Người dân giải quyết thủ tục hành tại văn phòng "một cửa" xã Yên Bình, huyện Thạch Thất. (Ảnh:TH) 

Đúng vậy, cách đây 10 năm, thời điểm ngay sau hợp nhất Hà Nội, Hà Tây, huyện Mê Linh (Vĩnh Phúc) và một số xã của tỉnh Hòa Bình, số lượng cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong bộ máy Hà Nội tăng đột biến do “nhân đôi bộ máy”. Cụ thể, tổng biên chế hành chính, sự nghiệp của Hà Nội tăng từ 57.000 lên thành 102.700 biên chế. Lúc ấy, Hà Tây có 16 sở, 04 ban quản lý, 06 ban đảng, 06 tổ chức chính trị - xã hội, 05 đơn vị tương đương sở, ngành. Hà Nội có 18 sở, 08 ban quản lý, 06 ban đảng, 06 tổ chức chính trị - xã hội và 05 đơn vị tương đương sở, ngành. Chỉ tính riêng số lượng cán bộ thuộc diện Ban Thường vụ Thành ủy quản lý đã lên tới con số hơn 900 người. Một số sở sau khi gộp lại như: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có đến 13 phó giám đốc; Ban Tổ chức Thành ủy có 2 trưởng, 8 phó...; nhiều ban Đảng, sở, ngành có phổ biến từ 6 đến 8 cấp phó.

Về nguyên tắc, cán bộ Thường trực Thành uỷ Hà Nội và Tỉnh uỷ Hà Tây do Trung ương sắp xếp; cán bộ diện sở, ngành đến ban thường vụ Thành uỷ do Thành uỷ sắp xếp; trưởng các sở, ngành của hai địa phương thì một người làm trưởng, một xuống làm phó hoặc điều động nhiệm vụ khác; phó các sở, ban, ngành giữ nguyên; ban chấp hành của hai đảng bộ được giữ nguyên, tổng lúc đó là 99 người; ban thường vụ cũng được giữ nguyên, tổng là 23 cán bộ. Số lượng cán bộ đông như vậy, làm sao để sắp xếp tổ chức bộ máy vận hành hiệu quả, không chồng chéo thực sự là một thách thức rất lớn và là bài toán “rất khó”.

Bài toán về việc sắp xếp đội ngũ cán bộ đặt ra cho những người có trách nhiệm ở thời điểm cách đây 10 năm về trước những thách thức chưa từng có tiền lệ. Không chỉ do số lượng cán bộ đông mà còn là nhiều vấn đề phức tạp khác đòi hỏi phải có cách giải quyết phù hợp và hiệu quả. Bộ máy “nhân đôi”, khó khăn cũng nhân theo khi đội ngũ cán bộ được cộng cơ học từ hai bộ máy của hai địa phương không đồng đều từ chất lượng cho đến thói quen, tác phong công tác...

Từng là Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành uỷ Hà Nội trước và sau mở rộng, đồng chí Phạm Quang Nghị nói, lo lắng lớn nhất thời điểm đó là công tác cán bộ, khả năng quy tụ, đoàn kết cán bộ sau hợp nhất. Đây cũng chính là công việc có ý nghĩa rất quyết định, vì làm tốt việc này thì những việc khác thuận lợi hơn rất nhiều, còn nếu làm không tốt thì cũng phát sinh thêm những khó khăn mới.

Đồng chí Phạm Quang Nghị đã từng so sánh, bộ máy của TP Hà Nội đã mang những đặc điểm của chính quyền đô thị, đảm đương các nhiệm vụ của một đô thị hóa ở mức độ cao. Trong khi bộ máy của tỉnh Hà Tây - vốn quản lý một địa bàn sản xuất nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế, khối lượng công việc ở mỗi vị trí tương đương, nhất là cấp trưởng của Hà Nội với tỉnh Hà Tây có sự khác nhau khá lớn. “Việc này giống như hai cỗ máy có kích cỡ khác nhau đang chạy với hai tốc độ khác nhau trong môi trường, nhiệt độ, ánh sáng khác nhau, giờ nhập làm một” – đồng chí Phạm Quang Nghị nói.

