Trường THPT Trần Văn Lan được thành lập theo Quyết định số 858/1999/QĐ-UB ngày 09 tháng 07 năm 1999 của UBND tỉnh Nam Định. Trường đặt tại thôn Đệ Nhất, xã Mỹ Trung, huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định.
Từ khi thành lập, trường vinh dự mang tên Trần Văn Lan - nhà hoạt động cách mạng ưu tú của Đảng, của nhân dân Nam Định nói chung và huyện Mỹ Lộc nói riêng.
Ban đầu, khuôn viên trường chỉ có diện tích 4000 m2 với 01 nhà 2 tầng, 10 phòng học; 2 dãy nhà mái ngói làm các phòng chức năng. Lúc đó, trường có 10 lớp học với 500 học sinh.Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên: 25 (giáo viên: 23; nhân viên: 2). Cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy và học hầu như chưa có gì, tất cả đều tạm bợ.
Ảnh thời kỳ đầu trường thành lập
Ra đời trong hoàn cảnh khó khăn, song thầy và trò nhà trường luôn xác định “Dù khó khăn đến đâu cũng phải thi đua dạy tốt - học tốt”. Với sự ủng hộ giúp đỡ của các cấp, các ngành và đặc biệt là các bậc phụ huynh, thầy và trò đã vượt lên khó khăn, đạt nhiều thành tích xuất sắc ngay từ những năm đầu thành lập. Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp đạt từ 98-100%, nhiều học sinh trong các đội tuyển học sinh giỏi đạt giải cao trong các kỳ thi học sinh giỏi tỉnh. Nhiều thầy giáo, cô giáo đã trở thành giáo viên giỏi của tỉnh. Những thành tích ban đầu rất đáng trân trọng và tự hào này là nền tảng vững chắc cho truyền thống dạy tốt, học tốt của nhà trường hôm nay.
Đến năm học 2001-2002 nhà trường có 14 lớp với 701 học sinh. Tổng số cán bộ, giáo viên, nhân viên là 38 người. Nhà trường phải tổ chức học 2 ca vì thiếu phòng học. Trước tình hình đó, nhà trường đã xin mở rộng diện tích thêm 4000 m2 , xây thêm 12 phòng học, nâng tổng số phòng học lên 22 phòng, làm thêm sân chơi, bãi tập. Năm 2005 nhà trường tiếp tục khởi công đơn nguyên thứ 3 là khu nhà hiệu bộ, các phòng chức năng; cải tạo, nâng cấp hệ thống sân chơi bãi tập.
Cuối năm 2008 nhà trường tiến hành mở rộng thêm hơn 2000m2 nâng tổng diện tích lên hơn 10.000m2, khởi công xây dựng đơn nguyên thứ 4 với 10 phòng làm các phòng học bộ môn. Công trình hoàn thành, đưa vào sử dụng đầu năm 2012.
Từ năm 2013 đến nay, hòa chung không khí đổi mới của cả nước dưới ánh sáng của Nghị quyết số 29 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI, nhà trường mạnh dạn đổi mới, dám nghĩ, dám làm, đẩy mạnh phong trào thi đua dạy tốt, học tốt, đáp ứng yêu cầu về đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo.
Từ một ngôi trường nhỏ, hẹp, cơ sở vật chất hầu như chưa có gì, đến nay trường THPT Trần Văn Lan đã trở thành ngôi trường rộng rãi, khang trang với tổng diện tích: 16.250 m2; 32 phòng học mới cải tạo lại; nhà hiệu bộ; nhà công vụ, nhà tập đa năng; sân chơi bãi tập đảm bảo cho các hoạt động giáo dục. Từ chỗ lúc đầu chỉ 10 lớp học (1999-2000) với 500 học sinh, nay đã tăng và ổn định với 21 lớp (2019-2020) gần 800 học sinh.
Khuôn viên nhà trường hiện nay
Đội ngũ nhà giáo từ chỗ chỉ có 25 cán bộ, giáo viên, nhân viên đến nay là 57 cán bộ, giáo viên, nhân viên. 100%đội ngũ đạt chuẩn trở lên, trong đó có trên 10% có trình độ trên chuẩn. Mỗi năm, trường có ít nhất 1-2 cán bộ, giáo viên đi học nâng cao trình độ chuyên môn, lí luận chính trị góp phần chuyển biến căn bản về chất lượng của đội ngũ, bắt kịp yêu cầu đổi mới Giáo dục và Đào tạo.
