Công ty Cơ khí ô tô và Thiết bị điện Đà Nẵng (DAMCO) là Doanh nghiệp nhà nước do UBND thành phố Đà Nẵng thành lập. Năm 2006, được Bộ Giao thông vận tải (GTVT) tiếp nhận nguyên trạng, làm công ty thành viên hạch toán độc lập thuộc Vinamoto. Sau khi Vinamoto thoái vốn vào năm 2016, Bộ GTVT là chủ sở hữu của DAMCO.

Từ năm 2006, DAMCO đã hoạt động đang trong tình trạng thua lỗ, theo đó: tính đến ngày 31/12/2006, tổng giá trị tài sản là 125,036 tỷ đồng; tổng nợ phải trả là 118,115 tỷ đồng; vốn chủ sở hữu là 6,921 tỷ đồng; tổng doanh thu năm 2006 là 41,202 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế năm 2006 là -7,529 tỷ đồng; số lỗ lũy kế là -7,769 tỷ đồng.  Thời điểm đầu năm 2023, số lao động trong danh sách của DAMCO là 78 lao động, nhưng thực tế chỉ có 17 lao động đang làm việc.

Loạt sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai tại Công ty Cơ khí ô tô và Thiết bị điện Đà Nẵng (ảnh baodautu.vn)

Chuyển nhượng 3 lô đất khi chưa có phương án, chưa có đề xuất, chưa được cấp có thẩm quyền đồng ý

Theo Thanh tra Bộ GTVT, thời điểm năm 2010 và năm 2011, DAMCO được UBND TP Đà Nẵng giao 04 lô đất (Gọi tắt là Lô A thuộc A1-2, Lô B thuộc A1-2, Lô A thuộc A5, Lô B thuộc A5) có thu tiền sử dụng đất (mục đích sử dụng là đất cơ sở sản xuất, kinh doanh) với tổng giá trị tiền sử dụng đất phải nộp cho Đà Nẵng là 15,523 tỷ đồng. Nguồn tiền DAMCO nộp tiền sử dụng đất từ vốn vay của tổ chức, cá nhân bên ngoài DAMCO (Công ty cổ phần Tập đoàn Đất Quảng, bà Trần Nguyễn Cẩm Tú), nguồn vốn khác của đơn vị.

Đến thời điểm 2023, DAMCO chỉ còn quản lý 01/04 lô đất (Lô B thuộc A5 với diện tích 1,775,2 m²) và ký hợp đồng thuê đất đối với 02 lô đất (Cơ sở nhà, đất tại 149 Trần Phú; Lô đất tại Đường số 2 Khu công nghiệp Hòa Khánh).

3 lô đất đã được DAMCO chuyển nhượng cho các đối tác, cụ thể là:

Lô A thuộc A1-2 với diện tích 1.435 m², UBND TP Đà Nẵng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho DAMCO với giá trị 2,343 tỷ đồng. Năm 2010, DAMCO chào giá cạnh tranh chuyển nhượng quyền sử dụng đất Lô đất này cho Công ty cổ phần Tập đoàn Đất Quảng (đơn vị đã cho DAMCO vay vốn để trả UBND TP Đà Nẵng) với giá trị 10,282 tỷ đồng.

Lô B thuộc A1-2 với diện tích 1.558 m², UBND TP Đà Nẵng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho DAMCO với giá trị 2,543 tỷ đồng. Năm 2010, DAMCO chào giá cạnh tranh chuyển nhượng quyền sử dụng đất Lô đất này cho Công ty cổ phần Tập đoàn Đất Quảng với giá trị 10,332 tỷ đồng.

Còn Lô A thuộc A5 với diện tích 1.199,5 m², UBND TP Đà Nẵng chuyển nhượng quyền sử dụng đất cho DAMCO với giá trị 4,318 tỷ đồng. Năm 2011, DAMCO chào giá cạnh tranh chuyển nhượng quyền sử dụng đất Lô đất này cho bà Trần Nguyễn Cẩm Tú (người đã cho DAMCO vay vốn để trả UBND TP Đà Nẵng) với giá trị 13,794 tỷ đồng.

Đến ngày 25/12/2010, DAMCO có Tờ trình số 565/TT-CT gửi Vinamoto về việc đề nghị cho phép chuyển quyền sử dụng Lô A1-2 và Lô đất A5, Công văn số 566/TT-CT gửi Tổng giám đốc Vinamoto về việc đề nghị cho phép chuyển quyền sử dụng đất Lô đất A1-2, Lô A thuộc A5.

Ngày 28/12/2010, Vinamoto có văn bản số 748/TCKT-ĐT với nội dung: đồng ý về chủ trương cho phép DAMCO thực hiện thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất để giải quyết những khó khăn về tài chính của Công ty; để bảo toàn và phát triển vốn nhà nước tại Doanh nghiệp, yêu cầu Công ty triển khai có hiệu quả và tuân thủ theo đúng các quy định của Luật đất đai và pháp luật Nhà nước.

Tiếp đó, ngày 31/12/2010, Vinamoto có văn bản số 756/TCKT-DT gửi Sở Tài nguyên Môi trường thành phố Đà Nẵng về việc xác nhận DAMCO không sử dụng vốn NSNN để chuyển quyền sử dụng đất của Công ty (do DAMCO đã âm vốn chủ sở hữu). Qua kiểm tra cho thấy, DAMCO được UBND TP Đà Nẵng giao đất có thu tiền sử dụng đất, mục đích sử dụng là đất cơ sở sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, DAMCO quyết định chuyển nhượng quyền sử dụng 03 lô đất Lô đất A,B thuộc Lô A l-2; Khu đất A thuộc Lô A5  không đúng đề xuất phương án xử lý đất DAMCO báo cáo Bộ GTVT và cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 4 Quyết định số 09/2007/QĐ-TTg ngày 19/01/2007 của Thủ tướng Chính phủ về việc sắp xếp lại, xử lý nhà, đất thuộc sở hữu Nhà nước; chuyển nhượng khi chưa có phương án sắp xếp, xử lý cơ sở nhà đất, chưa báo cáo và có ý kiến thống nhất bằng văn bản của Bộ Tài chính theo quy định tại khoản 3 Điều 6 Quyết định số 09/2007/QĐ -TTg ngày 19/01/2007.

