HFIC là doanh nghiệp 100% vốn nhà nước do UBND Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) quản lý, có chức năng nhiệm vụ huy động, quản lý và sử dụng vốn, tài sản; đầu tư vào các công ty con, công ty liên kết, cho vay tín dụng, cho vay ủy thác, thực hiện quyền và nghĩa vụ của chủ sở hữu, thành viên hoặc cổ đông tại các doanh nghiệp thành viên, công ty liên kết... Kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh của HFIC hằng năm có lợi nhuận, phần lớn các lĩnh vực đầu tư đều sinh lợi, đảm bảo nguồn nộp ngân sách, trong nguồn thu chiếm tỷ trọng lớn là nguồn thu từ hoạt động đầu tư vào các công ty thành viên và công ty liên kết; nguồn vốn được bảo toàn và phát triển. Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, HFIC đã để xảy ra nhiều thiếu sót.

Mập mờ trong công tác trích lập quỹ

Theo Kết luận thanh tra, trong công tác quản lý công nợ, HFIC chưa trích lập dự phòng 10 khoản nợ với số tiền hơn 154 tỉ đồng là thực hiện chưa đúng quy định; đồng thời, đối chiếu, xác nhận công nợ chưa đầy đủ, chưa tích cực đôn đốc, thực hiện các biện pháp để thu hồi nợ, có những khoản nợ kéo dài.
Lợi nhuận sau thuế của HFIC chưa phân phối (tính đến ngày 31.12.2020) là khoảng 1.165 tỉ đồng, đây là số trích lập Quỹ Đầu tư phát triển từ 30% lợi nhuận sau thuế và các quỹ khác HFIC chưa kết chuyển do chưa được UBND TP.HCM phê duyệt báo cáo tài chính và phân phối lợi nhuận năm.

Thanh tra chỉ ra nhiều sai sót tại Công ty Đầu tư tài chính nhà nước TP.HCM

Ngoài ra, qua thanh tra, phát hiện HFIC đã thực hiện trích 3 % thu nhập tính thuế thu nhập doanh nghiệp để lập Qũy Phát triển Khoa học và Công nghệ, tuy nhiên, doanh nghiệp này chưa trích nộp 20% số Quỹ đã trích sử dụng không hết năm 2015, 2016 và chưa nộp khoản trích từ năm 2019 số tiền hơn 3,4 tỉ đồng về Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ TP.HCM.
Đồng thời, HFIC cũng như chưa nộp ngân sách số lãi tiền gửi và lãi cho vay nguồn vốn ủy thác số tiền gần 14 tỉ đồng.

Nhiều doanh nghiệp bị lỗ, khó bảo toàn vốn

Về hoạt động đầu tư và kinh doanh vốn, trong 2 năm (2020, 2021), giá trị góp vốn của HFIC tại 28 doanh nghiệp là khoảng 3.465 tỉ đồng. Việc đầu tư tài chính của HFIC cao hơn lãi suất huy động tiền gửi tiết kiệm, nhưng có một số công ty không chia lợi nhuận, cổ tức (năm 2020 có 10 doanh nghiệp, năm 2021 có 14 doanh nghiệp).
Đáng chú ý, trong đó, có 7 doanh nghiệp bị lỗ với tổng số lỗ lũy kế đến cuối 2021 là 349 tỉ đồng. Dù HFIC đã trích lập dự phòng giảm giá đầu tư tài chính đối với các doanh nghiệp có kết quả kinh doanh lỗ nhưng cơ quan thanh tra đánh giá 7 doanh nghiệp bị lỗ này khó có khả năng bảo toàn vốn đầu tư.
Về việc cử người đại diện vốn, Thanh tra TP.HCM xác định HFIC chưa cử người đại diện vốn kịp thời đối với khoản đầu tư tại Công ty CP Cơ điện Thạch Anh. Ngoài ra, người đại diện phần vốn của HFIC tại một số công ty cổ phần tuy có báo cáo nhưng chưa đề xuất biện pháp, kiến nghị nhằm tháo gỡ khó khăn để nâng cao hiệu quả đầu tư vốn.

Xử lý các khuyết điểm

Từ những các thiếu sót trên, Chủ tịch UBND TP HCM giao Chủ tịch Hội đồng thành viên, Tổng giám đốc HFIC nghiêm túc thực hiện việc công khai, minh bạch trong việc quản lý, sử dụng vốn Nhà nước theo đúng quy định. Đồng thời, xây dựng giải pháp đầu tư, phương án kinh doanh, chú ý công tác lập kế hoạch năm đảm bảo tỷ lệ tăng theo quy định nhằm nâng cao hiệu quả việc sử dụng vốn nhà nước.
Chủ tịch UBND TP.HCM cũng yêu cầu HFIC chấn chỉnh công tác quản lý, đối chiếu công nợ, phải thu đúng theo quy định; rà soát và có biện pháp đôn đốc, thu hồi nợ, đặc biệt là các khoản nợ phải thu quá hạn để đảm bảo thu hồi vốn, nhằm bảo toàn và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của HFIC.
Bên cạnh đó, lãnh đạo HFIC khẩn trương triển khai thực hiện kiến nghị của Kiểm toán Nhà nước Khu vực IV và Thanh tra Chính phủ.
Riêng việc quản lý Quỹ Phát triển KH&CN, HFIC phải thực hiện trích nộp 20% số Quỹ đã trích sử dụng không hết năm 2015, 2016 về Quỹ Phát triển KH&CN Thành phố theo quy định.
Khẩn trương xây dựng và trình UBND Thành phố phương án thu hồi các khoản nợ quá hạn trong hoạt động cho vay từ nguồn vốn ủy thác. Rà soát, báo cáo đề xuất UBND Thành phố và Sở Tài chính các nội dung như phối hợp với các đơn vị có liên quan rà soát, đề xuất hướng xử lý đối với 7 doanh nghiệp kinh doanh lỗ.
Tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm các cá nhân, tổ chức có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót đã nêu tại Kết luận thanh tra theo thẩm quyền quy định…
Chủ tịch UBND Thành phố cũng giao Giám đốc Sở Nội vụ chủ trì, phối hợp với Thanh tra Thành phố và các cơ quan có liên quan xác định rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân thuộc diện Thành phố quản lý có liên quan đến các hạn chế, thiếu sót theo Kết luận thanh tra báo cáo UBND Thành phố theo quy định.
Đặc biệt, Chủ tịch UBND Thành phố đã giao Chánh Thanh tra Thành phố chuyển nộp vào ngân sách Thành phố số tiền hơn 22 tỷ đồng (bao gồm: Khoản trích 20% số Quỹ Phát triển KH&CN đã trích sử dụng không hết với số tiền hơn 3,4 tỷ đồng về Quỹ Phát triển KH&CN Thành phố; khoản lãi tiền gửi từ nguồn Quỹ điện với số tiền hơn 8,8 tỷ đồng; khoản lãi tiền gửi và lãi cho vay nguồn vốn ủy thác với số tiền hơn 4,7 tỷ đồng; khoản lợi nhuận còn lại nộp ngân sách Nhà nước năm 2016 với số tiền hơn 5 tỷ đồng).