Quan họ là nền tảng thu hút khách du lịch

Đó là một trong những mục tiêu để tỉnh Bắc Giang phấn đấu bảo tồn, phát huy, giá trị văn hóa phi vật thể thu hút du khách đến với địa phương. Năm 2009, Dân ca Quan họ của Việt Nam đã được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Tại cái nôi quan họ Kinh Bắc, nơi bờ Bắc sông Cầu với không gian văn hóa đậm đặc trên đất Bắc Giang, nhiều thế hệ liền anh, liền chị đã và đang lưu giữ kho tàng quan họ cổ, bảo tồn bền vững di sản trong đời sống hiện đại.                       

Ông Trần Minh Hà - Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết: Toàn tỉnh Bắc Giang hiện có trên 60 câu lạc bộ (CLB) Quan họ, hoạt động ở 10 huyện, thành phố, trong đó có 39 CLB ở huyện Việt Yên (chiếm tỉ lệ 65%). Mỗi CLB có từ 15 - 20 thành viên, sinh hoạt từ 2 - 4 buổi/tháng. Từ năm 2012, đến nay, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã chỉ đạo các đơn vị chuyên môn của Sở tích cực thực hiện các hoạt động truyền dạy. Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh, Nhà hát Chèo đã tổ chức truyền dạy trên 20 lớp cho khoảng 800 học viên là viên chức Trung tâm Văn hóa, Thể thao các huyện, thành phố, thành viên các CLB Quan họ trên địa bàn tỉnh. Trường Trung cấp Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã xây dựng chương trình, đăng ký mã ngành đào tạo: Nghệ thuật biểu diễn dân ca Quan họ (được Bộ GD - ĐT cho phép tuyển sinh từ năm học 2011 - 2012); đến nay, trường đã đào tạo liên tục 05 khóa cho trên 30 học sinh. Phối hợp với Sở GD - ĐT thực hiện 14 dự án sân khấu học đường cho các Trường THCS; xây dựng chương trình và mở lớp tập huấn về kỹ năng truyền dạy dân ca Quan họ cho 160 giáo viên dạy âm nhạc ở các trường phổ thông trên địa bàn tỉnh.

Tổ chức Hội thi hát Quan họ đến làng liên xã, liên huyện

Bảo tồn, phát huy, giá trị văn hóa phi vật thể Quan họ được các huyện trong địa bàn tỉnh thường xuyên, tích cực phối hợp với Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch mở nhiều lớp dạy dân ca quan họ cho các nghệ nhân tiêu biểu của các làng Quan họ cổ ở huyện Việt Yên như: Mai Vũ, Nội Ninh, Sen Hồ, Giá Sơn, Hữu Nghi, Thổ Hà và một số làng Quan họ khác;… Từ năm 2000 đến nay, huyện Việt Yên đã tổ chức được 16 Hội thi hát Quan họ, mở rộng đối tượng đến các làng Quan họ liên xã, liên huyện vào dịp lễ hội chùa Bổ Đà. Năm 2016, huyện Hiệp Hòa tổ chức Liên hoan hát Quan họ lần thứ nhất với sự tham gia của 20 đội quan họ với gần 300 diễn viên của các CLB Quan họ thuộc các xã, thị trấn trong huyện.                              

Liên hoan hát quan họ được tổ chức hằng năm vào dịp lễ hội chùa Bổ Đà

Định kỳ 2 năm, tỉnh Bắc Giang tổ chức Liên hoan hát Quan họ. Từ năm 2010, đến nay, Liên hoan đã tổ chức được 04 lần với sự tham gia của 10/10 huyện, thành phố. Duy trì các chuyên trang, chuyên mục, bài viết về di sản văn hóa Quan họ trên Báo, đài Trung ương, tỉnh, địa phương. Thường xuyên xây dựng chương trình nghệ thuật về Quan họ, tham gia các liên hoan, hội thi, hội diễn cấp khu vực và toàn quốc; tham gia biểu diễn kỷ niệm 70 năm thành lập tổ chức UNESCO tại Hoàng thành Thăng Long, Hà Nội. Phối hợp với Viện Văn hóa Nghệ thuật Việt Nam đưa 04 thành viên CLB Quan họ làng Thổ Hà và Hữu Nghi, huyện Việt Yên và 02 diễn viên dân ca quan họ trường Trung cấp Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Trung tâm Văn hóa tỉnh tham gia biểu diễn tại Chương trình giao lưu văn hóa nhân dịp kỷ niệm 40 năm thành lập Trung tâm UNESCO tại Pháp năm 2012. Chương trình giao lưu đã để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp về di sản văn hóa Quan họ với bạn bè các nước trên thế giới.

