Đầu tiên, Dự án Khu NNCNC Ấp Lát, xã Đạ Sar, huyện Lạc Dương được triển khai thực hiện với mục tiêu nhằm nâng cao năng suất, sản lượng và chất lượng nông sản, tăng giá trị thu nhập trên một đơn vị diện tích đất sản xuất nông nghiệp; xây dựng thương hiệu và tạo lợi thế cạnh tranh cho các sản phẩm đặc thù của Lâm Đồng trên thị trường trong và ngoài nước; giải quyết việc làm cho lao động tại địa phương. Tuy nhiên, đến nay Dự án không đạt được mục tiêu đề ra.

Thứ hai, tiến độ triển khai đầu tư tại các dự án chậm, kéo dài qua nhiều năm, UBND tỉnh đã ban hành các văn bản yêu cầu UBND huyện Lạc Dương tập trung đôn đốc tiến độ thực hiện đối với các dự án đầu tư vào Khu NNCNC; yêu cầu các nhà đầu tư cam kết thực hiện đúng mục tiêu, nội dung, tiến độ thực hiện dự án đã được thỏa thuận nhưng không được UBND huyện Lạc Dương tổ chức thực hiện nghiêm túc, xử lý kịp thời dứt điểm theo quy định của pháp luật về đất đai, đầu tư.

Cùng với đó, Sở Kế hoạch và Đầu tư được UBND tỉnh giao chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan xem xét các kiến nghị thu hồi dự án đầu tư, thu hồi đất của các dự án đầu tư không hiệu quả thuộc Khu NNCNC nhưng chưa kịp thời báo cáo, tham mưu UBND tỉnh xử lý đối với các dự án vi phạm về tiến độ đầu tư.

Điểm mặt các tồn tại hạn chế tại dự án Khu nông nghiệp công nghệ cao Ấp Lát

Thứ ba, quá trình triển khai thực hiện dự án, các doanh nghiệp chưa triển khai, thực hiện đầy đủ các nội dung đã đăng ký theo Giấy chứng nhận đầu tư được cấp; còn để xảy ra tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái phép nên UBND tỉnh đã ban hành quyết định thu hồi lại 28,48ha đất (Công ty Báo Đáp 13,29ha, Công ty Mai Trang 15,19ha), để xảy ra tình trạng san gạt, xây dựng công trình nhà ở vi phạm quy hoạch sử dụng đất tại dự án; đầu tư cây trồng tự do không theo đúng chủng loại cây, vị trí theo dự án được phê duyệt.

Kết quả kiểm tra hiện trạng sử dụng đất cho thấy, tại khu vực đất thuộc dự án trước đây UBND huyện ký hợp đồng cho 03 doanh nghiệp thuê có 1,04ha đất đã xây dựng công trình nhà ở, san gạt mặt bằng vi phạm quy hoạch sử dụng đất tại khu vực.

Thứ tư, về việc ký kết hợp đồng cho các doanh nghiệp thuê đất, quá trình triển khai thực hiện dự án Khu NNCNC, UBND tỉnh đã ban hành các văn bản chỉ đạo UBND huyện Lạc Dương làm việc với các nhà đầu tư để thống nhất cơ chế thuê đất phù hợp với quy định của Luật Đất đai. Tuy nhiên, UBND huyện Lạc Dương chưa thực hiện nghiêm chỉ đạo của UBND tỉnh. Hiện nay, tại Khu NNCNC vẫn áp dụng cơ chế UBND huyện ký hợp đồng thuê đất với các hộ dân, sau đó ký hợp đồng cho các doanh nghiệp, hợp tác xã thuê lại đất.

Mặt khác, do UBND huyện, Trung tâm Nông nghiệp huyện chưa kiên quyết trong việc yêu cầu các doanh nghiệp, hợp tác xã nộp trả nhà nước tiền bồi thường GPMB và tiền thuê đất theo hợp đồng đã ký kết với số tiền hơn 8,33 tỷ đồng (Công ty Báo Đáp hơn 2,03 tỷ đồng: Công ty Mai Trang  hơn 82,75 triệu đồng: HTX Anh Đào hơn 6,21 tỷ đồng), trong đó có những khoản nợ từ các năm trước nhưng không được đôn đốc thu hồi (HTX Anh Đào nợ tiền GPMB 1, 58 tỷ đồng từ năm 2011; Công ty Báo Đáp nợ tiền GPMB 167,52 triệu từ năm 2007; nợ tiền thuê đất hơn 557.65 triệu đồng giai đoan từ 2011-2013).

