Quý I năm 2023, Bộ Tư pháp đã tiếp 151 lượt công dân đến KNTC, KNPA. Trong đó, có 50 lượt công dân đến KNTC, KNPA thuộc thẩm quyền (chiếm 33%), 101 lượt công dân không thuộc thẩm quyền (chiếm 67%). So với cùng kỳ năm trước, số lượt công dân đến Bộ Tư pháp KNTC tăng 1510% (quý I năm 2022, Bộ chỉ tiếp 10 lượt công dân). Về tiếp công dân định kỳ, thực hiên quy định của Luật Tiếp công dân năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành, hàng tháng, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đều trực tiếp tiếp công dân hoặc tuỳ theo nội dung, phân công 01 đồng chí Thứ trưởng tiếp công dân định kỳ tại địa điểm Tiếp công dân của Bộ Tư pháp. Ngoài ra, 3 tháng đầu năm, lãnh đạo Bộ Tư pháp đã tiếp 03 lượt công dân, tương ứng 02 vụ việc. Sau buổi tiếp công dân, Bộ Tư pháp đã kiểm tra, rà soát các nội dung KNTC, KNPA của công dân; kết quả đã giải quyết xong 100% số vụ việc.

Về tiếp nhận, phân loại và xử lý đơn, Bộ đã nhận được 1396 đơn thư các loại, trong đó số đơn thư thuộc thẩm quyền là 480, chiếm 34%; số đơn thư không thuộc thẩm quyền là 914 đơn, chiếm 66%. So với cùng kỳ năm trước, số lượng đơn thư gửi đến Bộ Tư pháp tăng 356%.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long tiếp công dân định kỳ. Ảnh: moj.gov.vn

Số đơn thư KNTC của công dân gửi đến Bộ Tư pháp đều được xem xét, xử lý theo đúng thẩm quyền và quy định của pháp luật. Nội dung của đơn thư KNTC chủ yếu liên quan đến lĩnh vực thi hành án dân sự (THADS). Các đơn thư không thuộc thẩm quyền phần lớn là đơn thư khiếu nại về nội dung bản án, đất đai, nhà ở, khiếu nại việc giải quyết chế độ không đúng cho một số đối tượng... đều đã được Bộ Tư pháp phân loại, xử lý đơn kịp thời đúng quy định. Quý I năm 2023, Bộ Tư pháp đã gửi 421 phiếu chuyển đơn và 321 phiếu hướng dẫn công dân đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Nguyên nhân chủ yếu của việc phát sinh đơn thư khiếu kiện ở Bộ Tư pháp thời gian qua chủ yếu là do năng lực của một số cán bộ, công chức đặc biệt trong lĩnh vực THADS chưa thực sự đồng đều, còn có những sai sót trong việc áp dụng quy định của pháp luật. Trong quá trình thực thi nhiệm vụ công vụ, cán bộ, công chức chưa quan tâm đúng mức tới việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho người dân. Công tác giáo dục, thuyết phục để các bên đương sự hiểu và tự nguyện thực hiện các nghĩa vụ của mình trong việc thi hành bản án, chấp hành quyết định của Toà án và các quyết định khác chưa được quan tâm đúng mức.

Bên cạnh đó, ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận đương sự còn thấp, một số trường hợp hiểu rõ KNTC của mình là thiếu căn cứ pháp luật nhưng vẫn cố tình lợi dụng quyền KNTC để kéo dài việc thi hành án. Trong khi đó, pháp luật chưa có cơ chế hiệu quả bảo vệ Chấp hành viên, tính rủi ro nghề nghiệp ngày càng lớn, một số trường hợp đương sự chống đối quyết liệt, trực tiếp hoặc lợi dụng KNTC để xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của Chấp hành viên, Thủ trưởng cơ quan THADS. Việc thực hiện các chế tài hành chính, hình sự chưa đủ mạnh để răn đe đối với các trường hợp này. Cùng với sự phát triển kinh tế của đất nước các giao dịch dân sự của người dân ngày càng tăng, trong đó liên quan đến các lĩnh vực như công chứng, đấu giá, luật sư thuộc quản lý nhà nước của Bộ. Do đó, các KNTC trong lĩnh vực trên ngày càng nhiều.

