Bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ảnh: M. Nguyệt

Bà Nguyễn Quỳnh Liên, Trưởng ban Dân chủ, giám sát và phản biện xã hội, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam đã nhấn mạnh như vậy tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 05 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng do Thanh tra Chính phủ tổ chức sáng ngày 24/12/2024.

Theo bà Liên, để phát huy vai trò của kiểm soát xã hội trong phòng, chống tham nhũng, cần tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm sau:

Một là, nâng cao vị trí, vai trò và sự phối kết hợp giữa Nhà nước và xã hội trong phòng, chống tham nhũng

Để nâng cao hơn nữa vai trò của xã hội trong phòng, chống tham nhũng, đòi hỏi trách nhiệm, sự nỗ lực và tích cực từ cả hai phía, từ các cơ quan nhà nước và xã hội. Các cơ quan nhà nước cần nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của xã hội trong công tác này, những tác động, hiệu quả to lớn của việc huy động đông đảo các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội - nghề nghiệp và đông đảo quần chúng Nhân dân tham gia giám sát; phát hiện và tố cáo các hành vi tham nhũng trong bộ máy công quyền.

Đồng thời, mỗi tổ chức xã hội và người dân cũng phải thấy rõ trách nhiệm, vai trò, thực hiện một cách tự giác, có trách nhiệm những quyền và nghĩa vụ của mình trong cuộc đấu tranh cam go này.

Sáng ngày 24/12/2024, Thanh tra Chính phủ tổ chức Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 05 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng. Hội nghị đã nhận được nhiều ý kiến tham luận của đại diện các bộ, ban, ngành, địa phương, trong đó có Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Ảnh: M. Nguyệt

Hai là, hoàn thiện chính sách, pháp luật nhằm phát huy vai trò của xã hội trong phòng, chống tham nhũng

Nhằm phát huy vai trò của xã hội trong phòng, chống tham nhũng, các cơ quan nhà nước cần thường xuyên rà soát, bổ sung, sửa đổi, ban hành mới những quy định bảo đảm cơ sở pháp lý và điều kiện cần thiết để người dân và toàn xã hội tham gia giám sát hành vi của cán bộ, công chức.

Theo đó, cần tiếp tục hoàn thiện pháp luật về dân chủ và các quy định về công khai, minh bạch để người dân và các tổ chức xã hội có điều kiện giám sát hoạt động của các cơ quan đảng, chính quyền, cán bộ, đảng viên.

Ban hành các quy định cụ thể để Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, doanh nghiệp, báo chí và người dân chủ động tham gia, tránh tình trạng chỉ khi được giao nhiệm vụ hoặc “được mời” thì mới tham gia.

Hiện nay, quyền của các tổ chức xã hội trong phòng, chống tham nhũng về cơ bản đã có nhưng chủ yếu mang tính nguyên tắc, cần phải quy định cụ thể hơn, nhất là về điều kiện bảo đảm và chế tài để bảo vệ các quyền này.

Toàn cảnh Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 05 năm thực hiện Luật Phòng, chống tham nhũng, ngày 24/12/2024. Ảnh: M. Nguyệt

Ba là, nâng cao năng lực của các tổ chức xã hội và người dân trong phòng, chống tham nhũng

Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các đoàn thể, tổ chức xã hội, hiệp hội doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề, các cơ quan báo chí, doanh nghiệp và nhân dân tăng cường phối hợp, tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ và chính quyền các cấp thực hiện tốt các hoạt động giám sát, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng.

Đồng thời, tích cực đóng góp ý kiến xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật và cung cấp thông tin cho các cơ quan chức năng để kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm mọi biểu hiện tiêu cực, tham nhũng cả trong khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước theo quy định của Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018. Tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò và trách nhiệm của toàn xã hội trong công tác phòng, chống tham nhũng.

Tăng cường chức năng giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân nhất là đối với các văn bản chính sách, pháp luật có khả năng tạo ra cơ hội, điều kiện phát sinh tham nhũng, kể cả đối với công tác tổ chức, cán bộ.

Tiếp tục xây dựng và hoàn thiện cơ chế phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên của Mặt trận với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền, xác định rõ trách nhiệm của các bên nhằm phối hợp, huy động các nỗ lực của toàn xã hội trong phòng, chống tham nhũng theo quy định của Luật Mặt trận Tổ quốc năm 2015.

Tích cực phát huy vai trò của báo chí trong phát hiện tham nhũng; chủ động cung cấp, định hướng thông tin tuyên truyền về phòng, chống tham nhũng. Có cơ chế, biện pháp hữu hiệu nhằm khuyến khích, động viên, bảo vệ những nhà báo dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng; bảo đảm báo chí đưa tin khách quan, kịp thời, hiệu quả về các vụ, việc tham nhũng.

Xây dựng và thực hiện trong cộng đồng doanh nghiệp quy tắc đạo đức kinh doanh, quy tắc đạo đức nghề nghiệp, quy tắc ứng xử, cơ chế kiểm soát nội bộ nhằm phòng ngừa xung đột lợi ích, ngăn chặn hành vi tham nhũng và xây dựng văn hóa kinh doanh lành mạnh, phi tham nhũng.

Có chính sách thỏa đáng ban thanh tra nhân dân và ban giám sát đầu tư của cộng đồng nhằm nâng cao hơn nữa năng lực đấu tranh phòng, chống tham nhũng của nhóm chủ thể này. 

Bốn là, tăng cường bảo vệ, tôn vinh, khen thưởng, nhân rộng điển hình phòng, chống tham nhũng, bảo vệ người đấu tranh phòng, chống tham nhũng và xây dựng đạo đức, văn hóa liêm chính cho toàn dân

Cùng với việc tôn vinh về mặt tinh thần, Nhà nước và các tổ chức chính trị - xã hội cần có cơ chế khen thưởng thích đáng, phù hợp với thực tế nhằm khuyến khích, thúc đẩy sự tham gia của người dân trong việc giám sát, phát hiện và phản ánh, tố cáo các hiện tượng tham nhũng. Điều này cần thực hiện chủ động và trước hết từ phía Nhà nước, nhất là trong công tác bảo vệ người tố cáo và nhân chứng trong các vụ việc tham nhũng.

Tóm lại, việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của xã hội trong phòng, chống tham nhũng cần được xây dựng trên nền tảng đạo đức xã hội nói chung. Trước mắt, Đảng và Nhà nước ta, các cơ quan quản lý giáo dục, các cơ sở giáo dục công lập và dân lập, các tổ chức xã hội và mỗi người dân cần đặc biệt quan tâm xây dựng các chuẩn mực đạo đức, văn hóa và coi trọng giáo dục về nhân cách, đạo đức công dân, kiến thức pháp luật cho mọi tầng lớp trong xã hội, nhất là cho thế hệ trẻ có thái độ không chấp nhận tham nhũng, từng bước hình thành văn hóa liêm chính. Công tác tuyên truyền, giáo dục về phòng, chống tham nhũng cần gắn với nhiệm vụ xây dựng đạo đức của tổ chức đảng và đảng viên, văn hóa công sở, văn hóa doanh nghiệp - doanh nhân./.