Hoàn thiện để chính thức gửi dự thảo Đề án lấy ý kiến công khai

Ngày 23/7/2020, Viện Chiến lược và Khoa học thanh tra (CL&KHTT) tổ chức hội thảo hoàn thiện dự thảo Đề án: “Nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả giám sát, kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước nhằm phòng ngừa, phát hiện, xử lý hành vi vi phạm pháp luật, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí trong DNNN” (Đề án). Hội thảo có sự tham gia của đại biểu các bộ, ngành, đại diện một số DNNN, đại diện lãnh đạo các cục, vụ, đơn vị Thanh tra Chính phủ. TS. Trần Văn Minh, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trưởng ban soạn thảo Đề án đến dự và chỉ đạo hội thảo.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh nhấn mạnh: trong thời gian qua DNNN đã thể hiện được vai trò quan trọng, đặc biệt là vai trò chủ đạo trong các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế, thúc đẩy phát triển kinh tế và thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế ngày càng mạnh mẽ. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được và những đóng góp mà các DNNN mang lại, hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNNN còn nhiều hạn chế, bất cập, hiệu quả còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư hiện có; một số DN rơi vào tình trạng nợ nần, thua lỗ, thất thoát lớn.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh phát biểu khai mạc tại hội thảo. Ảnh: L.A 

Theo Phó Tổng Thanh tra, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo lập môi trường kinh doanh cạnh tranh, bình đẳng, phát huy vai trò của DNNN trong xây dựng, phát triển kinh tế xã hội, Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó có đổi mới, kiện toàn cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DN nói chung và DNNN nói riêng. Qua đó, đã phát hiện những hạn chế bất cập trong chính sách, pháp luật và xử lý nhiều vụ việc vi phạm pháp luật, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Nhưng, cơ chế giám sát, kiểm tra thanh tra đối với DNNN trong thời gian qua cũng bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập như: các quy định về thẩm quyền, chủ thể, phạm vi, đối tượng giám sát, kiểm tra, thanh tra thiếu thống nhất về nội hàm, khái niệm về hoạt động giám sát kiểm tra thanh tra của chủ sở hữu và các cơ quan quản lý nhà nước; cơ chế phối hợp, xử lý trùng lặp về phạm vi, đối tượng trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra còn bất cập, tình trạng chồng chéo làm ảnh hưởng đến sản xuất kinh doanh của DN, làm giảm hiệu quả giám sát, kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý nhà nước…

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Văn Minh cũng yêu cầu, sau đây, Ban Soạn thảo và Tổ Biên tập cần tiếp thu tất cả các ý kiến góp ý của các cơ quan bộ ngành, đơn vị DNNN để để hoàn thiện thêm một bước Đề án, chính thức gửi dự thảo Đề án lấy ý kiến chính thức các Bộ, ngành, địa phương và đăng lên Cổng Thông tin điện tử của Thanh tra Chính phủ xin ý kiến rộng rãi các đối tượng nhân dân trước khi gửi hồ sơ Đề án xin ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp và trình Thủ tướng Chính phủ.

Đổi mới phương thức giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN

Trình bày các nội dung dự thảo Đề án, TS. Nguyễn Tuấn Khanh, Phó Viện trưởng Viện CL&KHTT nêu rõ, bên cạnh những đóng góp mà DNNN mang lại cho sự phát triển kinh tế, xã hội, hoạt động sản xuất kinh doanh của các DNNN hiện còn nhiều hạn chế, bất cập, hiệu quả còn thấp, chưa tương xứng với nguồn lực đầu tư hiện có; một số doanh nghiệp rơi vào tình trạng nợ nần, thua lỗ, thất thoát lớn. Có nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân chính đến từ bất cập trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra của các cơ quan quản lý nhà nước đối với DNNN. Để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo lập môi trường kinh doanh cạnh tranh, bình đẳng phát huy vai trò của DNNN trong xây dựng, phát triển kinh tế, xã hội, Chính phủ đã thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ, trong đó có đổi mới, kiện toàn cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với doanh nghiệp nói chung và DNNN nói riêng.

 TS. Nguyễn Tuấn Khanh, Phó Viện trưởng Viện CL&KHTT trình bày nội dung Đề án. Ảnh: L.A

Nhiều ý kiến cùng đưa ra đánh giá, cơ chế giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN trong thời gian qua đã bộc lộ nhiều vướng mắc, bất cập: Thứ nhất, hệ thống điều chỉnh hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN có nhiều quy định về thẩm quyền, chủ thể, phạm vi, nội dung, đối tượng giám sát… nhưng thiếu thống nhất về nội hàm, khái niệm về hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra của chủ sở hữu và cơ quan quản lý nhà nước; Thứ hai, cơ chế phối hợp, xử lý trùng lặp về phạm vi, nội dung, đối tượng trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra còn bất cập; Thứ ba, mô hình tổ chức giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN còn cồng kềnh, chưa phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hành của các cơ quan có thẩm quyền; Thứ tư, nguồn lực, ý thức trách nhiệm, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN chưa đáp ứng được yêu cầu; Thứ năm, tính công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN thiếu tính khả thi.