Cùng với đó, DAMCO hạch toán số tiền chênh lệch giữa giá trị chuyển nhượng quyền sử dụng 03 lô đất sau khi trừ chi phí thực hiện việc chuyển nhượng quyền sử dụng đất với giá trị là 12,936 tỷ đồng vào thu nhập khác và sử dụng số tiền chênh lệch này vào mục đích sản xuất kinh doanh của đơn vị (đầu tư nhà xưởng, thanh toán công nợ, trả lương cho người lao động...). Việc DAMCO hạch toán số tiền chênh lệch này vào thu nhập khác, và sử dụng vào mục đích sản xuất kinh doanh của đơn vị mà chưa nộp ngân sách nhà nước là chưa phù hợp với quy định tại khoản 5 Điều 1 Quyết định số 140/2008/QD-TTg.

Theo DAMCO báo cáo, do đơn vị gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, tái cơ cấu doanh nghiệp, thua lỗ kéo dài, nhận thức chưa đầy đủ pháp luật về đất đai nên dẫn đến các tồn tại, sai phạm nêu trên.

Không trung thực, che giấu thông tin trong việc báo cáo hiện trạng sử dụng đất

Mặc dù DAMCO đã chuyển nhượng quyền sử dụng đất của 02 lô đất A, B thuộc Lô A1-2 Khu tái định cư phía bắc Bến xe Đông Nam, phường Hoà Hải, Quận Ngũ Hành Sơn, TP Đà Nẵng với diện tích là 2.993m² cho Công ty cổ phần Tập đoàn Đất Quảng theo Hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất được chứng thực bởi văn phòng công chứng Bảo Nguyệt (ngày 17/12/2010 và ngày 28/12/2010); đang làm thủ tục bán khu A thuộc khu đất A5. Tuy nhiên tại Biên bản kiểm tra hiện trạng nhà, đất ngày 13/01/2011 (thành phần gồm DAMCO, Ban chỉ đạo 09 Bộ GTVT và đại diện các Sở Tài chính, Xây dựng và Tài nguyên Môi trường TP Đà Nẵng), DAMCO vẫn đề nghị “được tiếp tục sử dụng vào mục đích kinh doanh" cho 03 lô đất này dẫn đến trên cơ sở ý kiến của UBND TP Đà Nẵng tại Văn bản số 2410/UBND-QLĐTh ngày 28/4/2011, đề xuất của Bộ GTVT tại Văn bản số 8816/BGTVT-TC ngày 26/12/2011; ngày 17/01/2012, Bộ Tài chính có văn bản số 749/BTC-QLCS về việc sắp xếp lại, xử lý 04 cơ sở nhà đất của DAMCO trên địa bàn TP Đà Nẵng gửi Bộ GTVT, theo đó Bộ Tài chính "thống nhất DAMCO được giữ lại tiếp tục quản lý và sử dụng theo quy hoạch của TP Đà Nẵng ..."; ngày 29/02/2012, Bộ GTVT có Văn bản số 1312/BGTVT-TC gửi DAMCO, trong đó thống nhất với Bộ Tài chính về phương án sắp xếp lại, xử lý 04 cơ sở nhà đất của DAMCO.

Tại thời điểm thanh tra (đầu năm 2023), DAMCO đang quản lý, sử dụng 03 lô đất gồm cơ sở nhà, đất tại 149 Trần Phú với diện tích khu đất là 75,2 m²; bao gồm nhà 02 tầng khung BTCT, diện tích nhà 150,4m², mục đích sử dụng: văn phòng làm việc, hiện tại DAMCO sử dụng làm văn phòng làm việc. DAMCO ký hợp đồng thuê Cơ sở nhà, đất này với UBND TP Đà Nằng.

Lô đất tại Đường số 2 Khu công nghiệp Hòa Khánh với diện tích là 58.320 m², hiện tại đã xây dựng nhà xưởng sản xuất. DAMCO ký hợp đồng thuê Lô đất này với Công ty Phát triển và Khai thác Hạ tầng Khu công nghiệp Đà Nẵng.

Lô đất B thuộc A5, DAMCO nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất từ UBND TP Đà Nẵng, DAMCO đã xây dựng Xưởng sửa chữa bảo dưỡng trên Lô đất; hiện tại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất Công ty đã cầm cố thế chấp tại Công ty Mua bán nợ Việt Nam - Chi nhánh Đà Nẵng (DATC - CN Đà Nẵng) đề làm cơ sở cho DATC - CN Đà Nẵng thực hiện tái cơ cấu, cổ phần hóa DAMCO. Từ tháng 10/2019 đến tháng 5/2020, DAMCO cho Công ty TNHH Thành Đạt thuê. Từ tháng 6/2020 đến thời điểm thanh tra Nhà xưởng đóng cửa không sử dụng (từ tháng 9/2019 Xí nghiệp sửa chữa đã di dời toàn bộ máy móc thiết bị về tại DAMCO). Tuy nhiên, theo Văn bản số 23/CV-CT ngày 17/7/2023 của DAMCO thì từ tháng 7/2023, DAMCO đã sử dụng lô đất trên làm Xí nghiệp sửa chữa bảo dưỡng và nhà kho bảo quản một số dây chuyền sản xuất.

(còn nữa)