Chỉ những doanh nghiệp có năng lực, hồ sơ minh bạch mới tiếp tục phát hành trái phiếu doanh nghiệp

Mới đây, đơn vị xếp hạng tín nhiệm FiinRatings phát hành báo cáo đánh giá tác động của Nghị định 65 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số

153/2020/NĐ-CP về chào bán, giao dịch TPDN phát hành riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán TPDN ra thị trường quốc tế (Nghị định số 65), với thị trường TPDN.

Sau nhiều tháng chờ đợi của cộng đồng tài chính, Nghị định 65 vừa được Chính phủ ban hành. Với nhiều quy định mới, Nghị định được kỳ vọng sẽ soi sáng cho những khúc mắc, băn khoăn, trăn trở bấy lâu của thị trường TPDN, góp phần gỡ khó cho các nhà phát hành và khai thông dòng vốn từ kênh huy động này cho các hoạt động kinh tế - xã hội.

Nhóm chuyên gia của FiinRatings đánh giá, một trong những tác động lớn nhất tới tổ chức phát hành là không siết điều kiện chào bán nhưng quy định về hồ sơ chào bán và phương thức phát hành chặt chẽ hơn trước rất nhiều. Vì vậy, chỉ những doanh nghiệp có năng lực và hồ sơ minh bạch mới có "cửa" tiếp tục phát hành TPDN. Mặt khác, vẫn sẽ có những doanh nghiệp tiếp tục gặp khó trong việc cơ cấu lại nợ và dẫn đến mất khả năng thanh toán.

Tuy nhiên, đây là vấn đề thị trường và thông lệ quốc tế mà thị trường Việt Nam cần phải chấp nhận để phát triển lành mạnh và bền vững. Cùng với đó, chỉ những doanh nghiệp có năng lực và hồ sơ minh bạch mới có "cửa" tiếp tục phát hành TPDN. Mặt khác, vẫn sẽ có những doanh nghiệp tiếp tục gặp khó trong việc cơ cấu lại nợ và dẫn đến mất khả năng thanh toán.

Còn theo đại diện Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính), Nghị định 65 yêu cầu các doanh nghiệp phát hành phải bảo đảm tính trung thực của hồ sơ chào bán trái phiếu, sử dụng vốn đúng mục đích. Đồng thời, có trách nhiệm giải thích cho nhà đầu tư các thông tin liên quan đến phương án phát hành, các rủi ro pháp lý, rủi ro đầu tư, rủi ro sử dụng vốn, quyền, lợi ích và trách nhiệm pháp lý của các bên khi phát hành và đầu tư TPDN.

FiinRatings cho rằng, sau khi Nghị định 65 được ban hành,  nhu cầu phát hành trái phiếu được giải tỏa, khối lượng phát hành dự kiến sẽ gia tăng trở lại, đặc biệt sau tình trạng "dồn nén" và chờ đợi định hướng chính sách trong nhiều tháng. Bởi hiện dù kênh vốn tín dụng ngân hàng cũng được "nới" ở mức độ nhất định nhưng không thể đáp ứng nhu cầu vốn của doanh nghiệp, nhất là các ngành có nhu cầu vốn trung và dài hạn như bất động sản và năng lượng.

Đây được xem là cú hích tích cực trước không khí “ảm đảm” của thị trường TPDN, trước đó hoạt động phát hành TPDN của ngành cũng đang rất yếu, đặc biệt sau rúng động từ vụ trái phiếu Tân Hoàng Minh, thị trường TPDN trải qua giai đoạn "trầm lắng" từ đầu quý 2 đến nay. Thậm chí có những tháng chỉ có 1, 2 đợt phát hành của ngành. Các chuyên gia hy vọng, Nghị định 65 ra đời sẽ tạo động lực cho các nhà phát hành đủ điều kiện nhanh chóng xây dựng phương án chào bán trái phiếu.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Nghị định 65 vẫn cho phép các doanh nghiệp được phát hành trái phiếu doanh nghiệp để đảo nợ

Nghị định 65 có sửa đổi, bổ sung những quy định nhằm đảm bảo sự phát triển của thị trường trong dài hạn, trong đó, Điều 15 và Điều 16 bổ sung điều kiện doanh nghiệp chào bán riêng lẻ phải đăng ký lưu ký tại Tổng công ty lưu ký và bù trừ chứng khoán Việt Nam (VSD) và đăng ký giao dịch trái phiếu phát hành trên hệ thống giao dịch TPDN chào bán riêng lẻ tại Sở giao dịch chứng khoán.