Do vậy, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, tạo lập môi trường kinh doanh cạnh tranh, bình đẳng phát huy vai trò của DNNN trong xây dựng, phát triển kinh tế, xã hội, mục tiêu nghiên cứu của Đề án: Nhằm phân định rõ thẩm quyền, trách nhiệm, phạm vi, nội dung giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN; đổi mới phương thức giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN nhằm tạo lập cơ chế phối hợp đồng bộ, thống nhất, không trùng lặp, chồng chéo; Kiện toàn tổ chức, nâng cao ý thức, trách nhiệm, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, tính chuyên nghiệp của các chủ thể có thẩm quyền trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN được nâng cao; Tăng cường công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình trong giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN; Nâng cao tính khách quan, trung thực, kịp thời, khả thi các kết luận, kiến nghị từ hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN.

Phạm vi nghiên cứu của Đề án được triển khai ở các bộ, ngành Trung ương, chính quyền địa phương và các DNNN. Đối tượng của Đề án là các chủ thể có thẩm quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra và các chủ thể có trách nhiệm thực hiện kết luận, kiến nghị từ hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toạn chịu trách nhiệm thực hiện Đề án này.

Các đại biểu tham dự tại hội thảo. Ảnh: L.A 

Nâng cao tính minh bạch trong động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN

Cho ý kiến vào dự thảo Đề án, đại diện tới từ Vụ 1, Văn phòng Chính phủ cho rằng, tên gọi của Đề án đã được giao tại Nghị quyết của Chính phủ. Vì vậy, nếu muốn thay đổi tên gọi cần phải tiến hành xin ý kiến của Chính phủ do việc thay đổi tên có liên quan đến đối tượng, phạm vi của Đề án. Đề án có đặt ra định hướng nâng cao vai trò của cơ quan thanh tra. Đưa ra mốc thời gian thực hiện cho phù hợp. Khi Đề án trình lên cần phải hoàn thiện Tờ trình và bộ Hồ sơ liên quan tới Đề án.

Còn theo ông Trần Văn Trường, Phó Chánh Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải, Đề án cần bổ sung số liệu thông tin thêm từ VCCI, Bộ Kế hoạch Đầu tư để thấy rõ được thực trạng về DNNN hiện nay; mục tiêu của Đề án cần cụ thể và nâng tầm hơn. Theo đó, ông Trường cho rằng, cần xác định rõ các chủ thể thực hiện quyền giám sát, kiểm tra, thanh tra nhằm hoàn thiện thể chế pháp luật trong thời gian tới. Nhóm giải pháp 1 về hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật, nên đi thẳng vào việc hoàn thiện pháp luật, làm rõ về thẩm quyền, trách nhiệm của cơ quan giám sát, kiểm tra, thanh tra. Trên cơ sở đó đưa ra danh mục các vấn đề cần rà soát. Bổ sung giải pháp áp dụng công nghệ thông tin trong giám sát, kiểm tra, thanh tra doanh nghiệp.

Ông Phạm Hùng, Trưởng phòng Nghiệp vụ 2, Cục I, Thanh tra Chính phủ đưa ý kiến, trong tính cấp thiết của Đề án cần bổ sung số liệu DNNN, thực trạng vi phạm của DNNN, số lượng các cuộc thanh tra, kiểm toán… Mục đích của Đề án thì cần nâng cao tính minh bạch trong động giám sát, kiểm tra, thanh tra DNNN. Phân định rõ vai trò, chức năng của các cơ quan trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với DNNN. Đồng thời, bổ sung giải pháp công bố kết luận, kiến nghị thanh tra đúng thời hạn; xây dựng kênh thông tin để phản ánh những bất cập, khó khăn của doanh nghiệp nhằm xử lý việc thực hiện nhiệm vụ công vụ của các chủ thể liên quan.

 Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: L.A

Theo đại diện Kiểm toán nhà nước (KTNN), KTNN  không đứng ngoài cuộc trong công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát. Do vậy, nếu loại bỏ hoạt động kiểm toán ra khỏi Đề án thì không hợp lý. KTNN phải phối hợp xây dựng công tác xây dựng kế hoạch trung hạn và kế hoạch hàng năm trong triển khai thanh tra, kiểm toán sẽ tránh được sự trồng chéo; phối hợp trong hoạt động cung cấp thông tin. Mặt khác, đại diện này còn chỉ ra những bất cập của văn bản pháp luật nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả sử dụng tài sản công. Làm rõ nội hàm chủ thể, khách thể, đối tượng được thanh tra, kiểm tra, kiểm toán. 

Một số ý kiến cũng đưa ra, Đề án nên bổ sung kế hoạch hành động bằng các mốc thời gian các đơn vị chủ trì, phối hợp qua đó lập được dự toán kinh phí hàng năm. Đặc biệt, cần áp dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán nhằm tăng cường trách nhiệm và tính minh bạch của chủ thể các cơ quan quản lý nhà nước…/.

Lan Anh