Thanh tra Việt Nam - Tin tức cập nhật trong ngày

Việc xử lý đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính được thực hiện theo quy định tại phần thứ năm và các quy định khác có liên quan của Luật xử lý vi phạm hành chính. Bao gồm:

- Các hình thức xử phạt và các biện pháp khắc phục hậu quả;

- Các biện pháp xử lý hành chính;

- Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính.

1/ Các hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả áp dụng đối với người chưa thành niên

a. Các hình thức xử phạt

- Cảnh cáo:

Là hình thức phạt chính, áp dụng độc lập đối với vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện với lỗi cố ý. Cảnh cáo được quyết định bằng văn bản.

- Phạt tiền:

Là hình thức phạt chính được áp dụng độc lập đối với mọi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi thực hiện. Người chưa thành niên bị áp dụng hình thức phạt tiền thì mức phạt tối đa chỉ bằng ½ mức tiền phạt áp dụng đối với người thành niên (từ 25.000đ đến 500.000.000đ).

Nếu người chưa thành niên không có tiền nộp phạt thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải nộp phạt thay.

- Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính:

Là việc sung vào ngân sách nhà nước vật, tiền, hàng hóa, phương tiện có liên quan trực tiếp đến vi phạm hành chính, được áp dụng đối với vi phạm hành chính nghiêm trọng do người chưa thành niên thực hiện, với lỗi cố ý.

Hình thức này có thể là hình thức phạt chính nếu được áp dụng độc lập, hình thức này cũng có thể là hình thức phạt bổ sung nếu áp dụng kèm theo hình thức phạt chính.

b. Các biện pháp khắc phục hậu quả

- Buộc khôi phục lại hiện trạng ban đầu: Người chưa thành niên vi phạm hành chính phải khôi phục lại hiện trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính của mình gây ra, nếu họ không thực hiện thì sẽ bị cưỡng chế thực hiện; nếu họ không có khả năng thực hiện thì cha mẹ hoặc người giám hộ thực hiện thay, hoặc bị cưỡng chế thực hiện.

- Buộc thực hiện các biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, lây lan dịch bệnh: Người chưa thành niên vi phạm hành chính phải thực hiện biện pháp để khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường lây lan dịch bệnh; nếu người chưa thành niên vi phạm hành chính không tự nguyện thực hiện thì bị cưỡng chế thực hiện, nếu họ không có khả năng thực hiện thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải thực hiện thay hoặc bị cưỡng chế thực hiện.

- Buộc tiêu hủy hàng hóa, vật phẩm gây hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng và môi trường; văn hóa phẩm độc hại: Người chưa thành niên vi phạm hành chính phải tiêu hủy hàng hóa, vật phẩm gây hại cho sức khỏe con người, vật nuôi, cây trồng và môi trường, văn hóa phẩm có nội dung độc hại hoặc tang vật khác thuộc đối tượng bị tiêu hủy theo quy định của pháp luật. Nếu người chưa thành niên không tự nguyện thực hiện thì bị cưỡng chế thực hiện; nếu họ không có khả năng thực hiện thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải thực hiện thay hoặc bị cưỡng chế thực hiện.

- Buộc nộp lại khoản thu bất hợp pháp có được do thực hiện hành vi vi phạm hoặc buộc nộp lại số tiền bằng trị giá tang vật, phương tiện đã bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy trái với quy định của pháp luật: Người chưa thành niên vi phạm phải nộp lại số lợi bất hợp pháp là tiền, tài sản, giấy tờ và vật có giá có được từ vi phạm hành chính mà người chưa thành niên đó đã thực hiện để sung vào ngân sách nhà nước hoặc hoàn trả cho đối tượng bị chiếm đoạt; phải nộp lại số tiền bằng với giá trị tang vật, phương tiện vi phạm hành chính nếu tang vật, phương tiện đó đã bị tiêu thụ, tẩu tán, tiêu hủy trái quy định của pháp luật; nếu người chưa thành niên vi phạm hành chính không tự ngyện thực hiện thì bị cưỡng chế thực hiện, nếu họ không có khả năng thực hiện thì cha mẹ hoặc người giám hộ phải thực hiện thay hoặc bị cưỡng chế thực hiện.

2/ Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên

Biện pháp xử lý hành chính là biện pháp được áp dụng đối với người chưa thành niên vi phạm phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội mà không phải là tội phạm, bao gồm biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn; đưa vào trường giáo dưỡng.

