Dự thảo Luật Thanh tra (sửa đổi) gồm 8 chương và 116 điều. Dự thảo Luật được sửa đổi theo hướng quy định các bước tiến hành thanh tra chặt chẽ, cụ thể, dễ thực hiện, dễ kiểm tra, giám sát và phân biệt với các hoạt động kiểm tra thường xuyên của cơ quan quản lý nhà nước.

Dự thảo Luật sửa đổi quy định nguyên tắc hoạt động thanh tra được áp dụng theo quy định của Luật này và các quy định khác của Luật chuyên ngành có liên quan. Trong trường hợp cần thiết, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan nhà nước khác có tổ chức cơ quan thanh tra chuyên ngành ban hành quy trình nghiệp vụ về thanh tra chuyên ngành phù hợp với đặc điểm quản lý của ngành, lĩnh vực do mình phụ trách.

Đồng thời, quy định việc xây dựng, ban hành định hướng hoạt động thanh tra và kế hoạch thanh tra hằng năm nhằm bảo đảm hoạt động thanh tra có trọng tâm, trọng điểm, tránh chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động giữa các cơ quan thanh tra và giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan kiểm tra, giám sát, kiểm toán nhà nước. Quy định việc ra quyết định thanh tra và thành lập đoàn thanh tra; nhiệm vụ, quyền hạn của trưởng đoàn thanh tra, thành viên đoàn thanh tra không có xung đột lợi ích khi thực hiện nhiệm vụ thanh tra và việc thay đổi trưởng đoàn thanh tra, thành viên đoàn thanh tra được thực hiện khi cần thiết; quy định việc thẩm định dự thảo Kết luận thanh tra phải bảo đảm chất lượng, tính chính xác, khách quan của các kết luận, kiến nghị…

Chủ tịch HĐND TP. Hồ Chí Minh - Nguyễn Thị Lệ phát biểu tại hội thảo (Ảnh: TTĐT.TU.TP. Hồ Chí Minh)

Tại hội thảo, đa số các đại biểu cho rằng việc sửa đổi Luật Thanh tra để thể chế hóa quan điểm của Đảng, Nhà nước và Hiến pháp năm 2013 về tổ chức, hoạt động của các cơ quan thanh tra và khắc phục những hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật về thanh tra hiện nay. Đồng thời, nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác thanh tra; phù hợp với yêu cầu cải cách hành chính nhà nước; thể chế hóa quy định của Hiến pháp năm 2013 phù hợp với chức năng, nhiệm vụ về thanh tra, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực.

Một số ý kiến cho rằng cần có những quy định cụ thể có tính nguyên tắc về hoạt động kiểm tra như xác định thẩm quyền, nội dung, trình tự thủ tục, kết quả kiểm tra, và các vấn đề có liên quan tới hoạt động kiểm tra. Quy định rõ thời hạn để đảm bảo thực hiện thống nhất, tránh kéo dài ở những giai đoạn chưa quy định cụ thể thời hạn và đây cũng là cơ sở để xác định trách nhiệm cụ thể của từng cá nhân.

Đại diện UBND Quận 3 cho rằng cần tiếp tục duy trì cơ quan thanh tra cấp huyện như dự thảo đề cập, bởi lẽ Thanh tra huyện là cơ quan chuyên môn có trách nhiệm tham mưu giúp UBND huyện giải quyết khiếu nại, tố cáo và công tác phòng, chống tham nhũng ngoài chức năng thanh tra.