FiinRatings đánh giá đây là phương án khả thi để cải thiện mức thanh khoản của thị trường hiện tại. Ước tính có khoảng hơn 1,5 triệu tỷ đồng giá trị TPDN đang lưu hành vào thời điểm cuối năm 2023 sẽ được đưa vào hệ thống mới. Đồng thời, những điều chỉnh, chấn chỉnh của cơ quan quản lý thời gian qua chính là nỗ lực đúng đắn để quản lý hoạt động giao dịch TPDN riêng lẻ thành một thị trường giao dịch có tổ chức, có bài bản, từ đó có thể kiểm soát được từ đầu đến cuối quy trình phát hành trái phiếu riêng lẻ. Tập trung lưu ký tại VSD cũng sẽ giúp quản lý tốt hơn, nhất là trong công tác xác định nhà đầu tư chuyên nghiệp cũng như đảm bảo quyền lợi của họ.

Mặc dù vậy, FiinRatings dự báo mức tăng sẽ không quá cao do thiếu hụt nguồn cầu, bởi các điều kiện chặt chẽ hơn trong việc xét nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp. Vì vậy, để phát triển lâu dài, thị trường vẫn nên ưu tiên khuyến khích các doanh nghiệp chào bán ra công chúng thay vì tập trung vào hình thức phát hành riêng lẻ.

Bên cạnh đó, Nghị định 65 ban hành vẫn cho phép các doanh nghiệp được phát hành TPDN để đảo nợ nhưng chỉ cho chính doanh nghiệp đó. Quy định này đã giải tỏa nỗi lo của thị trường khi các doanh nghiệp được phát hành trái phiếu để cơ cấu lại nợ, đây là một hướng đi đúng đắn và phù hợp với thông lệ quốc tế về trái phiếu. Đồng thời, điều này sẽ củng cố thêm nhu cầu tìm kiếm các kênh vốn khác để đảo nợ của các doanh nghiệp, đặc biệt là với các doanh nghiệp bất động sản vốn sở hữu nhiều công ty con/liên kết để phát triển dự án.

Cũng theo FiinRatings, chỉ tính riêng ngành bất động sản chiếm 59% tổng giá trị đáo hạn, áp lực đáo hạn TPDN tính riêng trong năm nay đạt 35,56 nghìn tỷ đồng và sẽ tăng mạnh lên mức 61,37 nghìn tỷ đồng vào năm 2023. Có thể thấy, dù giá trị trái phiếu đáo hạn giảm xuống đáng kể nhờ hoạt động mua lại, song áp lực đảo nợ vẫn rất lớn. Theo quan điểm của FiinRatings, các quý sắp tới được dự kiến sẽ là giai đoạn khó khăn để các doanh nghiệp "xoay sở" dòng tiền trả nợ gốc và lãi trái phiếu do hai lý do.

Trước hết, thị trường TPDN đã thu hẹp đáng kể từ đầu năm đến nay. Tiếp đó, dòng tiền chảy vào các công ty con đang bị kiểm soát bởi Thông tư 16/2021/TT-NHNN, Thông tư 39/2016/TT-NHNN và tiếp theo là Nghị định 65. Do đó, việc đáp ứng nghĩa vụ nợ sắp tới sẽ khó khăn hơn trong bối cảnh lãi suất được kỳ vọng sẽ tiếp tục leo thang, làm gia tăng gánh nặng chi phí lãi vay của nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực thâm dụng vốn nhưng gặp trở ngại tiếp cận dòng vốn tín dụng như bất động sản.

Do thị trường cần có đủ thời gian để làm quen với quy định và khẩn trương thực hiện các hoạt động phát hành nhằm đáp ứng nhu cầu vốn nên quy mô phát hành TPDN sẽ chỉ tăng mạnh trở lại kể từ năm sau, đặc biệt là trong giai đoạn nửa cuối năm 2023, FiinRatings dự báo./.