Theo báo cáo và sổ sách do gia đình Thủ nhang cung cấp cho Đoàn thanh tra của UBND tỉnh Hà Tĩnh trong quá trình thanh tra công tác quản lý và tổ chức các hoạt động tại Di tích Quốc gia Đền Chợ Củi, xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, gia đình Thủ nhang chỉ có duy nhất nguồn thu từ tiền công đức do Nhân dân đến tham quan và hành lễ tại Đền Chợ Củi cúng tiến. Theo thống kê của gia đình Thủ nhang (ông Nguyễn Sỹ Quý) tổng số tiền công đức thu được từ năm 2014 đến hết 31/12/2022 là 37,124 tỷ đồng.

Số tiền này gia đình Thủ nhang nộp công đức vào tài khoản của Ban Quản lý từ năm 2014 đến hết 31/12/2022 là 17,9 tỷ đồng; Chi phục vụ tại đền là 18,717 tỷ đồng bao gồm chi tiền lương nhân viên phục vụ: 10,477 tỷ đồng và các khoản chi khác tại đền là 8,240 tỷ đồng.

Số tiền công đức không được sử dụng vào mục đích tái đầu tư, tôn tạo di tích dẫn đến di tích ngày càng xuống cấp, không tương xứng với di tích lịch sử cấp Quốc gia.

Mập mờ việc sử dụng tiền công đức của gia đình Thủ nhang Đền Chợ Củi

Qua  báo cáo và sổ sách gia đình Thủ nhang cung cấp, Đoàn Thanh tra của UBND tỉnh Hà Tĩnh nhận định việc gia đình Thủ nhang (ông Nguyễn Sỹ Quý, ông Nguyễn Sỹ Hóa) toàn quyền quản lý tất cả tiền công đức hằng năm do người dân cúng tiến cho Đền Chợ Củi mà không có sự tham gia của Ban Quản lý di tích, chính quyền địa phương trong giám sát nguồn từ thu công đức; tiền công đức không được kiểm kê đóng nộp kịp thời vào tài khoản của Ban Quản lý di tích theo quy định tại Quyết định số 1177/QĐ-UBND ngày 28/4/2014 của UBND tỉnh là chưa đảm bảo quy định, dẫn đến Ban Quản lý di tích, chính quyền địa phương hoàn toàn không nắm được số liệu thực tế khoản thu này (phụ thuộc vào số liệu do gia đình Thủ nhang kê khai).

Sổ sách do gia đình Thủ nhang lập không phản ánh đúng thực tế số tiền công đức mà gia đình Thủ nhang đã nộp vào tài khoản Ban Quản lý di tích, cụ thể: theo số liệu tại sổ kế toán do gia đình cung cấp và biên bản làm việc với gia đình thì từ năm 2014 đến hết 31/12/2022 gia đình đã nộp 18,4 tỷ đồng vào tài khoản Ban Quản lý di tích. Thực tế Đoàn thanh tra kiểm tra cho thấy tổng số tiền công đức gia đình Thủ nhang nộp vào tài khoản Ban Quản lý di tích từ năm 2014 đến hết ngày 31/12/2022 là 17,9 tỷ đồng; năm 2023 gia đình Thủ nhang mới tiếp tục nộp thêm 500 triệu đồng vào tài khoản của Ban Quản lý sau nhiều lần được chính quyền địa phương đôn đốc nhắc nhở, mời lên làm việc.

Đối chiếu số tiền công đức gia đình Thủ nhang phải nộp từ 2014 - 2022 theo thỏa thuận với UBND huyện Nghi Xuân thì đến thời điểm thanh tra, hộ thủ nhang còn nợ số tiền 03 tỷ đồng (năm 2020 là 01 tỷ đồng; năm 2021 là 02 tỷ đồng).

