Hiện nay, Việt Nam được WHO và cộng đồng quốc tế đánh giá cao trong hoạt động kiểm soát, ngăn chặn sự lây lan của dịch Covid-19. Ðó là do có sự chỉ đạo nhanh chóng, kịp thời và quyết liệt của Ðảng, Chính phủ, sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị và mọi tầng lớp nhân dân. Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh vẫn đang tiếp tục có những diễn biến phức tạp. Tại Việt Nam, số người mắc bệnh mới và các trường hợp nghi nhiễm đang nguy cơ tiếp tục gia tăng, đặt ra nhiều nhiệm vụ nặng nề hơn cho cơ quan chức năng cùng toàn dân.
Trước tình hình trên, Luật sư Đặng Xuân Cường, Công ty Luật TAT Law firm chia sẻ, hơn lúc nào hết chúng ta cần sự đồng lòng, chung sức của toàn xã hội. Khai báo y tế tự nguyện là một nội dung hết sức quan trọng để kiểm soát dịch bệnh. Mặc dù các cơ quan chức năng cho biết đó là tin bí mật, phải đảm bảo cho người khai báo nhưng những thông tin về hành trình đi lại, quan hệ cá nhân nhạy cảm vẫn bị tiết lộ khiến nhiều người e ngại không khai báo trung thực gây khó khăn cho công tác phòng chống dịch bệnh. Mặt khác, cũng đã có những chế tài xử lý nghiêm khắc nhưng chỉ cần 1 người dân che dấu tình trạng có thể nhiễm bệnh của mình sẽ làm cho công sức của cộng đồng bị phá hủy.
Luật sư Đặng Xuân Cường, Ctông ty Luật TAT Law firm. Ảnh: P.V
Do đó, ngoài việc tuyên truyền của Nhà nước, Ban chỉ đạo phòng chống dịch thì mỗi người dân cần nâng cao ý thức trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh Covid-19 cho bản thân và cộng đồng; không chủ quan nhưng cần chủ động, bình tĩnh trước tình hình dịch bệnh. Người dân cũng nên chủ động khai báo y tế; tuyệt đối không nên tin theo, có hành vi kỳ thị, rồi lan truyền thông tin bịa đặt, sai sự thật, không thể kiểm chứng, để kẻ xấu lợi dụng hoặc vô tình xâm phạm đời tư người bị nhiễm hoặc nghi nhiễm Covid-19.
“Cần xác định, người nhiễm Covid-19 là người bị bệnh, điều đó đồng nghĩa với việc họ đang bị tổn hại về sức khỏe và tâm lý, cần được chăm sóc về y tế, động viên về tinh thần. Với một số cá nhân người bệnh, nếu vi phạm những quy định của pháp luật như khai báo thiếu trung thực, không chấp hành nghiêm các quy định của ngành chức năng về phòng, chống dịch bệnh gây hậu quả nghiêm trọng sẽ có cơ quan chức năng xử lý theo quy định của pháp luật”, luật sư Đặng Xuân Cường nhấn mạnh. Đối với việc kỳ thị, xâm phạm đời tư của người bệnh là hành vi cần được lên án mạnh mẽ, vì đó không chỉ là hành vi vi phạm pháp luật, mà còn là hành vi có thể gây ra rối loạn, bất ổn trong xã hội, cản trở công tác phòng, chống dịch bệnh.
Tuy nhiên, theo Luật sư Đặng Xuân Cường cũng có cái khó, người bệnh có khi không biết mình bị nhiễm bệnh, để những người tiếp xúc gần chủ động nhận biết và cách ly.
Ðể bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cơ quan chức năng đã công khai thông tin và lộ trình của từng ca nhiễm hoặc nghi nhiễm Covid-19, để trên cơ sở đó khoanh vùng đối tượng tiếp xúc, có biện pháp xử lý thích hợp. Theo luật sư Cường, vấn đề này được quy định trong Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm. Cụ thể, tại khoản 3 Ðiều 4 "Nguyên tắc phòng, chống bệnh truyền nhiễm" quy định: "Công khai, chính xác, kịp thời thông tin về dịch". Chính từ sự công khai, minh bạch thông tin về dịch bệnh ở Việt Nam mà thời gian qua cơ quan chức năng và chính quyền các địa phương đã chủ động kiểm soát, hạn chế khả năng lây lan dịch bệnh trong cộng đồng.
Việc minh bạch thông tin đã giúp cộng đồng nâng cao ý thức trách nhiệm trong phòng, chống dịch bệnh. Ðiều này hoàn toàn khác biệt về bản chất với việc lợi dụng các thông tin này để xuyên tạc, bôi nhọ hoặc xâm phạm đời tư cá nhân, nhằm vụ lợi, gây bất ổn xã hội hoặc sử dụng để phục vụ mục đích cá nhân. Chưa kể, khoản 5, Ðiều 8 Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm đã quy định một trong những hành vi bị nghiêm cấm là: "Phân biệt đối xử và đưa hình ảnh, thông tin tiêu cực về người mắc bệnh truyền nhiễm". Khoản 1, Ðiều 21 Hiến pháp nước CHXHCN Việt Nam (năm 2013) cũng đã quy định: "Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật bảo đảm an toàn". Tại Ðiều 34 Bộ luật Dân sự 2015 về "Quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, uy tín" cũng quy định: "Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ".
Như vậy, quy định của pháp luật về việc công khai thông tin các trường hợp dịch bệnh và bảo vệ Bí mật cá nhân, đời sống riêng tư của người dân đã được qui định rõ và có cơ chế xử lý vi phạm pháp luật trong từng trường hợp. Để khuyến khích người dân chủ động khai báo y tế cần tích cực tuyên truyền cho người dân và cơ chế bảo vệ bí mật cá nhân, đời sống riêng tư nếu có yêu cầu và thông tin cần bảo vệ không ảnh hưởng đến tình hình dịch bệnh.
Do đó, ông Cường nhấn mạnh, trong trường hợp khi khai báo y tế cá nhân bị người khác lợi dụng thông tin cá nhân để bêu xấu hoặc gán tin giả, tin sai sự thật gây ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình thì có quyền yêu cầu tổ chức, cá nhân đưa tin giả, tin sai sự thật phải đính chính, gỡ bỏ thông tin, xin lỗi, cải chính công khai, và bồi thường thiệt hại. Trường hợp không xác định được người đưa tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình thì người bị đưa tin có quyền yêu cầu Tòa án tuyên bố thông tin đó là không đúng.
Tùy theo mức độ, người có hành vi xúc phạm nhân phẩm, danh dự của người khác có thể bị xử phạt hành chính, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật hiện hành. Hiện nay, việc chia sẻ trên mạng những thông tin không được kiểm chứng, sai sự thật và xuyên tạc về dịch Covid-19 là hành vi vi phạm pháp luật. Ðiều 8 của Luật An ninh mạng nghiêm cấm hành vi thông tin sai sự thật, gây hoang mang trong nhân dân, gây thiệt hại cho các hoạt động kinh tế - xã hội, gây khó khăn cho hoạt động của cơ quan nhà nước hoặc người thi hành công vụ, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác trên không gian mạng.
Luật sư Đặng Xuân Cường khuyến nghị, người dân nên theo dõi và cập nhật thông tin về dịch bệnh Covid-19 trên các kênh thông tin chính thống để tránh các tin giả, loan truyền tin giả gây ảnh hưởng tiêu cực đến các cá nhân và cộng đồng./.
Lan Anh