Hơn nữa để cơ cấu lại số lượng cấp phó bảo đảm quy định chung, thành phố tiếp tục phải thực hiện việc điều động, luân chuyển cán bộ về các quận, huyện, thị xã. “Ai đi, ai ở?” là câu hỏi đặt ra mà nếu không quan tâm “đúng lúc, đúng chỗ” sẽ là “nguồn cơn” nảy sinh mâu thuẫn... Nếu không giải quyết tốt vấn đề tư tưởng sẽ gây mất đoàn kết nội bộ, làm cho bộ máy không thể vận hành bình thường được.

Đồng chí Tưởng Phi Chiến, nguyên Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội, nguyên Phó bí thư Thường trực Tỉnh ủy Hà Tây nhìn nhận, có không ít tâm tư, nhất là những cán bộ thấy vị trí được phân công không đáp ứng được nguyện vọng. Từ hai địa bàn dồn vào làm một “hai anh trưởng chỉ một anh làm trưởng tiếp, một anh phải xuống phó”, động chạm đến tâm tư cán bộ. “Cán bộ ở đây không phải cán bộ cấp thấp, toàn cán bộ cấp cao của thành phố, từ Ban thường vụ Thành ủy đến lãnh đạo các sở, ban, ngành”.

Có cả sự hy sinh sự nghiệp cá nhân của không ít người

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Nguyễn Công Soái, nguyên Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, nguyên Phó Bí thư Thành ủy kiêm Trưởng ban Tổ chức Thành ủy đầu tiên của TP Hà Nội (sau khi điều chỉnh địa giới hành chính) thông tin, việc điều động cán bộ đang là cấp phó sở, ngành về làm phó bí thư, phó chủ tịch UBND quận, huyện là "cực kỳ khó khăn". Gần 150 cán bộ thuộc diện điều động hầu hết không muốn xuống quận, huyện.

Chưa kể khó tránh khỏi nảy sinh tâm lý lo ngại về tính cục bộ, địa phương. Đây là vấn đề đặt ra, bởi sau khi hợp nhất, thành phố phải sắp xếp lại bộ máy sao cho hợp lý, hoạt động hiệu quả, khi đó buộc phải đụng chạm lợi ích đến từng cá nhân cán bộ, nhất là những người nắm các vị trí lãnh đạo các sở, ban, ngành.

Nhưng khi nghị quyết 15 về điều chỉnh địa giới hành chính Hà Nội được thông qua, Thường trực Thành uỷ Hà Nội và Tỉnh uỷ Hà Tây đã họp thống nhất nguyên tắc, thời gian, chế độ,… sắp xếp cán bộ. Danh sách dự kiến được gửi đến từng cán bộ Ban thường vụ xin ý kiến. Kết quả, đa số các vị trí dự kiến sắp xếp đều có số phiếu nhất trí cao. “Vượt lên tất cả, với sự tôn trọng lẫn nhau, nhường nhịn nhau, nên các tầng lớp cán bộ, công chức đã cùng chung tay xây dựng Thủ đô mở rộng có kết quả như ngày hôm nay” – đồng chí Nguyễn Công Soái bày tỏ.

Đánh giá cao công tác sắp xếp cán bộ sau thời điểm hợp nhất, nguyên Phó Bí thư Thành ủy Hà Nội Tưởng Phi Chiến cho rằng, để thực hiện thắng lợi Nghị quyết 15/2008/QH12, các Đảng bộ trực thuộc TP Hà Nội đã làm tốt công tác chính trị, tư tưởng để tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân. “Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội mới sau hợp nhất đã làm tốt công tác sắp xếp, tổ chức công tác cán bộ. Đây là một việc làm rất khó, khi hai cơ quan sáp nhập thành một, ảnh hưởng trực tiếp đến tâm tư, nguyện vọng, quyền lợi của nhiều cán bộ. Nhưng do đã xác định được nhiệm vụ và đề cao nguyên tắc tập trung dân chủ nên chỉ sau thời gian ngắn đã hoàn thành nhiệm vụ sắp xếp tổ chức, tạo sự đồng tình, đoàn kết, thống nhất" - đồng chí Tưởng Phi Chiến đánh giá.

Theo đồng chí Nguyễn Công Soái: "Cách làm công khai, dân chủ, đúng nguyên tắc của Thành uỷ Hà Nội đã phần nào giải tỏa tâm tư của cán bộ" khi sát nhập địa giới hành chính Thủ đô. (Ảnh:TH)