Bắt đầu từ tháng 12/2022, chị Chu Thị Hồng Hà, cư trú tại Minh Quyết, Khai Quang được nhận lương hưu từ việc tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Tâm sự với chúng tôi - những người làm chính sách BHXH, chị rất vui vì hàng tháng được cùng với các ông, bà hàng xóm đón nhận lương hưu qua tin nhắn điện thoại. Số tiền tuy không lớn nhưng là thu nhập của chính bản thân, không phụ thuộc vào con cái, nhất là lúc trái gió trở trời, đau ốm đi khám bệnh đã có BHYT chi trả.

Lễ ra quân truyền thông vận động phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình

Chú Hải cùng khu nhà chị Hà, trước đây là công nhân một Công ty chế biến Đồ Hộp ở Tam Dương. Năm 2015, Công ty giải thể, khi đó chú mới tham gia BHXH được hơn 8 năm. Chú đã tính chuyện thanh toán BHXH một lần, nhưng khi đến nộp hồ sơ tại cơ quan BHXH, được cán bộ tư vấn, chú lại lựa chọn tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện. Cuối năm 2020, sau hơn 4 năm tiếp tục tham gia BHXH tự nguyện cũng là khi đủ tuổi nghỉ hưu, chú quyết định dùng số tiền lĩnh Bảo hiểm thất nghiệp và thêm chút tiền để dành chú đóng tiếp một lần cho đủ 20 năm và được giải quyết hưởng chế độ hưu trí từ đó đến nay.

Đó chỉ là hai trong số rất nhiều trường hợp người dân sinh sống tại tỉnh Vĩnh Phúc đã nhận thức sâu sắc và chủ động tham gia BHXH để hưởng lương hưu và thẻ BHYT, đảm bảo cuộc sống và chăm sóc sức khoẻ khi hết tuổi lao động.

Chế độ hưu trí là cốt lõi của chính sách bảo hiểm xã hội, đảm bảo an sinh xã hội lâu dài cho người lao động khi hết tuổi lao động. Lương hưu có ý nghĩa quan trọng, giúp người lao động đảm bảo cuộc sống khi về già có chi phí chi trả cho những nhu cầu sống cơ bản. Bên cạnh việc hưởng lương hưu, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội khi đủ điều kiện nghỉ hưu còn được cấp thẻ bảo hiểm y tế miễn phí, được hưởng các quyền lợi khám, chữa bệnh do Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả. Mục tiêu của Nghị quyết 28- NQ/TW là đến năm 2025 có khoảng 55% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, bảo hiểm xã hội hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội; đến năm 2030 có khoảng 60% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, bảo hiểm xã hội hằng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội. Đây là một thách thức rất lớn đối với tỉnh Vĩnh Phúc trong công tác phát triển bền vững người tham gia BHXH trên địa bàn.

Vĩnh Phúc là tỉnh nằm trong vùng kinh tế trọng điểm của Bắc Bộ, cửa ngõ của Thủ đô Hà Nội với dân số 1.231.000 người (theo số liệu của Cục thống kê tỉnh Vĩnh Phúc). Kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc những năm qua nằm trong tốp các tỉnh có chất lượng tăng trưởng ổn định và cao của cả nước, là một trong số các địa phương có số lượng lớn doanh nghiệp đang hoạt động, thu hút nhiều lao động làm việc và tham gia BHXH bắt buộc. Nhưng cũng có nhiều người đã lựa chọn việc tham gia BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động. Tính đến hết tháng 02/2023 toàn tỉnh Vĩnh Phúc có 833 người đang hưởng lương hưu từ nguồn quỹ BHXH tự nguyện. Tuy nhiên, với mật độ dân số đông và đa dạng, tỉnh Vĩnh Phúc còn một số lượng lớn là người lao động tự do, kinh doanh nhỏ lẻ, không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc; do đó tiềm năng về lực lượng lao động tham gia BHXH tự nguyện để đảm bảo mục tiêu an sinh xã hội là rất lớn.

Là đơn vị tổ chức thực hiện chính sách BHXH, BHYT, BHXH tỉnh Vĩnh Phúc đã tích cực, chủ động tham mưu với Tỉnh ủy, UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản chỉ đạo về lĩnh vực BHXH, BHYT, trong đó chú trọng tới công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình. Bên cạnh đó, BHXH tỉnh đã xây dựng nhiều chương trình, kế hoạch, ký hợp đồng với các tổ chức dịch vụ thu, phối hợp với UBND phường và các tổ chức, hội đoàn thể mở hội nghị tuyên truyền, tổ chức nhiều đợt ra quân tuyên truyền trên các tuyến phố, khu vực chợ dân sinh nhỏ lẻ, phát thanh trên hệ thống loa truyền thanh cơ sở, v.v… Ngay từ đầu năm 2023, BHXH tỉnh Vĩnh Phúc tiếp tục tham mưu với Tỉnh ủy, UBND tỉnh tăng cường công tác chỉ đạo, đẩy mạnh công tác BHXH, BHYT, huy động cả hệ thống chính trị trong tỉnh cùng chung tay phát triển BHXH, BHYT vì mục tiêu an sinh xã hội. Bên cạnh đó, BHXH tỉnh Vĩnh Phúc tiếp tục tăng cường cải cách thủ tục hành chính, tác phong phục vụ để tạo niềm tin tới nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi như sự quan tâm chỉ đạo kịp thời của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh,  BHXH Việt Nam, sự phối hợp tích cực của các tổ chức, đơn vị, công tác phát triển người tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình còn một số khó khăn nhất định. Đó là, thu nhập của người dân không ổn định cùng với một bộ phận người dân còn chưa hiểu sâu sắc về chính sách BHXH, BHYT, còn so sánh với các loại hình bảo hiểm thương mại khác. Một số người dân, đặc biệt là người lao động tuổi đời còn trẻ có tâm lý muốn có tiền ngay nên lựa chọn thanh toán BHXH một lần mà không tính đến chuyện sau này sẽ mất đi nhiều cơ hội khi tuổi già.

Tuyên truyền BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình cho các tiểu thương

Theo thống kê, trong số những người tham gia BHXH tự nguyện thì người lao động tự do và người nông dân có số lượng tham gia nhiều nhất. Bên cạnh đó, có nhiều trường hợp mua tặng sổ và đóng BHXH tự nguyện cho người thân. Đây là một cách giúp đỡ thiết thực và bền vững đối người thân của họ.

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là loại hình bảo hiểm xã hội do Nhà nước tổ chức mà người tham gia được lựa chọn mức đóng, phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình đồng thời Nhà nước có chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người tham gia. Theo quy định tại Khoản 4 Điều 2 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không thuộc đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì đều có thể tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Bởi vậy, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện là những người lao động tự do, tiểu thương, người giúp việc gia đình, người nông dân… Người tham gia BHXH tự nguyện được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng hoặc đóng một lần cho nhiều năm về sau không quá 5 năm 1 lần, Đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng còn thiếu không quá 10 năm (trường hợp này đã đủ điều kiện về tuổi nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu thì được đóng một lần cho những năm còn thiếu để hưởng lương hưu).

Bởi vậy, Người dân hãy chủ động tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình là lựa chọn đúng đắn góp phần hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân, BHYT toàn dân, đảm bảo an sinh xã hội và quyền lợi cho nhân dân, người lao động trên địa bàn.