Tỷ lệ thu hồi chưa đạt mục tiêu 

Theo báo cáo của Thanh tra Chính phủ, 6 tháng đầu năm 2023, toàn ngành Thanh tra đã tiến hành đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện 5.030 kết luận và quyết định xử lý về thanh tra, trong đó có 2.099 kết luận thanh tra đã hoàn thành 100% các nội dung phải thực hiện (chiếm 41,7% tổng số kết luận thanh tra được đôn đốc, kiểm tra). Qua đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra, các cơ quan chức năng đã thu hồi 592 tỷ đồng (đạt tỷ lệ 34,2%), 4 ha đất; xử lý hành chính 892 tổ chức, 2.818 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra 163 vụ, 114 đối tượng; khởi tố 4 vụ, 5 đối tượng; ban hành mới, sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ 98 văn bản về cơ chế, chính sách, pháp luật theo kiến nghị tại các kết luận thanh tra (đạt tỷ lệ 53,0%).

Riêng Thanh tra Chính phủ đã kiểm tra, đôn đốc 23 kết luận thanh tra, đã thu hồi về ngân sách nhà nước 127 tỷ đồng, xử lý khác về kinh tế 36 tỷ đồng; căn cứ vào các kết luận, kiến nghị của Thanh tra Chính phủ, các đơn vị đã thực hiện việc kiểm điểm, xử lý hành chính đối với 28 tập thể, 89 cá nhân có liên quan.

Theo đánh giá của Thanh tra Chính phủ, các đơn vị trong toàn Ngành đã chú trọng kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra; nâng cao chất lượng kết luận thanh tra, đảm bảo chặt chẽ, khách quan, kịp thời và khả thi, xử lý nghiêm minh, đúng pháp luật đối với tập thể, cá nhân vi phạm pháp luật; quan tâm kiến nghị hoàn thiện chính sách, pháp luật trên lĩnh vực được thanh tra. Song, vẫn còn một số cuộc thanh tra kéo dài khi xây dựng báo cáo và kết luận thanh tra; việc thực hiện kết luận, kiến nghị về thanh tra, nhất là tỷ lệ thu hồi tiền, tài sản có chuyển biến tích cực nhưng vẫn chưa đạt mục tiêu đề ra.

Trước đó, trong Nghị quyết số 45 - NQ/BCSĐ về lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng và tiến độ ban hành kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ (Nghị quyết 45) cũng đã nêu ra tình trạng một số cuộc thanh tra không đảm bảo quy định về thời hạn ban hành kết luận thanh tra; một số cuộc thanh tra không thực hiện đúng phạm vi, nội dung, đối tượng thanh tra theo kế hoạch đã được duyệt; báo cáo kết quả một số cuộc thanh tra chưa đánh giá đúng tính chất, mức độ vi phạm, không làm rõ nguyên nhân và trách nhiệm, dẫn đến phần kiến nghị xử lý chưa đầy đủ hoặc chưa tương xứng; công tác thẩm định dự thảo kết luận thanh tra chưa phát hiện, kiến nghị chấn chỉnh, xử lý kịp thời những tồn tại, hạn chế của các cuộc thanh tra.

Trên thực tế nhiều kết luận thanh tra mặc dù đã được ban hành trong thời gian dài nhưng vẫn chưa được thực hiện dứt điểm, hay có tình trạng một số kết luận thanh tra đã có kiểm tra việc thực hiện, có báo cáo kết quả kiểm tra và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ nhưng sau đó vẫn phải theo dõi, đôn đốc các đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức có liên quan tiếp tục thực hiện. Hầu hết các kiến nghị đối với sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai và đầu tư xây dựng; các sai phạm trong lĩnh vực tín dụng, ngân hàng và trong quản lý vốn, tài sản tại một số Tổng công ty, Tập đoàn lớn của Nhà nước… đều có thời gian thực hiện kéo dài, khó có thể dứt điểm hoặc có nhiều khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện. Hoặc cũng có trường hợp cá biệt do đối tượng thanh tra chây ỳ, cố tình không thực hiện các kết luận, kiến nghị xử lý sau thanh tra.