Người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính nếu trong thời hạn 1 năm, kể từ ngày chấp hành xong quyết định xử lý hoặc từ ngày hết thời hiệu thi hành quyết định xử lý mà không tái phạm thì được coi là chưa bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính.

a. Biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn: được áp dụng đối với người chưa thành niên trong các trường hợp sau:

- Người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng do cố ý quy định tại Bộ luật hình sự .

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm nghiêm trọng do cố ý quy định tại bộ luật hình sự.

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi 2 lần trở lên trong 6 tháng có hành vi trộm cắp, lừa đảo, đánh bạc, gây rối trật tự công cộng nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự.

- Người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp này phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ quản lý, trường hợp không có nơi cư cư trú ổn định thì phải ở tại cơ sở bảo trợ xã hội hoặc cơ sở trợ giúp trẻ em; được đi học hoặc tham gia các chương trình học tập hoặc dạy nghề khác; tham gia các chương trình tham vấn, phát triển kỹ năng sống tại cộng đồng.

Thẩm quyền áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn thuộc về Chủ tịch UBND cấp xã; thời hạn áp dụng biện pháp này từ 3 tháng đến 6 tháng.

b. Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng: được áp dụng đối với người chưa  thành niên trong các trường hợp sau :

- Người từ đủ 12 tuổi đến dưới 14 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do cố ý quy định tại Bộ luật hình sự.

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm rất nghiêm trọng do vô ý quy định tại Bộ luật hình sự.

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi thực hiện hành vi có dấu hiệu của một tội phạm nghiêm trọng do cố ý quy định tại bộ luật hình sự mà trước đó đã bị áp dụng bi áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

- Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi 2 lần trở lên trong 6 tháng thực hiện hành vi trộm cắp, lừa đảo, đánh bạc, gây rối trật tự công cộng mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự và trước đó đã bị áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn.

Tòa án nhân dân cấp huyện có thẩm quyền áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng. Thời hạn áp dụng biện pháp này từ 6 tháng đến 24 tháng.

3/ Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên

Các biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên được thực hiện khi có đủ điều kiện nhất định theo quy định của pháp luật. Bao gồm biện pháp nhắc nhở và quản lý tại gia đình.

a. Biện pháp nhắc nhở

Nhắc nhở là biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính để chỉ ra những vi phạm hành chính do người chưa thành niên thực hiện, được thực hiện đối với người chưa thành niên vi phạm hành chính mà theo quy định của pháp luật phải bị xử phạt vi phạm hành chính khi có đủ các điều kiện sau:

- Vi phạm hành chính theo quy định bị phạt cảnh cáo;

- Người chưa thành niên vi phạm đã tự nguyện khai báo, thành thật, hối lỗi về hành vi vi phạm của mình.

Biện pháp nhắc nhở được thực hiện bằng lời nói, ngay tại chỗ, do người có thẩm quyền xử phạt quyết định.

b. Biện pháp quản lý tại gia đình

Quản lý tại gia đình là biện pháp thay thế xử lý vi phạm hành chính áp dụng đối với người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi 2 lần trở lên trong 6 tháng có hành vi trộm cắp, lừa đảo, đánh bạc, gây rối trật tự công cộng mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự khi có đủ các điều kiện sau:

- Người chưa thành niên đã  tự nguyện khai báo, thành thật hối lỗi về hành vi vi phạm của mình;

- Có môi trường thuận lợi cho việc thực hiện biện pháp này;

- Cha mẹ hoặc người giám hộ có đủ điều kiện thực hiện việc quản lý và tự nguyện nhận trách nhiệm quản lý tại gia đình.

Chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã quyết định biện pháp quản lý tại gia đình trong thời hạn từ 3 tháng đến 6 tháng.

Trong thời gian quản lý tại gia đình, người chưa thành niên được đi học, hoặc tham gia các chương trình học tập hoặc dạy nghề khác; tham gia các chương trình tham vấn, phát triển kỹ năng sống tại cộng đồng. Nếu người chưa thành niên tiếp tục vi phạm pháp luật thì chủ tịch ủy ban nhân dân cấp xã quyết định chấm dứt việc áp dụng biện pháp này và xử lý theo quy định của pháp luật.

Để bảo đảm áp dụng đồng bộ, thống nhất các quy định pháp luật về xử lý vi phạm hành chính nói chung, xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên nói riêng, Chính phủ cần sớm ban hành Nghị định hướng dẫn thi hành Luật xử lý vi phạm hành chính, đặc biệt là các quy định hướng dẫn xử lý vi phạm hành chính đối với người chưa thành niên. Làm tốt công tác này sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hành chính nhà nước, tăng cường pháp chế XHCN, phòng ngừa người chưa thành niên vi phạm hành chính.

Th.s Lê Thị Thúy
GVC Đại học Luật Hà Nội