Để giới thiệu, quảng bá về di sản văn hóa dân ca Quan họ với du khách trong và ngoài nước, tại Bảo tàng tỉnh Bắc Giang bố trí không gian trưng bày di sản văn hóa Quan họ. 17 nghệ nhân được phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân ưu tú” trong lĩnh vực Di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 10 nghệ nhân Quan họ.

Bảo tồn, phát huy giá trị nghệ thuật Ca Trù

Ca trù Việt Nam được UNESCO công nhận Di sản thế giới, sau 9 năm được vinh danh. Ca trù Bắc Giang hôm nay rộn ràng “sênh phách”. Những dấu ấn Ca trù trên đất Bắc Giang cho thấy một vùng đất "ghi danh" loại hình ca hát độc đáo, đặc sắc có một không hai, với lịch sử dài lâu cách nay 5 thế kỷ.

Thực hiện cam kết với UNESCO về việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Ca trù, UBND tỉnh Bắc Giang đã chỉ đạo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng các cấp, các ngành triển khai thực hiện nhiều giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hóa Ca trù. UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 57/QĐ-UBND ngày 04/6/2010 phê duyệt đề án “Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa các dân tộc tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2011 - 2020”. Đề án nhấn mạnh các nội dung về bảo tồn và phát huy di sản Ca trù, trong đó chú trọng: Tổng điều tra di sản văn hóa Ca trù trên địa bàn tỉnh; phân loại, hệ thống hoá các tư liệu, hiện vật liên quan đến Ca trù, tiến tới xây dựng cơ sở dữ liệu về Ca trù; xây dựng thành lập điểm các CLB Ca trù tại các huyện: Yên Dũng, Việt Yên, Hiệp Hòa, sau đó tiếp tục thành lập các CLB Ca trù ở những huyện còn lại.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Giang có 06 câu lạc bộ Ca trù hoạt động, gồm: CLB Ca trù Nhà hát chèo Bắc Giang; Ca trù sông Thương thuộc Trung tâm Văn hóa - Điện ảnh tỉnh; Ca trù xã Đông Lỗ, huyện Hiệp Hòa; Ca trù huyện Yên Dũng; Ca trù huyện Việt Yên và thành phố Bắc Giang. Năm 2009, Liên hoan Ca trù toàn quốc tổ chức tại Hà Nội CLB Ca trù Nhà hát chèo Bắc Giang đã giành thành tích xuất sắc đạt 1 huy chương vàng, 1 huy chương bạc; Năm 2014, Trung tâm Văn hóa tỉnh và Nhà hát Chèo tham gia Liên hoan Ca trù toàn quốc tại Viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, đạt 02 huy chương đồng. Những thành tích đạt được có thể khẳng định, Ca trù Bắc Giang đang lan tỏa với sức sống mới. 

Ngày 10/8/2018, Câu lạc bộ Ca trù huyện Yên Dũng tổ chức đánh giá 10 năm hoạt động 

Gắn việc gìn giữ truyền thống với đời sống hiện đại, giữ lửa bằng tinh thần của người đi trước và niềm say mê háo hức của những người trẻ, những thế hệ Quan họ nơi bờ bắc sông Cầu đang tiếp bước cha ông bảo tồn, phát huy di sản. Với nhận thức mới trong việc gìn giữ, phát triển nghệ thuật hát Ca trù của tỉnh Bắc Giang nói riêng, hy vọng với bề dày của lịch sử, chiều sâu của nghệ thuật mang bản sắc dân tộc đậm nét, Ca trù sẽ từng bước khẳng định được vị trí quan trọng không chỉ ở Bắc Giang mà còn ở những địa phương khác trong cả nước./.

Kim Dung