Theo đại diện UBND Quận 3, việc tham mưu giải quyết đơn thư, phản ánh kiến nghị chiếm khối lượng công việc lớn, việc giải quyết đơn tố cáo, giải quyết đơn khiếu nại lần 2 đối với đơn khiếu nại lần 1 của cấp xã đều do cơ quan thanh tra tham mưu thực hiện. Đồng thời, việc giải quyết nhanh chóng, gắn liền với cơ sở, phù hợp thực tiễn đã tạo sự tin tưởng của nhân dân với chính quyền địa phương, kịp thời giải quyết những bức xúc của dân. Việc bỏ Thanh tra cấp huyện, chức năng này chuyển cho Thanh tra cấp tỉnh sẽ dẫn đến tình trạng các vụ việc phát sinh từ cơ sở không được xem xét giải quyết kịp thời dẫn đến tồn đọng công việc, gây bức xúc kéo dài, sẽ có tâm lý chờ thanh tra cấp tỉnh kết luận mới giải quyết tiếp và khối lượng lớn công việc sẽ dồn cho cấp tỉnh.

Đại diện Kiểm toán nhà nước Khu vực IV cho rằng, cần xem xét bổ sung quy định thời gian tối đa được tạm dừng cuộc thanh tra để tránh việc tạm dừng bị lợi dụng; chưa có quy định cụ thể về trình tự, thủ tục tạm dừng cuộc thanh tra. Đồng thời, xem xét quy định về đình chỉ thanh tra với lý do chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra, vì việc chồng chéo, trùng lặp trong hoạt động thanh tra đã có các nguyên tắc để xử lý.

Quang cảnh hội thảo góp ý cho dự án Luật Thanh tra (sửa đổi) (Ảnh: TTĐT.TU.TPHCM)

Đại diện Thanh tra TP. Hồ Chí Minh cho rằng, việc không quy định về thanh tra nhân dân trong dự thảo Luật Thanh tra là phù hợp. Hiện nay dự thảo Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở cũng đang tổ chức lấy ý kiến và như buổi họp góp ý tại Đoàn Đại biểu Quốc hội TP tổ chức vào tháng 3/2022 vừa qua, các cơ quan, đơn vị cũng đã thống nhất việc đưa nội dung thanh tra nhân dân vào dự thảo Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở.

Về thanh tra nhân dân, Chủ tịch HĐND TP. Hồ Chí Minh Nguyễn Thị Lệ cho rằng không quy định về thanh tra nhân dân trong dự thảo Luật Thanh tra và kiến nghị Quốc hội đưa nội dung thanh tra nhân dân vào dự án Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đang được soạn thảo là phù hợp với tính chất mức độ, nhiệm vụ của thanh tra nhân dân. “Thanh tra Nhà nước khác với thanh tra nhân dân.” Đồng chí Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh và cho rằng thanh tra nhân dân do nhân dân, do cán bộ, công chức, viên chức suy cử để thực hiện việc giám sát trong nội bộ cơ quan, đơn vị.

Về việc đề nghị bỏ thanh tra huyện để giảm đầu mối, tinh giản biên chế, đồng chí Nguyễn Thị Lệ cho rằng, hiện nay đã không có HĐND quận, phường, nếu bỏ luôn thanh tra cấp huyện rất khó thực hiện đối với TP. Hồ Chí Minh. “Nhưng đối với cấp tỉnh, thành thuận lợi hơn trong việc tinh gọn.” Đồng chí Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh và cho rằng hiện nay, TP đang thực hiện chính quyền đô thị, không có HĐND quận, phường, nhưng nếu không có thanh tra nữa, thì ai sẽ là người lắng nghe ý kiến của người dân, thanh tra những vụ việc liên quan đến người dân.

Về thanh tra viên, đồng chí Nguyễn Thị Lệ cho rằng chức năng nhiệm vụ của thanh tra viên rất quan trọng và cần có ít nhất 2 năm làm công tác thanh tra không kể thời gian tập sự… để được xem xét thi tuyển làm thanh tra viên. Để nâng cao chất lượng hoạt động, ngang tầm với công việc của thanh tra viên, đồng chí Nguyễn Thị Lệ nhấn mạnh, cần phải có thời gian dự bị, để cán bộ rèn luyện, nâng cao bản lĩnh và trách nhiệm khi trở thành thanh tra viên./.