra được bức tranh về tham nhũng nhìn từ xã hội dân sự với việc hiển thị tham nhũng cả những hành vi được phát hiện và những hành vi chưa bị phát hiện. Tuy nhiên một điểm yếu của sử dụng chỉ số này là việc lựa chọn ngẫu nhiên người được hỏi cũng như những yếu tố chỉ trích và khích lệ không mong muốn trong nội dung của bảng hỏi xây dựng. Vì chỉ số này dựa vào các cuộc thăm dò nên các kết quả là chủ quan và kém tin cậy đối với các nước có ít nguồn thông tin hơn, ngoài ra khái niệm tham nhũng cũng như nhận thức về tham nhũng như đã đề cập ở trên lại rất khác nhau đối với từng xã hội, nền tư pháp khác nhau, đối với một số nước là cho, quà tặng, đối với một số nước lại là hối lộ hoặc ở một số nước khoản tiền nhận được cho là tiền thưởng, tiền ủng hộ trong khi một số quốc gia lại cho rằng đó là tiền tham nhũng. Hơn nữa, vì chỉ số nhận thức được xây dựng từ nhận thức của người dân nên khó có thể thay đổi cảm nhận của nhân dân trong thời gian ngắn chính vì vậy sự thay đổi chỉ số CPI giữa 2 năm liên tiếp tại một quốc gia dường như không đáng kể. Một điều cần chú ý khi xây dựng công cụ này khi đánh giá chỉ số nhận thức tham nhũng đó là kết qủa sẽ khác nhau nếu đơn vị thực hiện cuộc điều tra là đơn vị độc lập hay là cơ quan của chính phủ. Và những câu hỏi về hối lộ đối với người được hỏi là công chức thì rất ít khi mang lại câu trả lời chính xác. Chính vì vậy CPI là chỉ số đo lường nhận thức tham nhũng hơn là đo lường một cách khách quan về mức độ tham nhũng của mỗi quốc gia. Đánh giá dựa trên thực tếĐánh giá tham nhũng dựa trên số liệu thực tế là việc làm mà hầu như nước nào trên thế giới cũng làm như hoạt động thống kê số vụ án điều tra, số bị can bị truy tố số bị cáo bị buộc tội vì các hành vi tham nhũng cũng như việc phân loại công chức bị buộc có tội, kết án trên số vụ án được phát hiện hoặc  những thiệt hại do tham nhũng thông qua các kết quả thanh tra, kiểm toán hay điều tra liên quan đến sai phạm trong công quỹ. Ngoài ra bản báo cáo này thường bao gồm cả khoảng cách giữa thu nhập thực tế với chi tiêu của công chức nhà nước với các thu nhập, chi tiêu của những người làm ở khu vực tư (Gorodnichenko và Sabirianova Peter 2007), thậm chí còn là khoảng ước lượng bị mất đi khi so sánh báo cáo của cơ quan nhà nước với những báo cáo, đánh giá độc lập từ các tổ chức xã hội dân sự…Biện pháp đánh giá tham nhũng dựa trên số liệu thực tế này thực ra có rất nhiều lợi ích và là công cụ hữu ích cho các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách có thể kiểm nghiệm được giả thiết về tham nhũng như tần số, mức độ,sự biến đổi hay các khía cạnh khác liên quan đến hành vi tham nhũng. Một điều quan trọng là với phương pháp đánh giá này thì việc nhìn nhận tham nhũng thực sự khách quan vì đây là những gì đang diễn ra trong thực tế. Tuy nhiên một điều không may mắn trong việc sử dụng công cụ này để đánh giá tham nhũng đó là từ cam kết chính trị muốn chống muốn đánh giá thực tế hành vi tham nhũng đến hành vi thực tiễn trong thực tế phải chống tham nhũng cũng như tính phức tạp của tham nhũng, độ ẩn của các hành vi và tính hiệu quả  hay sự minh bạch của hệ thống phát hiện điều tra, xét xử các hành vi tham nhũng tại nhiều quốc gia trên thế giới. Chính vì vậy nếu chỉ sử dụng duy nhất phương pháp này rất khó để đưa ra cái nhìn đúng về tham nhũng. Đo lường tham nhũng dựa trên tiêu chí tự đánh giá Phương pháp này thường bị nhầm lẫn với công cụ chỉ số nhận thức tuy nhiên đây lại là một công cụ khá đặc thù với phương pháp đơn chiều và tập trung vào từng đối tượng cụ thể ( công chức, doanh nhân…) .. với kiểu hỏi khá đặc thù mà tổ chức khảo sát môi trường kinh doanh của ngân Hàng thế giới thường thực hiện chẳng hạn như bạn đã hối lộ bao nhiêu lần hoặc bạn phải trả thêm trung bình bao nhiêu tiền trong những lần giao dịch với cơ quan nhà nước để đạt tới giao dịch thành công. Những khảo sát liên quan đến trải nghiệm của người được hỏi về tham nhũng là những trải nghiệm thực trên tế chứ không phải là những nhận thức kiểu “tôi thấy, tôi cảm thấy, họ nói như thế” như trong quá trình sử dụng CPI!. Tuy nhiên điểm yếu của phương pháp này đó là tính một chiều của thông tin, không có sự kiểm định và thực sự vấn đề trải nghiệm chỉ xảy ra trong thời gian được hỏi và dù muốn dù không đây vẫn là hiện tượng cá nhân. Tuy nhiên môt ưu điểm của phương pháp này đó là cơ hội để cơ quan công quyền và chính phủ các nước nhìn lại mình, không thể nói không có tham nhũng trong 1 lĩnh vực quản lý nhà nước khi mà trong 10 nhà đầu tư thì có tới hơn 6 người nói đã từng đi hối lộ để giải quyết công việc với cơ quan nhà nước.) Suy cho đến cùng thì không thể chỉ dùng duy nhất một chỉ số để đánh giá tham nhũng của một quốc gia hay một vùng miền, việc kết hợp các chỉ số thống kê  không chỉ là nhận thức mà còn là số liệu thực tế trong đánh giá sẽ mang lại cái nhìn đúng nhất không chỉ trong lĩnh vực phòng chống tham nhũng mà còn trong các lĩnh vực công nói chung.