Đội thanh tra giao thông thực hiện nhiệm vụ kiểm tra phương tiện vận tải. Ảnh: PV

Tổ chức tốt thi hành Luật Thanh tra để nâng cao hiệu quả thực hiện kết luận thanh tra

Sau khi Luật Thanh tra năm 2022 có hiêu lực thi hành, một số quy định của Luật sẽ góp phần nâng cao chất lượng và đẩy nhanh tiến độ ban hành kết luận thanh tra, khắc phục tình trạng ban hành kết luận các cuộc thanh tra kém chất lượng và chậm thời gian so với quy định. Nếu trước đây, Luật Thanh tra 2010 chưa có quy định cụ thể về thời gian ban hành kết luận thanh tra mà chỉ nêu thời hạn công khai kết luận thanh tra trong 10 ngày thì Luật Thanh tra năm 2022 đã quy định rõ, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày nhận được dự thảo kết luận thanh tra, người ra quyết định thanh tra ký ban hành kết luận thanh tra và chịu trách nhiệm về kết luận, kiến nghị của mình. Thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp có trách nhiệm đôn đốc, kiểm tra để bảo đảm việc ban hành kết luận thanh tra đúng thời hạn theo quy định.

Bên cạnh đó, Nghị định số 43/2023/NĐ-CP ngày 30/6/2023 hướng dẫn thi hành Luật Thanh tra cũng đã có những quy định cụ thể về việc theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra, nhằm giúp người ban hành kết luận thanh tra biết tiến độ, kết quả thực hiện kết luận thanh tra, quyết định xử lý về thanh tra, những khó khăn, vướng mắc để xử lý hoặc kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý.

Cùng với những cơ sở pháp lý nói trên, để nâng cao hiệu quả thực hiện kết luận thanh tra, thiết nghĩ các cấp, các ngành cần thực hiện đồng bộ các giải pháp về tổ chức thi hành Luật Thanh tra, trong đó tập trung vào các nội dung sau:

Một là, tăng cường trách nhiệm của thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước trong lãnh đạo, chỉ đạo công tác thanh tra, chỉ đạo thực hiện kết luận thanh tra. Trong đó, tập trung định hướng chỉ đạo chung hoạt động thanh tra vào việc phát hiện, chấn chỉnh và xử lý kịp thời các vi phạm pháp luật, kiến nghị khắc phục những sơ hở, bất cập trong công tác quản lý và cơ chế, chính sách, thúc đẩy và nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước, quản lý kinh tế- xã hội gắn với cải cách hành chính, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của các cấp, các ngành.

Việc chỉ đạo, định hướng công tác thanh tra hàng năm cần có trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào các lĩnh vực dễ xảy ra tiêu cực, tham nhũng, lãng phí như: Đầu tư xây dựng; quản lý, sử dụng đất đai; mua sắm tài sản công; quản lý tài chính, thu chi ngân sách; quản lý, sử dụng vốn, tài sản của các doanh nghiệp nhà nước… Ngoài thanh tra theo kế hoạch, quan tâm chỉ đạo thanh tra chuyên đề trên các lĩnh vực quản lý nhà nước mà báo chí và dư luận quan tâm để phát hiện, xử lý, khắc phục những vi phạm, bất cập, kiến nghị hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách trên lĩnh vực được thanh tra. Đồng thời, phát hiện mô hình mới, có hiệu quả trong quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội để nhân rộng. Quan tâm chỉ đạo hoạt động thanh tra, kiểm tra chuyên ngành theo nguyên tắc quản lý nhà nước đến đâu thì thanh tra, kiểm tra đến đó.

Hai là, các cơ quan thanh tra chú trọng nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra, đảm bảo hoạt động thanh tra đúng quy trình, đảm bảo thời hạn, không để kéo dài. Việc ban hành kết luận thanh tra, các kiến nghị và các quyết định xử lý kết quả thanh tra phải kịp thời, khách quan, đúng pháp luật, nhưng cũng cần phù hợp với thực tiễn và có tính khả thi. Qua thanh tra nếu phát hiện có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì kịp thời phối hợp với cơ quan công an và viện kiểm sát nhân dân để đánh giá, làm thủ tục chuyển hồ sơ để điều tra làm rõ.

Ba là, nghiêm túc thực hiện các kết luận thanh tra của đơn vị và kết luận thanh tra của cấp trên. Tăng cường theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, quyết định và kiến nghị xử lý về thanh tra. Thường xuyên rà soát việc tổ chức thực hiện các kết luận thanh tra; tập trung thực hiện dứt điểm các kết luận thanh tra chưa thực hiện xong, nhất là việc thu hồi số kinh phí nợ đọng qua thanh tra, việc xem xét, xử lý trách nhiệm các tập thể, cá nhân có sai phạm.

Bốn là, quan tâm nâng cao chất lượng, năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức thanh tra. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, công chức thanh tra, nhất là kỹ năng tác nghiệp thanh tra, kỹ năng tham mưu kết luận và kiến nghị xử lý vi phạm được phát hiện qua thanh tra. Chú trọng việc giáo dục chính trị, tư tưởng, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, thực hiện tốt văn hóa thanh tra; xây dựng người cán bộ, công chức thanh tra có đạo đức, có văn hóa, có năng lực chuyên môn, nghiệp vụ./.