Chẳng biết bánh tôm có từ bao giờ. Chỉ biết rằng có người Hà Nội phiêu bạt nơi đâu thì ngày về thăm quê vẫn tìm đến hỏi món đặc sản có một không hai này. Trước đây, ở đây chỉ có vài cái quầy lụp xụp, đơn sơ vừa bán bánh tôm vừa bán bia hơi. Hà Nội những năm 1970-1980 có hàng bán bánh tôm của quốc doanh nằm trên đường Thanh Niên, phía bên hồ Trúc Bạch. Vào thời đó, nơi đây là địa điểm vui chơi giải trí, và món bánh tôm Hồ Tây đã đi vào ký ức nhiều thế hệ. Nay bánh tôm Hồ Tây được phục vụ trong nhà hàng lớn, thấp thoáng trong những tán cây si, cây đa râm mát lộng gió. Và địa điểm bánh tôm Hồ Tây nổi tiếng nhất vẫn là nhà hàng lớn nằm trên đường Thanh Niên. Đến đây, thực khách có thể thưởng thức bánh tôm và nhiều món ăn khác, hương vị bánh tôm nơi đây vẫn lưu giữ những nét truyền thống, vừa quen thuộc, vừa gần gũi.

Công thức làm bánh tôm không cầu kỳ nhưng vô cùng tinh tế. Bánh tôm được làm từ những nguyên liệu rất gần gũi với cuộc sống của người Hà Nội. Tôm làm bánh thường là tôm đánh từ hồ Tây, những con tôm màu đỏ gạch vừa vặn, loại tôm này thịt ngon, hương vị đậm đà. Tôm được rửa sạch, cắt bớt râu, chân, ướp trong gia vị hạt nêm và tiêu thơm cho ngấm đều rồi cho vào chảo mỡ phi hành tỏi xào cho tới khi chuyển màu là vừa. Bột làm bánh tôm được chưng cất rất cầu kỳ và pha chế thêm những gia vị và mỗi gia đình sẽ có những cách nêm nếm riêng tạo nên bí quyết của người làm bánh. Và không thể thiếu đối với món bánh tôm là các loại bột. Bột nở, bột nghệ và muối đều là những loại gia vị gần gũi, thường xuyên có mặt trong bếp của mỗi gia đình. Trộn lẫn tất cả, hòa với nước rồi quấy đều thành một hỗn hợp.

Bánh tôm Hồ Tây gồm tôm nước ngọt Hồ Tây bọc bột mì cho vào chảo mỡ nóng già ngập bánh cho đến khi chín, khi ấy bánh phồng lên và ngả màu vàng có mùi thơm rất hấp dẫn. Khi được vớt ra, chiếc bánh bằng lòng bàn tay rán giòn có màu vàng, ở giữa chiếc bánh là màu đỏ của tôm. Có thể thấy, rán bánh trong chảo dầu cũng là công đoạn quan trọng, bởi nếu quá lửa thì bánh sẽ bị cháy, tuy nhiên nếu không đủ nhiệt bánh sẽ bị ngấm dầu, khiến người thưởng thức có cảm giác ngấy. Một chiếc bánh tôm đúng kiểu phải có màu vàng ươm của bột bánh rán giòn, màu đỏ ửng của tôm tươi, bánh phải giòn đều nhưng không cứng, còn thịt tôm thì mềm và ngọt. Và ăn bánh tôm ngon nhất là khi bánh vẫn còn nóng hổi, bởi để nguội bánh ỉu sẽ làm bớt đi hương vị tuyệt vời của bánh. Đặc biệt, khi thưởng thức bánh tôm bao giờ cũng có một loại nước chấm chuyên đi cùng. Nước mắm được pha loãng nhưng không để mất vị, thêm chút mùi thơm của dưa góp, vị ngọt của đường, chút nồng của tỏi và chút cay của ớt… tất cả quyện thành thứ nước chấm thật bùi, thật thơm. Nó hòa cùng vị béo ngậy của bánh tôm tạo nên một hương vị đặc trưng cho món ăn này. Bánh tôm được ăn cùng với rau xà lách, có thể ăn thêm với bún rối và uống cùng với bia. Cái ngọt của tôm cùng với cái giòn giòn, ngầy ngậy của bánh hòa trong vị chua, cay, mặn, ngọt của nước chấm, dưa góp mang lại cảm giác khó quên cho thực khách. Ngày xưa, bánh tôm còn có cả khoai lang thái chỉ, mùi vị vừa thơm vừa bùi, ngon lành đến lạ… Ngày nay người ta đã bỏ bớt nguyên liệu này. Nhưng dù thế nào, người chế biến món này vẫn cố gắng giữ gìn hương vị của miền ký ức xưa.

Gắp một ít rau sống rau thơm và một miếng bánh tôm vào bát, rưới một thìa nước chấm cộng thêm vài lát đu đủ. Vậy là chúng ta bắt đầu thưởng thức món bánh tôm Hồ Tây nổi tiếng, món ăn đặc sản của Thủ đô Hà Nội. Hiện nay, bánh tôm Hồ Tây không chỉ có người Hà Nội và ở các tỉnh khác đến thưởng thức, ngay cả đối với những du khách nước ngoài đó vẫn là một món ăn còn lưu lại dư vị Hà Nội rất đậm đà và sâu sắc.

Bánh tôm thực ra trước kia không hề hiếm đối với người Hà Nội. Ở bất kì nơi đâu trong đất Kinh Kỳ xưa này cũng thấy người ta bán bánh tôm. Nhưng ngon và nổi tiếng nhất vẫn là bánh tôm ở Tây Hồ. Món bánh độc đáo nơi đây từ lâu vẫn luôn hấp dẫn thực khách và tồn tại cho đến tận ngày nay mà vẫn không hề bị mai một. Tinh hoa ẩm thực của người Hà Nội thì có nhiều, nhưng có lẽ trong số ấy chúng ta không thể không nhắc đến bánh tôm, một nét đẹp ẩm thực nói lên sự khéo léo và sành ăn của thực khách nhiều đời nay với sự hải hòa giữa cái ngon bởi hương vị, nét đẹp bởi khung cảnh, rồi cái mát dìu dịu của gió hồ Tây, tiếng sóng nước nhè nhẹ, làm sao khiến lòng người không khỏi xao xuyến…

Dương Nguyễn