Tăng cường giám sát việc tuân thủ và thực hiện các cam kết của các doanh nghiệp phát hành

Mới đây, Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX) chính thức vận hành sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ, việc đưa hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vào vận hành là rất cần thiết. Đặc biệt, hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào hoạt động sẽ giúp cho các cơ quan quản lý trong công tác quản lý thị trường trái phiếu riêng lẻ. Người dân, doanh nghiệp sẽ giám sát và nâng cao tính công khai, minh bạch của thị trường.

Các chuyên gia cho biết, sàn giao dịch trái phiếu riêng lẻ sẽ tích hợp nhiều hoạt động liên quan, từ khâu thẩm định, định giá, phát hành, giao dịch, cho đến giám sát đáo hạn và thu hồi nợ, nợ xấu trái phiếu, góp phần chuyên nghiệp hóa quy trình hoạt động của sàn giao dịch trái phiếu tại Việt Nam. Điều này cũng góp phần thuận tiện đối với hoạt động quản lý.

Bên cạnh đó, triển vọng phát triển của thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ phụ thuộc rất lớn vào sự minh bạch của thị trường, do đó hệ thống giao dịch dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đi vào hoạt động với các quy định về công bố thông tin từ các doanh nghiệp phát hành, cùng với cơ sở dữ liệu giao dịch đầy đủ phục vụ định giá trái phiếu sẽ tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư tổ chức  trong và ngoài nước có thể tham gia sâu rộng hơn hiện nay. Ngoài ra, sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ còn là kênh kết nối thông tin hiệu quả giữa các nhà đầu tư và tổ chức phát hành.

Hoạt động giao dịch trái phiếu doanh nghiệp sẽ được tăng cường quản lý. Ảnh minh họa: TL/ Dangcongsan.vn

Thông qua sàn giao dịch, cơ quan quản lý nhà nước có thể tăng cường giám sát việc tuân thủ và thực hiện các cam kết của các doanh nghiệp phát hành, hạn chế những vi phạm phát sinh trong hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, đồng thời có chế tài can thiệp nhanh để bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư khi phát hiện vi phạm.

Việc xây dựng sàn giao dịch chuyên biệt đối với trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ giúp việc giao dịch loại chứng khoán này dễ dàng, tiết kiệm chi phí cho các bên tham gia (tổ chức phát hành, nhà đầu tư); từ đó, có thể thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư nước ngoài và tạo cơ hội cho việc phát hành trái phiếu ra thị trường quốc tế.

Sau khi sàn giao dịch tập trung trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ vận hành chính thức, thị trường trông đợi một cơ chế điều hành, quản lý thông suốt, minh bạch và hiệu quả từ khâu thẩm định chất lượng trái phiếu trước khi lên sàn giao dịch, đến quản lý giám sát giao dịch, quy trình thanh toán, giám sát đáo hạn, theo dõi nợ xấu.

Phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp để là kênh vốn trung, dài hạn chủ đạo trong nền kinh tế

Đến nay, trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ đã được lưu ký tập trung và giao dịch thông qua sàn, nhưng trách nhiệm kiểm tra, rà soát “tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp” thuộc về các công ty chứng khoán thành viên nên cần sự phối hợp đồng bộ giữa các bên, nhằm đảm bảo khả năng vận hành và quyền lợi của các bên mua/bán...

Không quá lạc quan khi nhiều khó khăn vẫn ở phía trước, nhưng các chuyên gia kỳ vọng sau những đợt thanh lọc trong hơn một năm vừa qua, cùng với thay đổi chính sách thì sự ra đời của sàn giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ sẽ góp phần phục hồi thị trường trái phiếu doanh nghiệp, kênh vốn trung, dài hạn chủ đạo trong nền kinh tế.

Theo Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), năm 2022 tổng giá trị phát hành trái phiếu doanh nghiệp đạt khoảng 270.000 tỷ đồng, giảm 64% và trong 6 tháng đầu năm 2023, phát hành đạt 42.783 tỷ đồng, con số này thể hiện sự sụt giảm nghiệm trọng khi đặt cạnh tổng khối lượng phát hành năm 2021 là trên 658 nghìn tỷ đồng...

Các chuyên gia cho biết, từ năm 2022 đến nay, thị trường trái phiếu doanh nghiệp bộc lộ nhiều khó khăn sau thời gian tăng trưởng nóng. Trong nửa đầu năm 2023, giai đoạn khó khăn nhất trong 5 năm trở lại đây của thị trường, thống kê của Bộ Tài chính cho biết có 451 mã trái phiếu niêm yết; quy mô giao dịch bình quân 6 tháng đạt 5.871 tỷ đồng/phiên, giảm 23,6% so với bình quân năm 2022.

Mặc dù ở thời điểm hiện nay nhà đầu tư chưa sẵn sàng quay trở lại thị trường, song về lâu dài, giới phân tích vẫn coi trái phiếu doanh nghiệp là kênh vốn trung, dài hạn quan trọng, mang lại hiệu quả cho nền kinh tế.

Các chuyên gia ước tính, giai đoạn 2022 - 2025, nền kinh tế cần 3,15 triệu tỷ đồng/năm để đầu tư toàn xã hội, trong khi vốn nhà nước chỉ chiếm 25 - 26%, còn lại phải huy động nguồn lực bên ngoài, trong đó trái phiếu doanh nghiệp là thị trường tài chính tiềm năng, hiệu quả, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Về dài hạn, để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phục hồi và phát triển mạnh mẽ thì cơ quan quản lý với vai trò định hướng, điều hành và giám sát cần sớm đưa ra các giải pháp hỗ trợ kịp thời, đảm bảo tính an toàn, lành mạnh, minh bạch và thanh khoản của thị trường.

Tổ chức phát hành cần đảm bảo các chuẩn mực và thông lệ quốc tế về kế toán, báo cáo tài chính, quản trị doanh nghiệp, xếp hạng tín nhiệm theo tiêu chí và tuân thủ tuyệt đối các quy định và điều kiện về hoạt động phát hành trái phiếu riêng lẻ.

Ngoài ra, nhà đầu tư cần chuẩn hóa và nâng cao năng lực nhằm đáp ứng được quy định khi tham gia thị trường cũng như khả năng đối phó và chấp nhận rủi ro tương đương với mức sinh lời đối với một trong những loại hình chứng khoán đầu tư./.