Nhìn chung, công tác tiếp công dân, tổ chức đối thoại để giải quyết các vụ KNTC thuộc thẩm quyền của Bộ Tư pháp đã được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Việc giải quyết KNTC được quan tâm thực hiện, ngày càng đi vào nền nếp, đúng quy định của pháp luật. Trong quá trình giải quyết KNTC, Bộ Tư pháp luôn bảo đảm các quyền của người KNTC theo quy định của Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo và các văn bản pháp luật có liên quan. Đối với vụ việc phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, Bộ đã tổ chức các cuộc họp liên ngành để thống nhất trước khi giải quyết, bảo đảm thấu tình, đạt lý, đúng pháp luật. Do đó, công tác giải quyết KNTC tại Bộ Tư pháp trong những tháng đầu năm đã có những bước chuyến biến tích cực, các vụ việc mới phát sinh được giải quyết tương đối kịp thời, tính chất gay gắt, bức xúc của các vụ việc cũng giảm đáng kể, các vụ việc phức tạp, kéo dài hầu hết đã được giải quyết.

Việc tổ chức thi hành quyết định giải quyết khiếu nại, quyết định xử lý tố cáo đã có hiệu lực pháp luật đạt được kết quả nhất định. Tuy nhiên, việc giải quyết KNTC một số vụ việc vẫn còn chậm, vẫn xảy ra hiện tượng đùn đẩy trách nhiệm giải quyết KNTC tại địa phương dẫn đến tình trạng một số vụ việc xảy ra chưa được giải quyết dứt điểm ngay từ cơ sở, kéo theo tình trạng khiếu kiện vượt cấp, kéo dài.

Để khắc phục những vẫn đề còn tồn tại cũng như phát huy các kết quả đã đạt được, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp cần tiếp tục thực hiện các quy định pháp luật của Đảng và Nhà nước trong công tác tiếp công dân và giải quyết KNTC; xứ lý nhanh chóng, kịp thời tất cả các đơn thư KNTC, KNPA được gửi đến Bộ. Tập trung giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu kiện phức tạp, kéo dài. Giải quyết kịp thời, triệt để các đơn thư KNTC thuộc thẩm quyền phát sinh thực tế.

Đẩy mạnh công tác kiểm tra, đôn đốc việc tổ chức thực hiện các quyết định giải KNTC; tập trung tuyên truyền, vận động, giải thích, thuyết phục công dân chấp hành quyết định giải quyết đối với những vụ việc đã được giải quyết đúng chính sách, pháp luật, hạn chế đến mức thấp nhất tình hình công dân khiếu kiện vượt cấp, kéo dài. Nâng cao trách nhiệm của các cơ quan thông tin đại chúng trong việc cung cấp thông tin, bảo đảm chính xác, kịp thời, trung thực, khách quan, góp phần định hướng dư luận xã hội và hỗ trợ công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC.

Cùng với đó, duy trì thường xuyên, hiệu qua hoạt động tiếp công dân; thường xuyên kiểm tra, rà soát chỉ đạo xử lý dứt điểm các KNPA của công dân; tổ chức thực hiện tốt nội quy, quy chế tiếp công dân, chỉ đạo các cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện tốt các quy định về tiếp công dân theo Luật Tiếp công dân, phối hợp trong công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC với các cấp, các ngành có liên quan.

Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC; đầu tư trang thiết bị để nâng cao hiệu quả công tác tiếp công dân. Nâng cao trách nhiệm người đứng đầu đơn vị trong công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, thực hiện tốt Quy chế dân chủ ở cơ sở. Đồng thời, tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác giải quyết KNTC và trách nhiệm giải quyết KNTC trong toàn Ngành./.