Hội đồng sư phạm nhà trường
Tỉ lệ học sinh lên lớp và công nhận tốt nghiệp THPT nhiều năm trở lại đây đạt 100%. Tỉ lệ học sinh thi đỗ vào các trường Đại học, Cao đẳng tiếp tục nâng cao. Thành tích đội tuyển học sinh giỏi văn hóa, thể dục thể thao cũng đang từng bước nâng dần vị thứ.
Các cuộc thi sáng tạo Khoa học kỹ thuật, thi Hùng biện tiếng Anh, các cuộc thi khác dành cho học sinh… nhà trường đều có học sinh tham gia và đạt giải.
Các hoạt động TDTT - văn nghệ cũng được tổ chức với hình thức đa dạng, phong phú đã góp phần quan trọng vào các phong trào thi đua của ngành theo hướng phát triển toàn diện “Đức - trí- thể - mĩ”
Về giáo dục tư tưởng đạo đức, kỷ cương nền nếp cho học sinh, nhà trường xác định đây là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là cơ sở nền tảng của mọi hoạt động vì “Có kỉ cương, nền nếp tốt mới có chất lượng tốt”.
Hai mươi năm xây dựng và phát triển, nhà trường đã đạt được những thành tích đáng tự hào.
Tập thể nhà trường nhiều năm được công nhận là trường tiên tiến.
Năm 2018 trường THPT Trần Văn Lan được công nhận là trường đạt chuẩn Quốc gia; được nhận bằng khen của UBND tỉnh về thành tích trong đại hội thể dục thể thao tỉnh Nam Định lần thứ VIII
Năm học 2018-2019 trường đạt danh hiệu: Tập thể Lao động xuất sắc.
Chi bộ nhà trường hàng năm luôn được công nhận là “Tổ chức cơ sở Đảng trong sạch vững mạnh”
Công đoàn nhà trường luôn luôn được công nhận là Công đoàn vững mạnh các năm. Năm học 2017-2018 được nhận bằng khen của Liên đoàn lao động tỉnh. Năm học 2018-2019 là một trong 15 trường được công nhận Công đoàn tiêu biểu.
Đoàn TNCS HCM nhà trường nhiều năm được nhận Bằng khen của Trung ương Đoàn và tỉnh Đoàn Nam Định.
Trong năm học 2020-2021 và những năm tiếp theo, nhà trường tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, bồi dưỡng đội ngũ đáp ứng mục tiêu chương trình giáo dục phổ thông mới: trang bị hệ thống mạng internet đến từng lớp, đảm bảo hệ thống ánh sáng, quạt mát, điều hòa; lắp đặt thêm phòng học Tin; cử cán bộ, giáo viên, nhân viên tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ, về chính trị, tin học, ngoại ngữ. Động viên các thầy cô giáo tự học, sáng tạo, tích cực đổi mới. Xây dựng các dự án học tập như: Dạy học môn Ngữ văn và môn Lịch sử gắn với văn hóa Trần; dạy học môn Hóa- Sinh gắn với dự án về nông nghiệp sạch… Từ đó, học sinh được vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn. Đẩy mạnh công tác Đoàn và phong trào thanh niên với các hoạt động vì cộng đồng: tham gia các chiến dịch làm sạch môi trường; các chương trình thiện nguyện... Thành lập các câu lạc bộ: Văn hóa- văn nghệ- TDTT, Tiếng Anh, STEM, nghề truyền thống (hoa, cây cảnh…) hướng tới phát triển các kĩ năng mềm và hướng nghiệp cho học sinh. Tiếp tục duy trì cảnh quan nhà trường Xanh - Sạch - Đẹp.
Trường THPT Trần Văn Lan hôm nay đã và đang vươn mình để hòa vào sự phát triển chung của Giáo dục và Đào tạo Nam Định, của khối các trường THPT trong toàn tỉnh, góp phần làm rạng danh quê hương Nam Định - mảnh đất hiếu học, giàu truyền thống cách mạng./.