Cần khách quan, minh bạch và nâng cao trách nhiệm giải trình phòng, chống xung đột lợi ích

Theo TS. Nguyễn Quốc Văn khi báo cáo tại Hội thảo phê duyệt thuyết minh đề tài khoa học cấp bộ: “Xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn”, vấn đề xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn hiện đang là khâu yếu nhất, với việc tồn tại đồng thời nhiều hạn chế, bất cập quan trọng trên các phương diện pháp lý và thực tiễn: Một là, pháp luật phòng, chống tham nhũng hiện mới quy định ở mức độ chung sơ khai nhất về thẩm quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức trong xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ quyền hạn. Và với quy định hiện hành, chúng ta đang thiếu hẳn các quy định chung về kiểm soát tài sản, thu nhập của xã hội. Chưa có quy định hoặc quy định chưa rõ ràng, cụ thể. Hai là, thực tiễn thực hành xác minh tài sản gặp nhiều rào cản chính trị - pháp lý. Ba là, việc tổ chức xác minh, kết luận về tài sản, thu nhập của các đối tượng thuộc quyền quản lý của các cấp uỷ Đảng ở Trung ương và địa phương, của đối tượng là chủ sở hữu hoặc lãnh đạo - quản lý các doanh nghiệp lớn chưa được quy định rõ nhằm bảo đảm tính thực tế - khả thi, khách quan, minh bạch, trách nhiệm giải trình phòng, chống xung đột lợi ích và phục vụ được đồng thời sự giám sát, kiểm soát của nhà nước nhân dân đối với việc thực hiện các quyền về tài sản của nhóm đối tượng hết sức quan trọng này.

Toàn cảnh buổi báo cáo của TS Nguyễn Quốc Văn. Ảnh: L.A

Do đó, trong bối cảnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhằm tiếp tục đẩy mạnh việc thi hành Hiến pháp năm 2013 và các chỉ đạo của Đảng về tăng cường kiểm soát quyền lực, thiết thực xây dựng luận cứ cho việc sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tham nhũng và các văn bản có liên quan đáp ứng yêu cầu xây dựng chính phủ liêm chính, kiến tạo phát triển, phục vụ nhân dân, việc nghiên cứu đề tài là cần thiết và mang tính thời sự.

Cũng theo TS. Nguyễn Quốc Văn, mục tiêu nghiên cứu là làm cơ sở khoa học; đề xuất quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn ở Việt Nam. Trên cơ sở đó, đề tài dự kiến triển khai 04 nội dung sau: Những vấn đề lý luận về xác minh tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn; khung chính sách, pháp luật về xác minh tài sản thu nhập của người có chức vụ quyền hạn; thực trạng hoạt động xác minh tài sản thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn; quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả xác minh tài sản thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn.

Giám sát, kiểm soát của nhà nước nhân dân đối với việc thực hiện các quyền về tài sản đối với người giữ chức vụ, quyền hạn

Ông Văn cho biết, triển vọng nghiên cứu của đề tài là góp phần thống nhất nhận thức và hành động của các chủ thể nhà nước và xã hội về xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn; phục vụ nghiên cứu hoàn thiện chính sách, pháp luật có liên quan đến xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ quyền hạn; phục vụ thực tiễn công tác xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ quyền hạn của các cơ quan nhà nước và cơ quan của Đảng có thẩm quyền.

Cùng với đó, hỗ trợ các cơ quan, tổ chức, đơn vị, cán bộ, công chức, viên chức, đảng viên, người dân thực hiện nghiêm chính sách, pháp luật về xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn, góp phần phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực này. Cũng như làm tài liệu tham khảo, nghiên cứu, giảng dạy, học tập về xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn cho đối tượng có nhu cầu.

Khi góp ý về Thuyết minh đề tài, TS. Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ cho rằng thuyết minh đề tài được chuẩn bị rất tốt, nội dung và phạm vi nghiên cứu là phù hợp với tên đề tài. Danh sách cộng tác viên, nên bổ sung thêm một cán bộ ở Uỷ ban kiểm tra trung ương. Tuy nhiên, phần khái quát tình hình cần cập nhật những thông tin mới và về tính cấp thiết cần thể hiện gọn lại; nội dung, đối tượng xác minh, phương pháp xác minh, căn cứ xác minh cần được làm rõ hơn.

TS. Nguyễn Quốc Văn, Viện trưởng Viện Chiến lược và Khoa học Thanh tra. Ảnh: L.A

TS. Nguyễn Văn Tuấn, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ nhận xét, việc xác minh tài sản, thu nhập có cả vấn đề xử lý. Vậy với cái tên xác minh này thì nó lại ko bao gồm cả xử lý. Do vậy, nên đổi tên của đề tài, khuôn lại ở xác minh tài, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn để phòng, chống tham nhũng.

Còn ông Nguyễn Cảnh Lam, Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu Tổng hợp, Ban Nội chính Trung ương, Chủ tịch hội đồng yêu cầu Thuyết minh cần được hoàn thiện theo những nội dung: Tên đề tài, hội đồng đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài nghiên cứu sửa thành: “Xác minh tài sản, thu nhập của người giữ chức vụ, quyền hạn nhằm phòng, chống tham nhũng”. Tính cấp thiết cần khẳng định những sơ hở, bất cập trong xác minh tài sản, thu nhập hiện nay để từ đó làm cơ sở cho nghiên cứu và đưa ra đề xuất. Phạm vi nghiên cứu, không đi sâu về vấn đề kỹ thuật xác minh tài sản; thêm 1 thành viên ở Uỷ ban kiểm tra Trung ương.

Ngoài ra, tính khả thi, tính cấp thiết của đề tài là lớn, phù hợp với lộ trình sửa đổi Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018. Vì vậy, đề nghị Ban chủ nhiệm đề tài cập nhật thêm thông tin của tổng kết Chỉ thị 33. Đề tài cố gắng đảm bảo tiến độ để phục vụ cho việc sửa đổi Luật phòng, chống tham nhũng năm 2018, đồng thời rà soát lại câu chữ cho chặt chẽ. Ban chủ nhiệm đề tài cần ghi nhận, sửa thuyết minh theo ý kiến của các thành viên Hội đồng.

Một sự ghi nhận đối với những giá trị khoa học và thực tiễn của Đề tài do Ban Chủ nhiệm đã nghiên cứu, thực hiện, Hội đồng đã thảo luận, đánh giá, qua đó thống nhất Thuyết minh đề tài được thông qua và đưa vào triển khai nghiên cứu trong năm 2023 - 2024./.