Các khoản chi phục vụ tại Đền từ năm 2014 đến hết năm 2022 là 18,717 tỷ đồng trong đó chi tiền lương nhân công là 10,477 tỷ đồng; chi tiền điện, nước, tiền mua sắm đồ lễ và chi phí khác là 8,240 tỷ đồng. Các khoản chi này gia đình Thủ nhang tự quyết định chi, không thông qua Ban Quản lý di tích và chính quyền địa phương; không cung cấp hóa đơn chứng từ cho Đoàn thanh tra; số nhân công phục vụ tại tổ Nội tự theo quyết định của Ban Quản lý di tích là 05 người, tuy nhiên theo số liệu ghi chép tại sổ sách kế toán của gia đình Thủ nhang là 24 người, số lượng lao động này không được ký hợp đồng lao động, không đóng nộp bảo hiểm.

Trước đó, Chủ trương khoán thu tại hộ Thủ nhang theo Quyết định số 1177/QĐ-UBND ngày 28/4/2014 của UBND tỉnh phê duyệt Đề án quản lý và tổ chức các hoạt động tại di tích Đền Chợ Củi xã Xuân Hồng, huyện Nghi Xuân, nội dung về quản lý nguồn thu nêu rõ: “Trước mắt, giao UBND huyện Nghi Xuân chỉ đạo Ban Quản lý di tích khảo sát mức đóng góp công đức tại Đền và trực tiếp làm việc với gia đình Thủ nhang (các ông Nguyễn Sỹ Quý, Nguyễn Sỹ Hóa) để tạm thời giao chỉ tiêu thu nộp tiền công đức cho Ban Quản lý di tích; hàng năm tùy theo mức độ, sự đóng góp của Nhân dân để điều chỉnh tăng mức thu nộp hợp lý”. Thực hiện Đề án nêu trên của UBND tỉnh, ngày 13/11/2014, UBND huyện Nghi Xuân phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức cuộc họp triển khai một số nhiệm vụ nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện Đề án, thành phần gồm có Ban Quản lý di tích Đền Chợ Củi, UBND xã Xuân Hồng, đại diện các gia đình "Thủ nhang" (Ông Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hóa).

Kết luận cuộc làm việc, hội nghị thống nhất mức thu nguồn công đức năm 2015 tại đền Chợ Củi là 03 tỷ đồng. Đến ngày 24/01/2016, UBND huyện Nghi Xuân tổ chức cuộc họp triển khai một số nhiệm vụ tại di tích, thành phần gồm có UBND huyện, Ban Quản lý di tích đền Chợ Củi, UBND xã Xuân Hồng, đại diện các gia đình Thủ nhang (Ông Nguyễn Sỹ Quý và Nguyễn Sỹ Hóa).

Tại cuộc họp gia đình Thủ nhang có ý kiến cho rằng năm 2015 được giao nộp 03 tỷ đồng và Ban Quản lý chịu trách nhiệm chi trả lương, tiền công và các hoạt động tại di tích; tuy nhiên Ban Quản lý lại giao cho gia đình chi trả các khoản chi trên với số tiền 900 triệu đồng nên gia đình đề xuất mức nộp 02 tỷ đồng mỗi năm (năm 2015 và 2016).

Sau khi nghe ý kiến phát biểu, thảo luận, toàn thể thành viên dự cuộc họp đã thống nhất, đưa ra kết luận về nguồn thu công đức năm 2015 và 2016 là 2,5 tỷ đồng/năm (gia đình chịu mọi chi trả cho các hoạt động tại di tích).

Từ đó đến năm 2022, UBND huyện Nghi Xuân không tổ chức họp để xem xét về mức thu, chỉ thực hiện việc thu khoán tiền công đức đối với các hộ "Thủ nhang" là 2,5 tỷ đồng/năm. Như vậy, từ khi thực hiện Đề án 1177 (năm 2015) đến năm 2022, mức khoán thu đối với hộ Thủ nhang đền Chợ Củi thực hiện theo Biên bản cuộc họp ngày 24/01/2016 là 2,5 tỷ đồng/năm.

Hằng năm, UBND Nghi Xuân không ban hành quyết định về mức thu và cũng không thực hiện việc điều chỉnh mức khoán thu theo nội dung quy định tại Đề án ban hành theo Quyết định số 1177/QĐUBND ngày 28/4/2014 của UBND tỉnh.