Luật Quản lý, sử dụng tài sản công được Quốc hội thông qua ngày 21/6/2017, có hiệu lực từ ngày 01/01/2018. Theo đó, tại điểm d khoản 4 Điều 13 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công quy định nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ quyết định hoặc phân cấp thẩm quyền quyết định việc sử dụng tài sản công để tham gia dự án theo hình thức đối tác công tư, sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao.
Theo quy định trước đây về cơ chế thanh toán cho Nhà đầu tư khi thực hiện Dự án đầu tư xây dựng theo hình thức Xây dựng - Chuyển giao (Dự án BT) tại Quyết định số 23/2015/QĐ-TTg ngày 26/6/2015 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 183/2015/TT-BTC ngày 17/11/2015 của Bộ Tài chính thì chỉ có một hình thức thanh toán bằng quỹ đất cho Nhà đầu tư khi thực hiện Dự án đầu tư xây dựng theo hình thức Xây dựng - Chuyển giao. Tuy nhiên, theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017 thì ngoài việc thanh toán bằng quỹ đất cho Nhà đầu tư khi thực hiện Dự án đầu tư xây dựng theo hình thức Xây dựng - Chuyển giao (Điều 117), nhà nước cho phép sử dụng tài sản công để thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức hợp đồng xây dựng - chuyển giao (khoản 1 Điều 44).
Đồng thời, theo quy định tại khoản 4 Điều 14 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, kể từ ngày 01/7/2016 trở đi, thủ tục hành chính không được quy định tại Thông tư cấp Bộ. Ngoài ra, trong quá trình thực hiện cơ chế Nhà nước thanh toán bằng quỹ đất cho Nhà đầu tư khi thực hiện Dự án đầu tư xây dựng theo hình thức Xây dựng – Chuyển giao theo quy định trước đây có phát sinh vướng mắc.
Từ thực tiễn nêu trên và triển khai Luật Quản lý, sử dụng tài sản công, việc Chính phủ ban hành Nghị định số 69/2019/NĐ-CP ngày 15/8/2019 quy định việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho Nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức Hợp đồng Xây dựng - Chuyển giao là cần thiết.
Nghị định số 69/2019/NĐ-CP ngày 158/2019 của Chính phủ quy định việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho Nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức Hợp đồng Xây dựng – Chuyển giao gồm 03 Chương với 19 Điều và có phạm vi điều chỉnh như sau: Căn cứ quy định của Luật Quản lý và sử dụng tài sản công thì dự thảo Nghị định này quy định việc sử dụng tài sản công để thanh toán cho Nhà đầu tư khi thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình theo hình thức Hợp đồng BT.
Như vậy so với quy định hiện hành về cơ chế thanh toán cho nhà đầu tư khi thực hiện Dự án BT thì ngoài cơ chế thanh toán bằng quỹ đất được kế thừa từ Quyết định số 23/2015/QĐ-TTg thì tại Nghị định này quy định bổ sung thêm việc sử dụng một số loại tài sản công khác theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công để thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện Dự án BT, cụ thể các tài sản công được sử dụng để thanh toán bao gồm: Quỹ đất; đất, nhà và tài sản khác gắn liền với đất (trụ sở làm việc) của cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp, tổ chức khác được thành lập theo quy định của pháp luật về hội (cơ quan, tổ chức, đơn vị); tài sản kết cấu hạ tầng phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng và các loại tài sản công khác theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.
Việc sử dụng quỹ đất thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện Dự án BT trong thời gian qua về cơ bản đã phát huy được hiệu quả thông qua việc huy động các nguồn lực của khu vực tư nhân và việc cung cấp các dịch vụ công, giảm áp lực lên nguồn ngân sách nhà nước. Tiếp tục kế thừa và phát huy hiệu quả của cơ chế thanh toán Dự án BT bằng quỹ đất, tại Nghị định này quy định 02 nhóm quỹ đất được sử dụng để thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện dự án BT, bao gồm: Đất chưa giải phóng mặt bằng và đất đã giải phóng mặt bằng. Nhà nước thực hiện giao đất có thu tiền sử dụng đất hoặc cho thuê đất thu tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê theo quy định của pháp luật đất đai để thanh toán cho Nhà đầu tư khi thực hiện Dự án BT.
Đồng thời, việc lựa chọn quỹ đất thanh toán cho Nhà đầu tư phải đảm bảo đúng quy định như sau: Đất thuộc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt; việc thu hồi đất đối với quỹ đất thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện Dự án BT phải tuân thủ đúng quy định của pháp luật về đất đai; trường hợp sử dụng quỹ đất đã hoàn thành giải phóng mặt bằng để thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện Dự án BT thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trước khi quyết định chủ trương đầu tư Dự án.
Về việc thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện Dự án BT bằng tài sản công khác theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Theo quy định tại Luật Quản lý, sử dụng tài sản công được số 15/2017/QH14 được Quốc hội Khóa XIV ký thông qua tại kỳ họp thứ 3 ngày 21/6/2017 (có hiệu lực từ ngày 01/01/2018) ngoài các loại tài sản công được sử dụng để thanh toán Dự án BT nêu trên (Quỹ đất; trụ sở làm việc của cơ quan, tổ chức, đơn vị; Tài sản kết cấu hạ tầng) thì việc sử dụng tài sản công phục vụ công tác quản lý để thanh toán cho Nhà đầu tư thực hiện dự án BT là 01 trong 08 hình thức xử lý tài sản công tại cơ quan, tổ chức, đơn vị (khoản 4 Điều 40, khoản 1 Điều 62, khoản 1 Điều 66, khoản 2 Điều 68); đồng thời trong thực tế có phát sinh một số trường hợp dùng tài sản công khác (quyền khai thác quảng cáo 02 bên đường, tài sản khác gắn với các công trình chuyển giao cho Nhà đầu tư…).
Vì vậy, để đảm bảo phù hợp với Luật quản lý, sử dụng tài sản công năm 2017, tại Nghị định này quy định về nguyên tắc việc sử dụng tài sản công khác để thanh toán cho Nhà đầu tư thưc hiện Dự án BT như sau: Việc xác định giá trị tài sản công khác để thanh toán Dự án BT thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật chuyên ngành và pháp luật khác có liên quan; đảm bảo nguyên tắc quy định tại Điều 3 Nghị định này. Bên cạnh đó, việc sử dụng tài sản công khác để thanh toán Dự án BT thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng tài sản công, pháp luật chuyên ngành và pháp luật khác có liên quan và được thực hiện sau khi có văn bản chấp thuận của Thủ tướng Chính phủ theo đề nghị của Bộ, ngành, địa phương quản lý tài sản công./.
Lan Anh