Thứ năm, việc Trung tâm Nông nghiệp huyện thu lại 187,69 triệu đồng tiền đền bù hoa màu từ năm 2010 nhưng đến ngày 07/6/2023 mới nộp về Phòng Tài chính Kế hoạch huyện là hành vi bị cấm trong lĩnh vực ngân sách nhà nước quy định tại khoản 2 Điều 18 Luật Ngân sách Nhà nước năm 2015 "....giữ lại nguồn thu của ngân sách nhà nước sai chế độ".

Theo đánh giá của Thanh tra tỉnh Lâm Đồng nguyên nhân khách quan của các tồn tại hạn chế nêu trên là do Dự án Khu NNCNC huyện Lạc Dương là mô hình thực hiện thí điểm, cơ chế chính sách chưa rõ ràng nên quá trình thực hiện gặp nhiều khó khăn, lúng túng, còn có sai sót nhất là cơ chế thuê đất tại dự án; việc đầu tư hạ tầng giao thông trong khu vực dự án.

Nguyên nhân chủ quan theo Thanh tra tỉnh nhận định là do năng lực của các nhà đầu tư trong Khu NNCNC còn hạn chế nên tiến độ đầu tư chậm. Trong quá trình triển khai thực hiện dự án đầu tư, các doanh nghiệp không chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng, vi phạm Luật Đầu tư và không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.

Trung tâm Nông nghiệp huyện (đơn vị được ủy quyền quản lý dự án) thiếu kiểm tra, giám sát, đôn đốc các doanh nghiệp trong quá trình sử dụng đất, đây cũng là một trong những nguyên nhân để các doanh nghiệp chây ì trong thực hiện nghĩa vụ tài chính tại dự án.

“UBND huyện Lạc Dương chưa nghiêm túc thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, thiếu kiểm tra dẫn đến việc chuyển nhượng, xây dựng công trình nhà ở trong khu vực dự án vi phạm quy hoạch sử dụng đất tại khu vực; Quá trình sử dụng đất các doanh nghiệp có vi phạm, không đầu tư sản xuất theo dự án đã được phê duyệt, cho thuê lại đất vi phạm hợp đồng nhưng UBND huyện không kịp thời kiểm tra, xử lý theo thẩm quyền.” – Thanh tra tỉnh chỉ rõ

Phòng Tài nguyên và Mội trường, Trung tâm Nông nghiệp huyện chưa thực hiện hết trách nhiệm được giao trong việc quản lý, sử dụng đất tại dự án; chưa kịp thời tham mưu UBND huyện báo cáo UBND tỉnh xem xét, xử lý các tồn tại, sai phạm tại dự án và điều chỉnh diện tích đất thực hiện dự án cho phù hợp thực tế.

“Trách nhiệm chính đối với tồn tại, hạn chế trước hết thuộc về Công ty Báo Đáp, Công ty Mai Trang và HTX Anh Đào trong việc thực hiện đầu tư dự án theo Giấy chứng nhận đầu tư được cấp; để xẩy ra tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng trái phép; không trực tiếp sử dụng đất được thuê mà liên doanh, liên kết và cho người dân thuê lại đất để sản xuất; không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước.” –Kết luận thanh tra nêu rõ

UBND huyện Lạc Dương chịu trách nhiệm trước UBND tỉnh về các tồn tại, hạn chế trong việc triển khai dự án Khu NNCNC Ấp Lát; việc quản lý sử dụng đất đai, san gạt mặt bằng và xây dựng công trình trái phép tại dự án.

Trung tâm Nông nghiệp, Phòng Tài nguyên và Mội trường huyện, UBND xã Đạ Sar chịu trách nhiệm theo chức năng nhiệm vụ được giao trước UBND huyện Lạc Dương về các tồn tại, hạn chế và sai phạm trong quá trình quản lý sử dung đất, sai phạm về tài chính tại dự án./.